Öğretim Analizi

Öğretim Analizi Bir öğretmenin dört görevi bulunur. İdare ve yönetim Meslek/konu alanı uzmanlığı Öğrenci danışmanlığı Öğretme: öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştıracak öğretim etkinliklerini planlar, uygular ve değerlendirir.

Öğretim Analizi Öğretim süreci öncesi iki soruya cevap bulunması gereklidir. Ne öğretilecek? Nasıl öğretilecek? “Ne öğretilecek” sorusunun cevabı öğretim amaçlarının saptanması ve bunların analiz edilmesiyle belirlenir. Öğretim amaçları bir ders,kurs yada program sonunda öğrencilerin ne yapıyor, ne biliyor olacaklarını beliten genel, kapsamlı ifadelerdir.

Öğretim Analizi Öğretim amaç analizi; “Öğrenciler tam olarak neleri öğrenirlerse bu amaç gerçekleşir?” sorusu cevaplanarak belirlenir. Bir diğer şekliyle içeriğin belirlenmesidir. Öğretim içeri belirlendikten sonra bunların nasıl öğretileceği planlanmalıdır. Öğretim için yapılacak bütün planlar bu amaç analizi sonuçlarına göre yapılır.

Öğretim Analizi İyi bir amaç analizi; Öğrencilerin bu amaçlara ulaşmak için hangi bilgi ve becerileri öğrenmeleri gerektiğini saptar, Bu bilgi ve becerilerin nasıl öğretileceğini belirler, Hangi ortamda öğretilmesi gerektiğini belirler, Nasıl değerlendirileceğini belirler, Hangi araç-gereçlere ihtiyaç duyulacağını saptar ve Öğretim sırasında hangi noktaların vurgulanması gerektiği konusunda ipuçları sağlar.

Amaçların Sınıflandırılması Taksonomi bir sınıflandırma sistemidir. Bu sistemde öğrenme ürünleri en karmaşığa, kolaydan zora sıralandırılmıştır. Her aşama bir sonrakinin önkoşuludur. Üst düzeydeki davranışlar, alt düzeydeki davranışlara göre daha karmaşıktır. Üst düzeydeki bir davranışın kazanılması, alt düzeydeki davranışın kazanılmasına bağlıdır.

Amaçların Sınıflandırılması Bloom ve arkadaşları tarafından geliştirilen Bloom’un öğrenme ürünleri taksonomisi bu alandaki başarılı çalışmalardan önde gelenlerindendir. Bu çalışmada öğrenme ürünleri üç alanda toplanmıştır. Bilişsel öğrenmeler Duyuşsal öğrenmeler Psikomotor öğrenmeler

Bilişsel Öğrenmeler Zihinsel etkinliklerin ağırlıkta olduğu davranışları kapsar. Bilgiyi tanıma ve hatırlama Bilginin üzerinde işlemler yapma Bilgi ile ilgili kavramlar, genellemeler, kuramlar geliştirme Bilişsel öğrenmeler altı kategoride ele alınmıştır.

Bilişsel Öğrenmeler Basitten karmaşığa doğru hiyerarşik bir yapı bulunmaktadır. Bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme. Her bir davranışın öğrenilmesi ondan önceki diğer davranışların öğrenilmesine bağlıdır.

Bilişsel Öğrenmeler 1. Düzey - Bilgi Düzeyi: Ezber öğrenmeyi içerir. Olgular, ilkeler ve terimlerin hatırlanmasını gerektirir. Gösterilen eşyaların isimlerini söyleyebilmek Belirli bir nesneyi bir dizi nesne arasından seçebilmek. Bir kavramı tanımlamak. Bir nesne yada olgu ile ilgili bazı özellikleri görünce tanımak. Bilgi Say, Tanımla, Tarif Et, Çiz, Bul, Belirle, Sınıflandır, Listele, Eşleştir, İsimlendir, Söyle, Yaz.

Bilişsel Öğrenmeler 2. Düzey - Kavrama Düzeyi: Önceden öğrendiklerini yeni düzenlemeyle sunar. Bir olayı, bir tabloyu açıklama. Olguların nedenlerini, nasıllarını belirtme. Bir nesneyi bir kategori içerisinde sınıflandırma. İki olayı karşılaştırma. Bir kavramı kendi kelimeleri ile tanımlayabilme. Özetleme, orjinal bir örnek verme. Kavrama Göster, Tartış, Açıkla, Genelle, Tanımla, Örnekle, Yorumla, Başka kelimelerle açıkla, Tahmin et, Özetle, Söyle.

Bilişsel Öğrenmeler 3. Düzey - Uygulama Düzeyi: Daha önce öğrenilen kavramsal ifadeler ve genellemelerin yeni durumlarda kullanılması ile ilişkilidir. Bir matematik problemini çözmek. Bir görevi yerine getirmek. Bir dizi kural ve yöntemleri kullanmak. Önerilen bir iş planının sonuçlarını tahmin etmek. Uygulama Uygula, Değiştir, Seç, Hesapla, Hazırla, Üret, Rol yap, Göster, Kullan.

Bilişsel Öğrenmeler 4. Düzey - Analiz Düzeyi: Bir bütün ya da sistemin organizasyon ve yapısını tanıma; Problem, bütün ya da sistemi öğelerine ayırma Problem, bütün ya da sistemin öğeleri arasındaki ilişkileri belirleme Problem, bütün ya da sistemdeki kuram, ilke ve genellemeleri tanıma. Analiz Analiz et, Nitelendir, Sınıflandır, Karşılaştır, Tartış, Sonuç çıkar, Farklılaştır, Ayrıştır, Test et, Araştır, Böl.

Bilişsel Öğrenmeler 5. Düzey - Sentez Düzeyi: Fikir ya da öğeleri belli ilişki ve kurallara göre birleştirip yeni bir bütün oluşturma yeteneğidir; Problemle ilgili öğeleri düzenle Problem durumu ile ilgili çözüm öner Farklı kaynakları kullanarak kendine özgü ürün geliştir. Sentez Yarat (Kompozison yazmak), Oluştur, Meydana getir, Tasarla, Geliştir, Birleştir, Keşfet, Yap, Düzenle, Canlandır, Planla, Üret, Tekrardan yaz.

Bilişsel Öğrenmeler 6. Düzey - Değerlendirme Düzeyi: Belli bir iş, metot, çözüm ya da ürünün değeri hakkında belirli ölçütler kullanarak yargıda bulunmak. Bir görüş ya da öneriyi eleştirmek ya da savunmak. Değerlendirme Değerlendir, Tartış, Değer biç, Seç, Sonuçlandır, Eleştir, Karar ver, Ölç, Yargıla, Kanıtla, Sına, Sırala.

Duyuşsal Öğrenmeler Bir nesne, bir olay, bir konuya karşı ilgi, tutum, tavır ve duygu gibi davranış eğilimlerini içerir Derslerine iyi çalışmaları Çevreyi korumaları Kurallara uymaları Duyuşsal amaçların öğretim sonunda değerlendirilmesi zordur.

Duyuşsal Öğrenmeler Duyuşsal bir amaç incelendiğinde, öğrencinin davranışı bir şeyler yaparak veya bir şeyler söyleyerek sergilendiği görülür. Bu noktadaki birşeyler psikomotor bir beceri ya da bilişsel bir öğrenmedir. Dolayısıyla, duyuşsal öğrenmeler bilişsel ve psikomotor davranışların kazanılmasını destekler. Matematik dersine değer vermeyen bir öğrenci, o konu hakkında bilgi ve beceri sahibi olması ya da öğrenme isteği duyması zordur.

Duyuşsal Öğrenmeler 1. Düzey - Alma Düzeyi: Belli bir fikir, olay ya da uyarıcıya dikkat etme. Bunlara karşı hoşgörülü olma. Belirli uyarıcıları diğerlerinden ayırarak seçme. Örnek: çevreyi kirletmeyenlere karşı hoşgörülü olma/iyi niyet benimseme.

Duyuşsal Öğrenmeler 2. Düzey – Tepkide Bulunma Düzeyi: Bellirli uyarıcılarla ilgilenme, onlara belli biçimlerde tepkilerde bulunma. Örnek: Yerde bir çöp bulduğunda onu yerden alıp çöpe atma. 3. Düzey – Değer Verme Düzeyi: Bir davranış, olay ya da olguya önem verme. Örnek: Yerlere çöp atmaya büyük önem verme, kendi çevresinde buna gayret gösterme.

Duyuşsal Öğrenmeler 4. Düzey – Örgütleme Düzeyi: Farklı değerleri tutarlı bir değerler sistemi oluşturacak şekilde örgütleme. Örnek: Çevresindeki diğer kişileri de yere çöp atmama konusunda etkilemeye çalışma 5. Düzey – Bir Değer ya da Değerler Bütünüyle Nitelenmişlik Düzeyi: Özümsenen değerle tutarlı bir yaşam felsefesi ya da dünya görüşü geliştirme. Örnek: Yerlere çöp atmama ilkesini bir yaşam felsefesi haline getirme, çeşitli örgütlere üye olma, bu konuda çeşitli eylemler düzenleme.

Psikomotor Öğrenmeler Belirli fiziksel hareketlerin belli bir sıraya göre doğru, hızlı ve otomatik olarak yapılması sonucunda ortaya çıkan davranışlardır. Müzik aleti çalma. Yemek pişirme. Daktiloda on parmak yazı yazma. Şekil çizme Bir yarayı sarma.

Psikomotor Öğrenmeler Bloom ve arkadaşları psikomotor öğrenmelerle ilgili bir sınıflandırma sistemi geliştirmemişlerdir. Geliştirilmiş birçok taksonomi olmasına rağmen, Simpson’un taksonomisi en çok kullanılan taksonomidir.

Psikomotor Öğrenmeler 1. Düzey – Algılama (Yorumlama) Düzeyi: Bir becerinin nasıl yapıldığını izleme; hareketlerin farkına varma. 2. Düzey – Kuruluş (Hazırlanma) Düzeyi: Bir motor hareket için zihinsel, bedensel ve duygusal yönden hazır olma. 3. Düzey – Kılavuz Denetiminde Yapma Düzeyi: Bir beceriyi, önce beceriyi yapan başka bir kişiyi taklit ederek ve daha sonra kendi kendine yaparak öğrenme.

Psikomotor Öğrenmeler 4. Düzey – Mekanizma (Alışkanlık) Düzeyi: Bir beceriyi kendi başına, hiç kimseden yardım almadan istenilen hassasiyette yapma. 5. Düzey – Karmaşık Dışa-Vuruk Faaliyet Düzeyi: Karmaşık bir beceriyi kolayca, en az zaman ve enerji harcayarak yapma. 6. Düzey – Uyarlama (Değiştirme) Düzeyi: Önceden kazanılan becerileri, yeni durumlarda kullanma.

Psikomotor Öğrenmeler 7. Düzey – Yaratma Düzeyi: Yeni, orjinal bir motor davranış geliştirme.

Amaçları Belirlemek Neden Önemlidir? Öğretim amaçları birçok faaliyetin planlanması, geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi için ölçüt görevi görür. Öğretim ortamının seçimi, düzenlenmesi Öğretim strateji ve materyallerinin geliştirilmesi Ölçme araçlarının geliştirilmesi Öğrenci başarısının değerlendirilmesi Öğretim program ve materyallerinin değerlendirilmesi Öğretim amaçları ölçülebilir, gözlenebilir nitelikte olmalı ve öğrencinin neleri yapabileceği tanımlanmalıdır.

Amaçlar Nasıl Yazılır? Ölçülebilir ve gözlemlenebilir bir öğretim amacı üç temel öğeden meydana gelir. Davranış, şart ve standart. Amaçların Davranış Unsuru Bir öğrencinin neyi yapabileceğini gösterir. Kullanılan sözcükler yeteri kadar açık olmalıdır. Örneğin lehimlemek, tanımlamak, hesaplamak ifadeleri yeteri kadar açık ve ölçülebilir iken, bilmek, inanmak ifadeleri yeteri kadar açık ve ölçülebilir değildir. (Bkz. Ölçülebilir Davranış İfadeleri ,Sf.32)

Amaçlar Nasıl Yazılır? Amaçların Şart Unsuru Öğrencinin davranışı hangi şartlar altında gerçekleştireceğini tanımlar. Şartlar yardım edici (sağlanan kaynaklar) veya sınırlayıcı (kısıtlamalar) olabilir. Kılavuz kitaptan yararlanarak Kılavuz kitaptan yararlanmadan İki saat içerisinde (zaman sınırlaması) Gerçek bir iş ortamında (ortam sınırlaması) Hesap makinesi kullanmadan (malzeme sınırlandırılması)

Amaçlar Nasıl Yazılır? Amaçların Standart Unsuru Öğrencinin ulaşması beklenen davranışın düzeyi veya yeterlilik derecesini tanımlar. İyi düzenlenmiş, anlaşılır bir yazılı ödev (Kalite) %95’i doğru (Başarı yüzdesi) En fazla bir hata ile (En çok hata miktarı) 30 dakikada (Üretim hızı/zamanı) Sınıfta yapılan açıklamalara göre (Referans gösterme) (Bkz. Öğretim Amacı Örnekleri,Sf.34)

Öğretim Amaçları Nasıl Belirlenir? Eğitim programı Verilen eğitim programındaki amaçlar, yeterlilikler listesi, konular, ilke ve açıklamalar incelenerek Ders kitapları Ders kitaplarında her ünitenin başında ünite amaçları yer alır. İhtiyaç analizleri Bir sınav sonucunda öğrencilerin başarısız olma nedenlerini bulmak için yapılan ihtiyaç analizi Öğretmenin kendi fikirleri Öğretmen bu dersle ilgili tecrübeli ise, öğrencinin neler öğrenmesi gerektiğine yönelik fikirleri olacaktır.

Amaçlar Ne Kadar Kapsamlı Olmalıdır? Bazı amaçlar bir saatten daha kısa bir sürede öğretilebilecek davranışları içerir. Bazı amaçlar ise çok daha uzun bir sürede öğretilebilecek becerileri içerebilir. Amaçların, planlama sürecine rehberlik etmesi için kapsam ve sınırlılıklarının belirgin olması gerekir. “Öğrencilere bilgisayar kullanma becerisi kazandırmak” amacının kapsamı çok geneldir.

Amaçlar Ne Kadar Kapsamlı Olmalıdır? “Öğrenciler, verilen bir metni, bir kelime işlemci kullanarak yazabilecek, kaydedebilecek ve çıktısını alabilecek.” “Öğrenciler, “Excel” programını kullanarak öğrenci kayıtları tutmak için bir veri tabanı yazlımı geliştirebilecek.” Birinci amaç, ikinci amaca göre daha dar kapsamlıdır ve bir ders sonunda hedefin gerçekleşmesi beklenir. İkinci amaç, birinci amaca göre daha geniş kapsamlıdır ve bir dönem sonunda hedefin gerçekleşmesi beklenir. Amaçların belirgin, dar kapsamlı ve açık bir şekilde ifade edilmesi gerekir.

Amaç Analizi Ne Demektir? Nasıl Yapılır? Bireyin tam olarak amacı gerçekleştirirken ne yapıyor olacağını basamak basamak tanımlamak anlamına gelir. Amaç analizi iki aşamayı içerir. Amacı bir öğrenme alanı içinde sınıflamak (Bkz. Tablo 3.5 sf.37) Uygun analiz teknikleri ile öğrencinin amaca ulaşmak için neleri öğrenmesi gerektiğini (önkoşul öğrenmeler) belirlemek ve sıralamak

Amaç Analiz Teknikleri Psikomotor Amaçların Analizi Öğretim Amacı: Bir otomobil tekerleğini değiştirmek. İşlemler ve işlem basamaklarının belirlenmesi ve sıraya konulması (Bkz. Şekil 3.1 sf.39) Alternatif yolların belirlenmesi (Bkz. sf.39) Standartların belirlenmesi (Bkz. sf.40) Araç-gereçlerin belirlenmesi (Bkz. sf.40) Gerekli-ilgilil bilgilerin belirlenmesi (Bkz. sf.40) Psikomotor amaç analiz formu incelenebilir. (Bkz. Örnek 1 sf.38)

Amaç Analiz Teknikleri Bilişsel Amaçların Analizi Öğretim Amacı: Verilen farklı büyüklükteki doğal sayıları doğru olarak beş dakikada birbirinden çıkarmak. Önkoşul bilgi ve becerileri belirle Bir önceki basamaktaki bilgiler için gerekli önkoşul bilgi ve becerileri belirle Önkoşul öğrenmelerin ne kadar daha analiz edilmesi gerektiğini belirle (genellikle giriş davranışlarına kadar) Giriş davranışlarını belirleyin Öğrenme hiyerarşisini oluşturun (Bkz. Şekil 3.2 sf.43) Öğrenme hiyerarşisinin doğruluğunu kontrol edin

Amaç Analiz Teknikleri Duyuşsal Amaçların Analizi Öğretim Amacı: Araba kullanırken trafik kurallarına uyma. Duyuşsal amaçlar psikomotor ya da bilişsel davranışlar içerir. Amaç analizi, amacın içerdiği öğrenme alanı temel alınarak yapılır. Önceden bilişsel yada psikomotor bilgilerin öğrenilmiş olması gerekir. Örneğin trafik kurallarının neler olduğu Örnek duyuşsal bir amaç analizi için kitapta Şekil 3.3 (sf.44) incelenebilir.

Öğrencilerin Analizi Öğrencilerin bilgi ve beceri düzeyine uygun planlanması ve uygulanması öğretimin başarısını etkiler. Öğrencilerin önceden sahip oldukları bilgi, beceri ve tutumlar giriş davranışları olarak adlandırılır. Giriş davranışlarını dikkate almamak veya yanlış saptamak konunun çok güç veya çok basit olmasına neden olabilir.

Öğrencilerin Analizi Öğrenciler giriş davranışları açısından farklılık gösterirler. Hedef öğrencilerin giriş davranışlarını belirleme amaç analizi ile aynı anda yapılmalıdır. Hedef öğrenciler, bazı önkoşul davranışlara önceden sahip oldukları için giriş davranışlarını saptama amaç analizini de sağlıklı bir şekilde yapmamızı bize sağlamaktadır.

Öğrencilerin Analizi Öğrenciler birçok yönden birbirinden farklılık gösterirler. Kavramsal ilişkileri kavrama/hatırlama yeteneği Fiziksel, duygusal ve sosyal gelişim Öğrenme arzusu, motivasyonu Öğrenme biçimi Bireysel/grupla çalışma yeteneği Kas koordinasyonu Okuma ve dinleme yeteneği Kendini sözlü ve/veya yazılı ifade etme yeteneği Öğrenme hızı ve kapasitesi

Öğrencilerin Analizi Öğrencilerin özellikleri ile ilgili üç kaynaktan bilgi toplanabilir. Öğrenciler Test uygulamak Öğrencilerle görüşme Öğrencileri gözlemleme Öğrenciler hakkında bilgisi olan kişiler Kendi varsayım ve tahminleriniz

İçeriğin Sıralanması ve Modüllere Ayrılması Bu aşamaya gelmişseniz, bir programın içeriğini belirlemiş oldunuz. İçeriğin öğrencilere hangi sırada sunulması gerektiği saptanmalıdır. Bu konuda en kullanışlı araç yapmış olduğunuz öğretim analizidir. İçerik kolaydan zora, basitten karmaşığa doğru sıralanmalıdır.

İçeriğin Sıralanması ve Modüllere Ayrılması Daha sonra tüm içerik belirli uzunlukta modüllere bölünmelidir. Genellikle bir modül bir saatten kısa ve üç saatten uzun olmamalıdır. Eğer zaman yanlış ayarlanır ise, her bir modülün gösteri ve uygulanması için yeterince zaman ayrılmalıdır.