Hematüri Prof.Dr.Barış ALTAY

Normal İdrar Renk– Açık sarı-sarı, berrak Protein- Genellikle negatif Hemoglobin – Negatif Bilirubin-- Negatif Nitrit– Negatif pH: Asit Sediment– Eritrosit-lökosit ortalama <3-4/her alan Nadir kristaller, epitel hücreler,

Tanım Kabaca idrarda eritrositlerin bulunması durumunu ifade eder İdrar rengindeki değişikliğe bağlı olarak tanımlanan;makroskopik hematüri İdrar renginin normal olduğu ancak idrar analizinde saptanan;mikroskopik hematüri

ÇEVRİLMİŞ ÇEVRİLMEMİŞ

Bir litre suya veya 1 litre idrara bir damla kan damlatılması ile bile idrar kırmızı renk alır.

İdrar analizi Normal idrarda her bir büyük büyütme sahasında 3’ten daha az eritrosit Dipstick incelemede idrarda kan pozitifhematüri, hemoglobinüri ve myoglobinüri Bu üç tanının biribirinden ayrılması için idrar sedimentinin mikroskopik incelenmesi yapılmalıdır

Bazı durumlarda ise hematüri olmamasına rağmen idrar renginde değişiklik olabilir; bunlara örnek olarak -Pancar -Böğürtlen -Gıdalardaki boyalar -Fenazopiridin -Fenindion -Fenotiazinler -Fenoftalein -Rifampisin

Tanım Glomerüler kaynaklı gros hematüri genellikle kahverengi, çay rengi ya da kola rengi Alt üriner sistem kaynaklı hematüri ise pembe ya da kırmızı renkli idrar

TANIMLAR Makroskopik hematüri: Açık kırmızıdan koyu çay rengine dek idrar. Mikroskopik hematüri: İdrar renk değişikliği olmaksızın idrarda anlamlı sayıda eritrodir bulunması. Asemptomatik hematüri: Yakınma ve FB bulguları olmaksızın hematüri saptanması. İzole hematüri: Diğer üriner anormallikler, idrar bulguları olmaksızın hematüri görülmesidir. Rekürrent hematüri: Yineleyen hematüri atakları Persistan hematüri: Sürekli, çok uzun süreli.

Hematürinin ayırıcı tanısı ve değerlendirilmesi Nefrolojik orjinli hematüri idrarda silendirler ve genellikle proteinüri Ürolojik orijinli hematüriidrardaki protein konsantrasyonu 100 ile 300 mg/dl ya da dipstickle +2 ve +3 Glomerüler hastalıklara bağlı hematüride eritrositler dismorfiktir Bunun aksine tubulointersityel böbrek hastalıklarında ve ürolojik orijinli hastalıklarda eritrositler küre şeklinde

Öykü HEMATÜRİ İdrar analizi Sikling testi Fizik Bakı İdrar Ca/kreatinin İYE Sediment: Faz-kontrast mik. * Orak Hüc.Anemi * Hiperkalsiüri HEMATÜRİ TİP TAYİNİ Non glomerüler hematüri Glomerüler hematüri

Glomerüler hematüri Renal biyopsi ile glomerülonefrit tanılı hastaların %20’sinde kırmızı kan hücreleri silendirleri ya da proteinüri Glomerüler hematüri İncelemeler; serum kreatinin kreatinin kleransi 24 saatlik idrarda protein miktarı ölçülmesidir Kesin tanı için renal biyopsi genellikle yapılır

Berger hastalığı(IgA nefropatisi) Glomerüler hematürinin en sık nedeni ve olguların %30’u Çocuklarda ve genç erişkinlerde Düşük düzeyde ateş ve eritomatöz cilt lezyonları Tipik olarak egzersizi takiben veya üst solunum yolu enfeksiyonu sonrası Normal serum ASO titresi ve C3 düzeyi

Alport sendromu Ailesinde hematüri veya nefrit öyküsü bulunan hasta Sağırlık Hematüri

Good-pasture sendromu Glomerüler hematüri Hemoptizi Mikrositik anemi Anormal kanama paterni izlenebilir

SLE Glomerüler hematüri Artrit Ciltte rash Serum ANA, C3 ve C4 değerlerinin yüksek

Post-streptokokal glomerülonefrit Tipik olarak daha önce üst solunum yol enfeksiyonu geçiren hasta Cilt enfeksiyonu sonrası da görülebilir Artmış serum ASO ve C3 değerleri tanı için önemli

Glomerüler hematüri Böb.Fonk.Testleri Rutin kan-yayma Mikroskopik Glomerülonefrit Hemolitik Üremik send. C3, ANA, ASO, odiometri Sistem Hast. Nonspesifik GN Streptokoksik GN Tipik gidiş Normal Atipik gidiş 6 ay izlem Nefroloji Konsültasyonu İyileşme Biyopsi

Non glomerüler hematüri Kanama diatezi Taş/ travma USG Kanama z. Tromb. Pz APTZ IVP Biyopsi Anormal Normal Taş/ travma Nefroloji Konsültasyonu Polikistik böb. 6 ay izlem Hidronefr. Nöroblast. İyileşme Hematüri atak Wilm’s tm.

GLOMERÜLER Non-GLOMER. Dismorfik erit. + - Silendir + - Çay rengi idr. ++ + Parlak kırmızı + ++ Pıhtılı - + Kristal - + Protein + - Öykü Ailede KBY öyküsü + - Sistemik hastalık + - Taş - + Travma/ İşeme sem. - + Sistemik bulgu + - Hipertansiyon ++ + Ödem + - Karında kitle - + Genital bulgu - +

Non-glomerüler hematüri-medikal Tubulointertsiyel, renovasküler, ya da sistemik hastalıklara sekonder Glomerüler hematüri gibi nonglomerüler hematüride de belirgin proteinüri Ürolojik hastalık ile nefrolojik hastalık ayırıcı tanısında bu önemli

Kanama bozukluğuna sebep olan durumlar Ailesel ve sporadik kanama diatezleri Vücudun başka yerlerinde de kanama ile ilgili bozukluk Tetkikler ; trombosit değerleri periferik yayma Pz ,aPtz, INR kanama zamanı

Bu tip hastalıklara örnek olarak; a)Hemofili b)Trombositopeni c)Trombotik trombositopenik purpura d)Dissemine intravaskuler koagulasyon

Renal kistik hastalıklar Genetik kistik hastalıklar otozomal resesif(infantil) polikistik böbrek hastalığı otozomal dominant (erişkin) polikistik böbrek hastalığı OR polikistik böbrek hastalığı 5-40 binde birhepatik fibroz ve bilier agenezi OD polikistik böbrek hastalığı ise 500-1000’de bir divertikülit, karaciğer ve dalak kistler, mitral regürjitasyon ve intrakraniyel anevrizmalar

Renovasküler hastalıklar Önce geçirilmiş kalp cerrahisi olan, MI öyküsü , AF öyküsürenal arter trombozu veya embolisi görülebilir A-V fistül travma veya renal cerrahi sonrası dirençli hematüride akla gelmeli Altın standart olarak arteriyogram önerilir

İlaçlar En çok bilineni kemoteropatik ilaç olarak kullanılan siklofosfamid Penisilin, klorpromazin ve torazin örnek olarak verilebilir Antikoagülan ilaç kullanımı terapötik dozlarda hematüriye neden olmaz Yine yoğun analjezik kullanımı olan hastalarda papiller nekroza bağlı

Nonglomerüler hematüri- Cerrahi Ürolojik tümörler ,taşlar, ve İYE esansiyel hematürinin en sık nedenleri Nonglomerüler medikal ve cerrahi nedenlerindeki idrar analizi sirküler eritrosit ve eristrosit silendirlerinin yok Esansiyel hematüri proteinüri Ø!!!

Yaklaşım Detaylı bir hikaye ve fizik muayene İlk basamakta; Tam idrar tahlili USG veya IVP istenmeli

Yaklaşım İdrar tahlilinde enfeksiyon bulgusu, proteinüri ve sedimente bakılmalı İVP’de dolum defektleri ve taş bulgusu önemli USG mesane ve böbrekte taş ve kitlesel oluşumların tanısı için önemli

Yaklaşım TİT,USG ve İVP normalsistoskopi !!! Mesane tümörleri için sistoskopi altın standarttır Sistoskopi ile birlikte idrar sitolojisi Sistoskopisi de normal olan hasta için üst üriner sistem görüntülemesi için BT veya MR ürografi kullanılabilir

Benign nedenler Üriner enfeksiyonlar Üriner sistem taşları BPH Travma

Üriner enfeksiyonlar Sistit başta olmak üzere bütün idrar yolu enfeksiyonları ile birlikte Üretrit veya prostatite bağlı enfeksiyonda idrarın başlangıcında Mesane veya renal enfeksiyonlarda total hematüri TİT hematürinin yanı sıra pyüri İdrar kültürü yapılması ve uygun tedavinin başlanması

Üriner sistem taşları Aralıklı gross hematüri veya çay rengi Çoğunda mikroskopik hematüri Kolikler sırasında veya daha sonra hematüri Olguların %10-15’inde taş tam obstrükte hematüri Ø Tanıda USG,İVP ve Non konrast BT

BPH Nadiren makroskopik hematüri Bir araştırmada 750 hastanın 250’sinde mikroskopik hematüri İleri tetkiklerde sadece 3 hastada mesanede tümör Hematüri genellikle inisyal Dirençli hematüri cerrahi endikasyonu

Travma Üriner sistemin keskin ve künt travmaları için hematüri sıkça rastlanan bir bulgu Acil USG veya BT çekilmesi önemli Gerekli durumda acil operasyon

Malign nedenler Böbrek tümörleri Üreter tümörleri Mesane tümörleri Prostat kanseri

Böbrek tümörleri Klasik triad hematüri, palpabl kitle ve yan ağrısı Bu triad hastaların sadece %6-10u Olguların %50’sinden fazlası tetkiklerde raslantısal olarak saptanır Total hematüri olarak izlenir

Üreter tümörleri Olguların %75’inde mikroskopik veya gross hematüri Hematürinin oluşturduğu pıhtılar üreterin şeklini alacağı için genellikle ince uzun iplik şeklinde Tanı için BT,MRG ürografi Üreterorenoskopi altın standart

Mesane tümörleri En sık görülen semptom ağrısız hematüri Hastaların %85’inde Hematüri total veya özellikle trigondan kaynaklanan tümörlerde terminal hematüri izlenebilir USG veya İVP istenebilir Tanıda altın standart sistoskopi

Prostat kanseri Hematüri genellikle inisyaldir Hastaların %15’ inden az oranda görülür Prostat kanseri için non-spesifik bulgu Uygun yaş grubunda dikkatli olunması gerekir.

Risk faktörleri Sigara Kimyasal ajanlar ve boyalar (benzen, aromatik amin) >40 yaş Ürolojik hastalık öyküsü İrritatif işeme semptomları İYE öyküsü Analjezik kullanımı Pelvik radyasyon öyküsü