ACİL SERVİSTE NONTRAVMATİK BAŞ AĞRILARI BT/MR Kullanımında Güncel Yaklaşım ve Ciddi İntrakranial Patolojilerle İlişkili Faktörler

GİRİŞ USA National Hospital Ambulatory Care Survey tarafından 1998-2008 arasında acil girişleri incelenmiş. Acile giriş nedenine göre kohort çalışması uygulanmış.

Giriş Baş ağrısı %1-3 ile acil servise gelen en sık şikayetlerdendir. Çoğu benign ve sınırlanmış olsa da bir kısmı hayati intrakraniyal patolojilerden ileri gelir. Elde değerli bir veri olmaması sebebiyle atravmatik baş ağrılarında görüntülemenin yeri açıkça belli değildir.

Travma öyküsü ya da gök gürültüsü-tipi baş ağrısı gibi uyarıcı bir neden olmadıkça Amerikan Acil Tıp Yüksekokulu ve Amerikan Radyoloji Yüksekokulu(ACR) arasında fokal nörolojik defisiti bulunmayan hastalar açısından uyumsuzluk bulunmaktadır.

Giriş ACEP kayıtlarında nörolojik muayenesi doğal bulunan ve BT ile kontrol edilen 897 migrenli hastanın %0,4’ünün 1825 nonspesifik baş ağrısının %2,4’ünün intrakraniyal patolojiye sahip olduğu bulunmuştur.

BT’nin bu düşük sonuçlarına rağmen, 2100 acil tıp hekiminin katıldığı uluslar arası bir araştırmada hekimlerin yarısı, acil servise akut baş ağrısı ile gelen her hastaya BT çekilmesi gerektiğini belirtmiştir.

Nörogörüntüleme de dahil olmak üzere BT’nin acil serviste kullanımının arttığını belirten çalışmalar mevcuttur. BT kullanımının artmasının hem maddi yönden hem de radyasyona maruziyet gibi maddi olmayan yönlerden getirisi mevcuttur.

CT/MR ‘ın acilde travmaya ilişkin durumlarda kullanımındaki artışın, hayati teşhislerin prevalansındaki artışla kıyaslanmayacak düzeyde olduğunu bildiren güncel yayınlar bulunmaktadır. Atravmatik baş ağrılarında BT/MR görüntülemedeki güncel uygulamayı yansıtan mevcut bir çalışma yoktur.

AMAÇ Çalışmanın amacı, 1998-2008 arasında acil servise gelen nontravmatik baş ağrılarında BT kullanımı hakkındaki güncel eğilimi belirlemek. BT kullanımındaki artışın, intrakranial patolojilerin tanısındaki artışla orantısız olduğunu kanıtlamak.

Yöntem Ulusal Hastane Ayakta Bakım Araştırması(NHAMCS; Amerika’da Tıbbi İstatistik Bölümü tarafından yıllık yürütülen bir araştırma) kurumsal olmayan hastanelere gelen hastalardan rastgele seçilmiş hasta grubu ile yapılmış. Eğitimli personel tarafından hasta kayıt formları arasından randomize seçilmiş kayıtlara bakılmış.

1998-2008 arası yıllık araştırma kayıtları başvuru nedeni göz önüne alınarak sınıflandırılmış. Baş ağrısı, Sinüzit ağrısı Migren Yüz ağrıları ele alınmış

Travma etiyolojisi, zehirlenmeler ve yan etkiye bağlı ağrılar, hastalara verilen formlarda “evet” şeklinde doldurulmuş ise ya da boş bırakılmış ise değerlendirmeye alınmamış. Menenjit ve ensefalit saptananlarda BT/MR çekiminin tek nedeninin lomber ponksyon kontrendikasyonu olup olmadığına bakılması olduğundan bu olgular da dışarıda brakılmış.

Değerlendirilen her dosya için BT/MR incelemesi yapılıp yapılmadığına bakılmış İntrakranial patolojilerden hangilerinin BT/MR kullanımı ile ilişkili olduğuna bakılmış IKP ile ilişkili faktörleri bulabilmek adına her hastanın yaşı, cinsiyeti, ırkı ve yaşadığı yer, başvuru şekli (triaj, ambulans..) ve vital değerleri kaydedilmiş.

SONUÇLAAAR 15062 hasta dosyası (54 milyon kişiyi temsil ediyor) Baş ağrılarının çoğu 18-49 yaş aralığında(%65,1) ama ortalama yaş 41,5 Irk ve etnik köken açısından fark yok AMA..

KADINLAAR…%68,8

Baş ağrısıyla gelenlerin yaklaşık 11 milyon kadarına (%20,4) CT/MR çekilmiş. 1998’de oran %12,5 iken 2008’de oran %31 imiş BT/MR çekilenlerin acilde kalım süresi ort. 4,6 saat iken, çekilmeyenlerinki ortalama 2,7 saat.

BT/MR’ın İKP yakalama oranı da düşmüş, 1998-----%10,1 2008-----%3,5 Ancak çalışma grubundaki 50 yaş üstü hastalar için ortalama %10,4 iken Genç hastalar için(18-49) bu oran %2,3

Non-migren ağrı ile başvuran ve görüntüleme alan ve İKP tanısı konan hastaların oranı %5,2 Migren ile başvuranların ve görüntüleme ile İKP tanısı konanların ise %1

Özel sigortalı hastalarda bu oran %3,8 iken Devlet sigortalı (Medicare, Medicaid, Worker’s Compensation) hastalarda bu oran %6,6 Özel sigortalı hastalara BT/MR çekme eğilimi mevcut.

Yani.. Bu çalışma atravmatik baş ağrılarında CT/MR kullanımı 1998-2008 arasında oldukça artmıştır. Bu artış hastanede durma süresini uzatmış, iyonize radyasyona maruziyeti arttırmış ve maddi yük katmıştır.

Ayakta bakıda baş ağrısı için BT çekimini ele alan prospektif bir çalışmada, hekimler bu çekimlerin %17’sini hastanın isteği ya da medikolegal sebeplerle uyguladıklarını belirtmişler.

10 faktör ICP ile oldukça ilişkili.. Ambulansla gelmişse Triaj hızı 15 dk’nın altında Algı bozukluğu Görme bozukluğu Konuşma bozukluğu Motor bozukluk Nörolojik kas güçsüzlüğü Yaş 50 ve üzeri Sistolik basınç 160 ve üzeri Diastolik basınç 100 ve üzeri

Prospektif bir çalışmada ise SAK için bu maddelerden özellikle bazıları ve bazı ek maddeler anlamlı bulunmuş; Yaş>40 Ense ağrısı/sertliği Kusma 160/100 üzerinde kan basıncı Ambulansla geliş

Özellikle ilişkisi olmayanlar Baş dönmesi Nabız Nöbet geçirme Bulantı Ense sertliği/ ağrısı Kusma Cinsiyet Etnik köken

Teşekkürler….