Web 2.0 Teknolojilerine ve Uygulamalarına Genel Bakış Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/ Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Plan Bilgi artışı Dijital yerliler, dijital göçmenler, “dijital insanlar” “Tuğla ve harç”tan oluşan kütüphaneler – sanal kütüphaneler Web 2.0 Library 2.0 Semantik Web “Yakınsama” ve bilgi hizmetlerine etkisi Gelecek Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 2

Genişleyen / Patlayan Dijital Evren - 2008 http://www.emc.com/collateral/analyst-reports/diverse-exploding-digital-universe.pdf http://www.emc.com/about/destination/digital_universe/pdf/Expanding_Digital_Universe_IDC_WhitePaper_022507.pdf Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

6 yılda 9 kat artış CERN’deki Büyük Hadron While 70% or more of the digital universe is created, captured, or replicated by individuals — consumers and desk and information workers toiling far away from the datacenter — enterprises, at some point in time, have responsibility or liability for 85%. This responsibility includes information security, privacy protection, copyright protection, screening for obscenity, detecting fraud, reporting on and archiving the content, searching and retrieving, and disposal. Examples abound. Consumers post video clips to YouTube, and Viacom sues Google for a billion dollars. Sixty million consumers trade pirated MP3s over peer-to-peer networks like Kazaa, LimeWire, and once Napster, and the record industry goes to war with ISPs to get consumer IP addresses. A video of a couple kissing at the metro in Shanghai appears on the Internet and results in a lawsuit for the Shanghai Metro Operations Company. Linden Lab launches a popular virtual world (Second Life) where visitors set up an economy based on virtual dollars — and gets sued for real dollars when a user who had invested in virtual land has his account terminated. The U.S. government makes USB memory sticks available to soldiers and later finds them being sold on the black market in Kabul — with sensitive data still on them. Large Hadron Collider (LHC) at CERN: Just one experiment, the Compact Muon Solenoid (CMS), will receive incoming compressed data at 40 terabytes per second and store a megabyte per second. The experiment is expected to run 100 days a year, 24 hours a day. That’s more than 300 exabytes of incoming data per year! The LHC will create a digital universe unto itself! CERN’deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı projesindeki sadece bir deneyde saniyede 40 TB sıkıştırılmış veri gönderilecek Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Growing / Grown Up Digital Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Dijital Yerliler, Dijital Göçmenler Farkı türlerdeki deneyimler farklı beyin yapılarına yol açıyor. -Dr. Bruce D. Berry, Baylor Tıp Fakültesi http://www.marcprensky.com/writing/Prensky%20-%20Digital %20Natives,%20Digital%20Immigrants%20-%20Part1.pdf “Bilgisayarla büyüyen çocuklar bizden farklı düşünüyorlar. Hipermetin akıllar geliştiriyorlar. Oradan oraya atlıyorlar. Sanki bilişsel yapıları sıralı değil paralel.” . . . “Eğitim sistemlerimizdeki halihazırdaki baskın doğrusal düşünme süreçleri oyun ve bilgisayardaki web sörf süreçleriyle gelişmiş beyinlerin öğrenmesini gerçekte yavaşlatabilir.” http://d.scribd.com/docs/25yfw2gwramobinjk3vt.pdf Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara Tonta, Digital natives... 1 J une 2009, Krakow, Poland 6

Dijital Yerliler Bilgiye hızlı erişim Paralel işlem Metin yerine grafik Rastgele erişim (hipermetin) Sürekli bağlantılı Oyunlar Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 7

Dijital Göçmenler Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 8

Dijital İnsan “Teknoloji tek başına sezgi, iyi muhakeme, sorun çözme yetenekleri ve berrak bir ahlaki pusulanın yerini alamaz. Ama hayal edilemeyecek kadar karmaşık bir gelecekte, ne kadar akıllı olursa olsun dijital olarak güçlendirilmemiş bir insan, en akılsız ama dijital olarak güçlendirilmiş bir insanın sahip olduğu bilgelik araçlarına bile erişemeyebilir.” Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Yeni Web Portalları olarak Sosyal Ağlar Sosyal ağlar: web içinde web’ler Sosyal ağlar Web 2.0 kullanarak çeşitli hizmetlere tek noktadan erişim sağlıyor Facebook 300.000 farklı uygulama sunuyor Facebook kullanıcıları GÜNDE 6 milyar dakika (4 milyon gün) harcıyorlar Google’ın misyonu “dünyanın içeriğini düzenlemek”, sosyal ağların misyonu “dünyanın insanlarını düzenlemek” Misyon sanal güzergahlar yaratmak değil bağlantılılık, iletişim ve içeriği birleştirerek takımyıldızı kümeleri yaratmak Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 10

YouTube - Sosyal Medya Devrimi – http://www.youtube.com/watch... http://www.youtube.com/watch?v=sIFYPQjYhv8 Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

“Ortam Mesajdır ... İzleyiciler içeriktir" (McLuhan, 1964) Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Blog’lar Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Wiki’ler > Wikipedia Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara Info

“You are what you tweet”! . . CNN görüntüyü görür görmez Hollandalı resmi makamları arayarak uçağın düştüğünü doğrulattı. “Birkaç dakikada haberi vermeye başladık. Daha sonra görüntünün Twitter kullanıcısına ait olduğunu doğrulattık ve yayımladık. Barnett “Bu, sosyal ağ sitelerinin yeni haberleri duyurma ve görgü tanıklarının ifadelerine ulaşma açısından gerçek bir değer olduğunu ispatlıyor ama web her zaman büyük dikkatle ele alınmalıdır" dedi. Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 15

Twitter Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 16

Kütüphane nerede? D. Kohl, Where's the library? (Editorial), The Journal of Academic Librarianship 32 (2) (2006), pp. 117–118. Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 17

Kütüpuzay / Kütüpnetik Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 18

Second Life “Bilgi Adası” (Info Island) Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 45. Kütüphane Haftası, 3 Nisan 2009, İstanbul 19

Kaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Web_2.0 Web 2.0 nedir? “. . .Web’de iletişimi, güvenli bilgi paylaşımını, birlikte çalışabilirliği ve işbirliğini kolaylaştıran ikinci kuşak web geliştirme ve tasarımı. Web 2.0 kavramları sosyal ağ siteleri, video paylaşım siteleri, wiki’ler, blog’lar ve folksonomiler gibi web tabanlı toplulukların ve uygulamaların gelişmesine ve evrilmesine yol açtı.” Kaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Web_2.0 Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara Tonta, Digital natives... 1 J une 2009, Krakow, Poland 20

Kaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Web_2.0 Web 2.0 özellikleri Zengin kullanıcı deneyimi Kullanıcı katılımı dinamik içerik metadata web standartları ve ölçeklenebilirlik açıklık özgürlük Kullanıcı katılımı yoluyla ortak akıl Kaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Web_2.0 Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Web 2.0 Kavram Haritası Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara Kaynak: http://www.oreillynet.com/pub/a/oreilly/tim/news/2005/09/30/what-is-web-20.html 22

Akademik kütüphanelerde Web 2.0 kullanımı Kaynak: Xu, C., Ouyang, F.F., & Chu, H.T. (2009). The academic library meets Web 2.0: Applications and implications. J. of Acad. Librarianship, 35, 324-331, s. 326. Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Web 2.0 + Library = Library 2.0 (Miller, 2005) Library 2.0 modern kütüphane hizmeti için gevşek tanımlanmış bir model: hizmetlerin kullanıcılara iletim biçimi açısından kütüphane dünyasında bir geçişi yansıtıyor. Odak noktası içerik ve topluluk yaratmada kullanıcı merkezli değişim ve katılım. Kaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Library_2.0 Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 24

Library 2.0’ın dört özelliği Kaynak: Xu, C., Ouyang, F.F., & Chu, H.T. (2009). The academic library meets Web 2.0: Applications and implications. J. of Acad. Librarianship, 35, 324-331, s. 328. Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Web 2.0 ve kütüphaneler Kaynak: Xu, C., Ouyang, F.F., & Chu, H.T. (2009). The academic library meets Web 2.0: Applications and implications. J. of Acad. Librarianship, 35, 324-331, s. 328. Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Academic Library 2.0 Model Kaynak: Xu, C., Ouyang, F.F., & Chu, H.T. (2009). The academic library meets Web 2.0: Applications and implications. J. of Acad. Librarianship, 35, 324-331, s. 330. Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Library 2.0 Kavram Haritası Kaynak: http://www.flickr.com/photos/42538191@N00/113222147/ Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 28

Her zaman hizmete hazır kütüphaneler. . . “First, services may be made mobile–ready, as with special mobile interfaces for library services, alerting services, and so on. Second, mobilization continues the restructuring of services, organizations and attention that networking has brought about.” (Dempsey, 2009) He discusses the mobile communication’s impact on four elements of libraries; namely, place, collections, people and expertise, and systems and services. He also offers general observations on services, switching, sourcing, socializing and personalizing, and expectations, and provides examples of libraries initiating mobile services for their users ranging from alerting services to reference services to catalog search (e.g., North Carolina State University Libraries mobile site, http://www.lib.ncsu.edu/m/) (Dempsey, 2009).Dempsey observed that the borders between one’s social, business, learning and educational lives are getting blurred. This forces libraries to diffuse services “through various manifestations (a physical place to meet, a toolbar, a set of services in the course management system, a FaceBook application, a set of RSS feeds, office hours in a school or department, and so on)” (Dempsey, 2009). Thus, libraries can be “present” wherever their users happen to be. Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 29

Konu etiketleri bulutu, AquaBrowser, Şikago Üniv. Kütüphanesi ön ucu Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Huddersfield Üniv. Kütüphanesi Kataloğu Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

HÜK kataloğunun “Amazoogle” benzeri özellikleri Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

The Horizon Report, 2009 Cep telefonları Bulut hesaplama Yer-uzam bilgisi Kişisel web Semantik uygulamalar Akıllı nesneler (“Şeylerin Internet’i”) http://net.educause.edu/ir/library/pdf/CSD5612.pdf Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 33

Gezgin kütüphaneler Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

M-NYPL Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara Info

Text a Librarian Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Web 3.0 = Web 2.0 + Semantik Web Sosyal semantik Web Anlam Bilgiyi otomatik olarak bulma ve dağıtma Basit akıl yürütme Greaves & Mika, 2008 Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Aramanın geleceği. . . Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

WolframAlpha Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

WolframAlpha Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara

Yakınsama olgusu “teknolojilerin birbirinin içine geçmesi, fingirdeşmesi” Cep telefonu artık sadece bir iletişim aracı değil Kullanıcıların iş, öğrenme ve özel yaşamları yakınsıyor Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 41

Kütüphanelerde yakınsama “yer olarak kütüphane”nin azalan önemi Bilgi kaynaklarına uzaktan erişim Kütüphane ve bilgi hizmetlerinde artan rekabet Kütüphane türlerinin yakınsaması Yakınsayan teknolojiler aracılığıyla bilgi hizmetleri sağlama Bilgi hizmetlerini kullanıcıların olduğu yerlere taşıma (iş, öğrenme, ev ve seyahat çevreleri) Dış bilgi kaynakları ve hizmetlerini kütüphaneninkilerle bütünleştirme Kullanıcı tarafından sağlanan içerikle standart içeriği bütünleştirme Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 42

Kütüphaneleri gelecekte neler bekliyor? Dijital yerliler bilgi kaynaklarının ve hizmetlerinin iş, çalışma ve sosyal çevrelerine iliştirilmesini talep edecekler Bilgi kaynakları ve hizmetleri kullanıcılara Web 2.0, Web 3.0 ve Semantik Web aracılığıyla sunulacak Bilgi hizmetleri kaynak merkezli olmaktan çok ilişki merkezli olacak (Lagoze, 2000) Gerçek ve sanal kütüphane hizmetleri birlikte sunulacak Dijital bilginin kalıcı bir biçimde korunması çok önemli hale gelecek Bilgi yönetimi eğitimi diğer disiplinlerle birleşecek/melezleşecek Resource-centric vs. relationship centric approach to information management (Lagoze, 2000) Current information management practices are resource-centric Web 2.0 requires relationship-centric approach to resources and users Personalization Offering personalized content to recognized users based on their individual characteristics, preferences and privileges, access methods, and so on Keeping user-created content with the standard content Recommendation systems “Circulation systems typically break the link between a patron and a book that has been borrowed when that book is returned.” Lynch (2001) Merging user-created content with the standard content Tags, comments, reviews, ratings, personalized copies of e-books … Infrastructure Maintenance Social semantic Web (Web 3.0 Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara 43

Web 2.0 Teknolojilerine ve Uygulamalarına Genel Bakış Yaşar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/ Web 2.0 Teknolojileri ve Uygulamaları Çalıştayı, 4 Aralık 2009, Ankara