KUŞ GRİBİ PSİKOSOSYAL DESTEK MEB - UNICEF 2006

KUŞ GRİBİNDE NEDEN PSİKOSOSYAL ÖNLEME? Kuş gribi kendimizin ve yakınlarımızın sağlığını doğrudan tehdit ettiği için zorlu bir yaşam olayı olarak karşımıza çıkmaktadır. Tüm dünyada kuş gribinin insandan insana yayılmasına ilişkin riskin oluşturduğu korku, çocuk ve gençlerin bu olaydan uzun dönemde nasıl etkileneceklerine ilişkin endişeler, duyarlılığımızı artırmaktadır. Tıpkı bizi zorlayan diğer yaşantılar da olduğu gibi, kuş gribi tehdidi karşısında da uzun dönemde fiziksel ve psikolojik tepkiler ortaya çıkabilir. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

ELE ALACAĞIMIZ KONULAR Kuş gribine ilişkin basit bilgiler, Kuş gribinin ortaya çıkarabileceği psikolojik sonuçlar, Çocuklar, aileler, öğretmenler ve hastalık kapsamında çalışanlar (sağlık çalışanları, veterinerler ve itlaf ekipleri) için etkinlikler. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

KUŞ GRİBİ NEDİR?

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI KUŞ GRİBİ İnsanlar gibi diğer canlılar ve kanatlılar da gribe yakalanabiliyor. Kuş gribinin 15 ayrı çeşidinin olduğu ve bunlardan 3 tanesinin insanlarda hastalık yaptığı biliniyor HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Türkiye’de de tespit edilmiş olan kuş gribi (Avian İnfluenza) virüsü H5N1 ailesinden gelen bir virüs türüdür. Virüsün doğal taşıyıcıları göçmen kuşları ve özellikle yaban ördekleridir. Bu hayvanlar hasta olmadan virüsü çok uzaklara dışkılarıyla taşıyabiliyorlar. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

İNSANLARA NASIL GEÇİYOR? Kuş gribi, hasta ve hastalıktan ölmüş hayvanlara yakın temas halindeki insanlara bulaşabilir. Bu hayvanların; göz yaşı, burun ve boğaz akıntısı veya dışkılarıyla temas edenler bu hastalığa yakalanabiliyor. Virüs insana geçtikten 2-4 gün sonra hastalık ortaya çıkıyor. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Virüsün insandan insana geçmesiyle ilgili bilimsel bir veri yok. Ancak virüsün değişim geçirerek salgına yol açmasından korkulmaktadır. KORKULAN NOKTA İSE ŞU: Gribe yakalanan bir kişi aynı zamanda kuş gribi mikrobunu da alırsa virüs değişim göstererek diğer insanlara da bulaşır mı? HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Virüsün İnsanlardaki Belirtileri Normal gripten farklı bulguları yok. Ateş, halsizlik, baş ağrısı, zatürre gibi solunum sistemine ait belirtiler görülüyor. Teşhis konulurken ayırıcı nokta, hastanın öyküsüdür. Yani yakın zamanda kanatlı hayvanlarla yakın temasının olup olmaması teşhisin konulmasında etkili olur. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Virüs Ne Kadar Öldürücü? Zamanında teşhis edilip tedaviye başlansa bile, araştırmalara göre ölüm riski %58’i buluyor HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Bu Tehlike Ne Zaman Bitecek Bunu kesin olarak söylemek zor olsa da virüsün 20 derece sıcaklıkta öldüğü biliniyor. Havaların ısınmasıyla birlikte de virüsün etkisini kaybetmesi bekleniyor. Ancak sonbaharda yeniden göçmen kuşlar kanalıyla yeni bir tehlikenin gelmesi de mümkün. Bu nedenle kanatlı hayvanlara yönelik alınacak tedbirlerin uzun yıllar sürdürülmesi gerekiyor HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Büyük Bir Salgın Olabilir mi? Salgın olabilmesi için 3 şartın birlikte gerçekleşmesi gerekiyor 1- Yeni bir influenza virüsünün ortaya çıkması 2- İnsanlara bulaşıp ciddi hastalıklara neden olması. 3- İnsandan insana bulaşması HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Bu şartlardan ilk ikisi gerçekleşti. İnsanlardaki vak’alar devam ettiği sürece virüsün insandan insana bulaşma yeteneği kazanabileceğinden korkuluyor. Bu sebeplerle H5N1 insanlara kolay bulaşabildiği takdirde kıtalararası salgın yapabilme potansiyeli olan bir türdür. Bu adaptasyon gerçekleştiğinde; o artık bir KUŞ GRİBİ VİRÜSÜ değil, İNSAN GRİBİ VİRÜSÜ olacaktır. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Kuş Gribinin Aşısı Var mı? Gribin kesin sonuç veren bir aşısı yok. Ancak piyasada normal gribe karşı kullanılan TAMİFLU ve RELENZA isimli ilaçların ilk 24 saat ile 36 saat arasında alındığında virüse karşı etkili olduğu fakat iyileştirme sağlamadığı tespit edilmiş. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Hastalığın Teşhisi Hastalığın teşhisi her hastanede yapılamıyor. Dünya Sağlık Örgütü tarafından Türkiye’de iki tane referans laboratuar belirlenmiştir. Bu laboratuarlar İstanbul Tıp Fakültesinde ve Ankara Hıfzısıhha Enstitüsündedir. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Hastalık Hızla Nasıl Yayılıyor? Virüsün hava yolu ile taşınması birkaç kilometre ile sınırlı olmakla birlikte; böcekler, sinekler ve kemiriciler ile çevreye yayılabiliyor. Evcil kanatlı hayvanlardan tavuklar ve hindiler bu virüse oldukça duyarlı olduklarından bu hayvanlarda hastalık hızla ilerliyor. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Dikey bulaşma denen; tavuktan yumurta yoluyla civcive geçme olmuyor. Çünkü, hastalıklı hayvanın yumurtasından civciv çıkmıyor. Bunun yanında, enfekte hayvanlardan elde edilen yumurtaların kabuklarında da virüsün varlığı belirlenmiş. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Kuş gribinin görülme riskini artıran en önemli etkenlerden biri de, açıkta yapılan kanatlı hayvan yetiştiriciliğidir. Göçmen kuşların yolları üzerinde bulunan ülkemizde de bu şekilde yapılan yetiştiriciliğin bu hastalığın yayılmasına davetiye çıkardığı aşikârdır. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Hangi Hayvanları Etkiliyor? Hastalık daha çok; ördek, hindi, tavuk, sülün, evcil kaz, bıldırcın, tavus kuşu, muhabbet kuşu, martı, bataklık kuşları, keklik, deniz kuşları, beç tavuğu, deve kuşu ve papağan cinslerinde görülmekte. Görüldüğü diğer hayvanlar ise; domuz, kaplan ve leopardır. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Hasta Kuşlar İçin Ne Yapılmalı? En önemli kontrol önlemi, hastalıklı ya da virüse maruz kalmış / kalma ihtimali olan hayvanları hızla itlaf etmektir. Ayrıca itlaf edilmiş hayvanların mutlaka uygun şekilde gömülmesi gerekiyor (kireçlenerek ve yeterli derinliğe gömülerek). HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

KUŞ GRİBİNİN PSİKOLOJİK SONUÇLARI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Kuş gribi, kendimizin ve yakınlarımızın sağlığını doğrudan tehdit ettiği için zorlu bir yaşam olayı (yangın, sel, deprem, istismar, ölümlü ya da yaralanmalı kazalar) olarak karşımıza çıkmaktadır. Bizi zorlayan diğer yaşantılarda olduğu gibi kuş gribi tehdidi karşısında da uzun dönemde fiziksel ve psikolojik tepkiler ortaya çıkabilmektedir. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Bu tepkiler çeşitlilik gösterse de 3 genel tepki altında toplanabilir. Her an kötü bir şey olacakmış gibi tetikte olma. Yaşanan olaya ilişkin anı ve görüntülerin istenmeden zihne geri gelmesi. Kişinin yaşadıklarını hatırlatan olay, anı ve yerlerden kaçınması, uzak durması. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Tüm bu tepkiler yaşantımızı sekteye uğratan ve doğal olmayan bir olaya verilen normal tepkilerdir. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

ZORLU BİR YAŞAM OLAYI OLARAK KUŞ GRİBİ HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Bu hastalığa yakalanan ya da risk grubunda bulunan tüm bireylerin vereceği genel tepkiler Toplumsal panik Korku ve kaygı Üzüntü çaresizlik hissi Kayıplar karşısında yaşanan yas Gelecek konusunda belirsizlik Yaşam üzerindeki kontrolü yitirme Etiketlenme, damgalanma HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Virüsü taşımaktan, hastalanmaktan, karantinaya alınmaktan ve şüpheli görülmekten utanma, Dışlanma Bedensel ağrı ve şikayetler Güvensizlik Akıl karışıklığı Uyumakta zorluk Kızgınlık,öfke Suçluluk Huzursuzluk ve gerginlik Depresyon HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Bu tepkiler doğru ya da yanlış olarak nitelendirilmemeli, kritik ve zorlu bir yaşamın arkasından ortaya çıkan tepkiler normal ve doğal olarak kabul edilmelidir. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Çocuklarda Görülebilecek Tepkiler Oynama ve dışarı çıkma isteksizliği, Kayıpların arkasından içine kapanma, Karamsarlık, mizaç değişikliği Küçük çocuklarda parmak emme, altını ıslatma, Küçük çocuklarda anneden ayrılamama Küçük şeylerden huzursuz olma HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Okula gitmek istememe, okul başarısında düşme, dikkati toplamada zorluk Uyku bozuklukları Virüsü almaktan ve hastalanmaktan korkma Damgalanmaktan, dışlanmaktan korkma, Aile bireylerinin öleceği korkusu, Korku, panik, Yiyeceklere karşı kaygı, güvensizlik İlgi azalması HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Sevdiği hayvanların yol açtığı tehlike karşısında hayal kırıklığı, öfke Hayvanların itlafını gören çocuklarda şok, duyarsızlık, üzüntü, öfke Uzun dönemde hayvanlara karşı kin, korku ve nefret geliştirme HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

Hastalıkla Mücadele Edenlerde Görülebilecek Tepkiler İtlaf çalışmalarından doğan üzüntü, çaresizlik, umutsuzluk hissi, Hastalığa yakalanma ve ailelerine bulaştırma kaygısı Hastalığa yakalanmamak için sürekli ve olağan dışı tedbirler alma, Uzun ve stresli çalışmadan kaynaklanan öfke, gerginlik, iştah kaybı, HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Yemek düzenlerinin bozulması, aç kalma ve bunun yarattığı fiziksel şikayetler Hayvan sahiplerinin öfke ve dirençleriyle baş etmek zorunda kalma, Mesleğe karşı öfke ve inancını yitirme Günlük yaşamın sekteye uğraması Hastalığı yayabilecek biri olarak görülme riski ve kendilerinden sakınılması, uzak durulması. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Bu tepkiler normal olmayan duruma karşı gösterilen normal tepkilerdir. Ancak Psikososyal destek almak yaşananların etkisini azaltmaya yardımcı olacaktır. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

OKULDA YÜRÜTÜLECEK PSİKOSOSYAL ETKİNLİKLER HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Kuş Gribine ilişkin okulda yürütülecek Psikososyal etkinlikler okulun rehber öğretmeni tarafından öğretmenlere aktarılacaktır Etkinlikleri Kademede : Sınıf Öğretmenleri Kademede : Sınıf Rehber Öğretmenleri HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Etkinlikler yaş ve anlama düzeyleri göz önünde bulundurularak 1 - 3. sınıflar ve 4 - 8. sınıflar olmak üzere iki ayrı program halinde hazırlanmıştır. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Etkinlikler tüm sınıflarda 3 hafta süresince 5 oturum yapılarak yürütülecektir. Sınıflar 1.Hafta 2.Hafta 3.Hafta Tüm Sınıflar 1.Oturum (40 Dk) 3.Oturum 5.Oturum 2.Oturum 4.Oturum HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

1-3. Sınıflar İçin Psikososyal Etkinlikler I.OTURUM Amaç: Öğrencileri kuş gribine ve koruma yollarına ilişkin bilgilendirme Süre : 40 Dk. Malzemeler : Tahta tebeşir ETKİNLİKLER Kuralların belirlenmesi, Bu hastalıktan nasıl korunabiliriz? HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

1-3. Sınıflar İçin Psikososyal Etkinlikler II.OTURUM Amaç: Öğrencilerin kuş gribine ilişkin duygu, düşünce ve izlenimlerini çizerek ifade etmeleri Süre : 40 Dk. Malzemeler : Boya, resim kağıdı ETKİNLİKLER Duygu ve düşüncelerin resim yoluyla ifade edilmesi, Duyguların ifade edilmesinin yolları. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

1-3. Sınıflar İçin Psikososyal Etkinlikler III.OTURUM Amaç: Öğrencilerin duygularının farkına varmalarının ve zor duygularıyla baş etme yollarının vurgulanması Süre : 40 Dk. Malzemeler : Boya, resim kağıdı ETKİNLİKLER Duygu ve düşüncelerin ifade edilmesinin önemi, Gemi ve kaptanı. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

1-3. Sınıflar İçin Psikososyal Etkinlikler IV.OTURUM Amaç: Kuş gribi ve korunma yollarının yeniden gözden geçirilmesi ve Kuş Gribi Afişi yapılması Süre : 40 Dk. Malzemeler : Üzerinde kuş gribinden korunma yolları yazan afişler ETKİNLİKLER Süre bitti! Resim ya da sessiz hareketler, Dostlarımız ve biz afişi. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

1-3. Sınıflar İçin Psikososyal Etkinlikler V.OTURUM Amaç: Öğrencilerin etkinlikler boyunca neler öğrendiklerinin ve etkinliklere ilişkin düşünce ve duygularının öğrenilmesi Süre : 40 Dk. Malzemeler : Öğretmen değerlendirme formu ETKİNLİKLER Neler öğrendik? Nelerden hoşlandık?, Duygu ve düşüncelerdeki değişikler. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI 4 – 8. SINIFLAR 1. OTURUM AMAÇ: Öğrencileri kuş gribine ve korunma yollarına ilişkin bilgilendirme ETKİNLİKLER Kuralların belirlenmesi, Cümle tamamlama. Kuş gribi hakkında bilgilendirme ve korunma yolları. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI CÜMLE TAMAMLAMA Kuş Gribini düşündüğümde …… hissediyorum Kuş gribi ciddi bir hastalıktır; çünkü .............. İnsanlar kuş gribi oluyorlar; çünkü ............... Kuş gribinden korunmak için .............gerekir. Kuş gribi yaşamımızı etkiledi; çünkü ………….. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI 4 – 8. SINIFLAR 2. OTURUM AMAÇ: Öğrencilerin zorlu yaşam olayları hakkında bilgilendirilmesi ve onların bu olaylarla başetme yollarının vurgulanması ETKİNLİKLER Ortaya çıkabilecek tepkiler, Normalleştirme ve baş etme yöntemleri. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI 4 – 8. SINIFLAR 3. OTURUM AMAÇ: Öğrencilerin kuş gribine ilişkin sorun çözme ve çevreye yardım etme becerilerinin güçlendirilmesi ETKİNLİKLER Hikayeler ve paylaşımlar, Duygu ve düşüncelerdeki değişikler. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Hikâye 1: Pınar hastalandığı için bir süre hastanede tedavi gördü. Tümüyle iyileştikten sonra sınıfına geri döndü. Arkadaşlarını ve öğretmenlerini çok özlemişti. O gün heyecanla sınıfına geldi. “Günaydın” dedi. Arkadaşları ona cevap bile vermediler ve eskisi gibi aralarına almak istemediler. Pınar ne hissetmiş olabilir? Size hiç böyle davranan oldu mu? Siz ne hissettiniz? Pınar sizin arkadaşınız olsaydı ona ne yapmasını önerirdiniz? Bunun için kimlerden yardım isterdiniz? Pınar sizin sınıfınızda olsaydı, ona nasıl davranırdınız? HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Hikâye 2: Zeynep 11 yaşında bir kız çocuğudur ve okula gitmediği için okuma yazma bilmemektedir. Zeynep sizin arkadaşınız olsaydı kuş gribinden korunması için ona nasıl yardım ederdiniz? Eğer Zeynep okula gitseydi kendisini kuş gribinden nasıl korurdu? Böyle bir arkadaşınız var mı? HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Hikâye 3: Ahmet amcanın çocukları hasta bir tavuk yedikten sonra hastalanmıştır. Ahmet amca onların soğuk aldığını düşündüğü için doktora götürmemektedir. Ahmet amcaya çocuklarını doktora götürmesi kuş gribi hakkında neler anlatırdınız? Ahmet amcayı ikna etmek için kimlerden yardım alırdınız? HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI Hikâye 4: Ali ve Ayşe sınıfın sağlık kolundadırlar. Kuş gribinin çok ciddi bir hastalık olduğunu bilmektedirler ve okullarındaki diğer öğrencileri ve velileri hastalıktan korunma konusunda bilgilendirmek istemektedirler. Öğrenciler için ne tür etkinlikler yapabilirler? Veliler için ne tür etkinlikler yapabilirler? Komşularını bilgilendirmek için ne tür etkinlikler yapabilirler? Kimlerden yardım isteyebilirler? HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI 4 – 8. SINIFLAR 4. OTURUM AMAÇ: Öğrencilerin kuş gribi nedeniyle hayvanlara, özellikle kanatlı hayvanlara karşı olumsuz duygular beslemelerini önlemek ve doğayla dost olduğumuzu vurgulamak ETKİNLİKLER Dostlarımız ve biz afişi hazırlanması. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI 4 – 8. SINIFLAR 5. OTURUM AMAÇ: Öğrencilerin, psikososyal etkinlikler boyunca neler öğrendiklerinin ve etkinliklere ilişkin düşünce ve duygularının öğrenilmesi ETKİNLİKLER Neler öğrendik? Nelerden hoşlandık?, Duygu ve düşüncelerdeki değişikler. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

ÖĞRETMEN İZLEME VE DEĞERLENDİRME FORMU Adınız Soyadınız : Okulunuzun Adı : Sınıf : Sınıf Mevcudu : Kuş Gribi/Psikososyal Koruma ve Önleme Etkinlikleri 1-Öğrencilerinizin etkinliklerden öğrendiklerini yazın 2-Öğrencilerinizin en çok hoşlandıkları etkinlikler nelerdir? Neden? 3-Önceki duygu ve düşünceleri-Sonraki duygu ve düşünceleri 4-Öğretmen olarak sizin yapmaktan hoşlanmadığınız etkinlikler 5-Hoşlandığınız etkinlikler 6-Daha sonra da yapabileceğiniz etkinlikler. HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

YETİŞKİNLER İÇİN PSİKOSOSYAL ETKİNLİKLER Hedef Gruplar: Kuş gribine müdahalede aktif olarak çalışan doktorlar, hemşireler, veterinerler, itlaf ekipleri. Amaç: Kuş gribinin olumsuz psikolojik etkilerinin azaltılması Süre: 90 – 120 dakika Yöntem: Lider ve eş-lider olmak üzere iki rehber öğretmenin yönetiminde 15 kişilik gruplarla çalışılması HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

YETİŞKİNLER İÇİN PSİKOSOSYAL ETKİNLİKLER Süreç Tanışma ve grup kurallarının belirlenmesi (15 dakika) Yaşamınızda Neler Değişti? (20 dakika) Yaşanan En Kötü, Olumsuz Olay Neydi? Nasıl Başa Çıktınız? (30 dakika) Gelecekte neler olacak? (25 dakika) Özetleme (15 dakika) Gevşeme Egzersizi (10 dakika) Kapanış HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ HAZIRLAYAN:Psk.Dan.Veda ATICI