T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü www T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü www.asm.gov.tr T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü www.asm.gov.tr

BULAŞICI HASTALIKLAR İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER

AMAÇ Bulaşıcı hastalıklar ve korunma konusunda bilgi ve tutum kazandırmak.

ÖĞRENİM HEDEFLERİ Bulaşıcı hastalıkların önemini açıklayabilmeli, Sağlık, hastalık, bulaşıcı hastalık, mikrop ve salgın kavramlarını açıklayabilmeli, Bulaşıcı hastalık etkenleri ve genel özelliklerini açıklayabilmeli, Bulaşıcı hastalıkların genel belirtilerini söyleyebilmeli, Bulaşıcı hastalığın meydana gelmesinde bulaşma zincirini (enfeksiyon zinciri) açıklayabilmeli, Bulaşıcı hastalıklardan korunmada genel önlemleri açıklayabilmelidir.

Bulaşıcı Hastalıkların Önemi Bulaşıcı hastalıklar sık ve yaygın görüldüğü, ölümlere, başka hastalıklara ya da sakatlıklara yol açtığı, iş gücü ve maddi kayıplara neden olduğu için son derece önemlidir. Gerekli önlemlerin alınması ve aşılama yapılması ile bulaşıcı hastalıkların çoğundan korunmak mümkündür.

Sağlık Sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam iyilik halidir. Toplumun sağlıklı yaşam biçimini benimsemesi, sağlığın korunması ve geliştirilmesi (eğitimi) de sağlıklı olmak açısından önemlidir.

Hastalık Herhangi bir nedenle kişinin bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyiliğini yitirmesidir.

Bulaşıcı Hastalık Bir hastalığın insandan insana ya da hayvandan insana herhangi bir yolla bulaşması niteliği taşımasıdır.

Mikrop Bulaşıcı hastalık meydana getiren, gözle görülmeyen ancak mikroskop denilen aletle görülebilen mini canlılardır.

Salgın Bir bulaşıcı hastalığın belirli zaman ve normal ölçüler içinde beklenenden daha çok sayıda görülmesine ya da o toplumda daha önce hiç görülmeyen bir hastalığın bir tek bile olsa ortaya çıkmasıdır.

Bulaşıcı Hastalık Etkenleri Bakteriler Normal mikroskopla görülebilen, çoğunlukla antibiyotiklerle öldürülebilen, virüslere göre daha büyük olan canlılardır.

Bakteriler TİFO MİKROBU KOLİ BASİLİ KOLERA MİKROBU

Bulaşıcı Hastalık Etkenleri Virüsler Normal mikroskopla görülmeyen, antibiyotik denilen ilaçla öldürülemeyen, canlı ortamlarda üreyebilen, diğer mikroplardan çok daha küçük olan canlılardır.

Virüsler GRİP VİRÜSÜ

Bulaşıcı Hastalık Etkenleri Parazitler Mikrop kadar küçük tek hücreli canlılar olabildiği gibi (sıtma etkeni), bağırsak solucanı, kıl kurdu ve tenya (abdest bozan) gibi gözle de görülebilen canlılardır.

Parazitler KIL KURDU BİTLER

Bulaşıcı Hastalık Etkenlerinin Genel Özellikleri Mikroplar, uygun ısı, nem ve besin ortamı gibi koşulların varlığında çoğalarak, sayıları hızla artar, Mikropların bir kısmı insanlarda bir kısmı ise hem insan hem de hayvanlarda hastalık oluşturabilirler,

Bulaşıcı Hastalık Etkenlerinin Genel Özellikleri Bazı mikropların kendisi hastalık oluştururken (kolera, grip virüsü, amip vb), bazıları da salgıladıkları zehirli maddeler (toksinleri) ile hastalık (tetanoz, botilinum vb) oluşturabilirler.

Bulaşıcı Hastalık Etkenlerinin Genel Özellikleri Bazı mikroplar giriş yerinde yerel (lokal) enfeksiyon oluştururken, bazıları genel (sistemik) hastalık oluşturabilirler, Bazı mikroplar vücuda girdikten sonra bazı organ ve dokuları tercih ederek hastalık oluşturur (hepatit virüsleri karaciğere, meningokok bakterileri beyin zarlarına yerleşirler).

Bulaşıcı Hastalık Etkenlerinin Genel Özellikleri Bazıları insandan insana bulaşırken (hepatit virüsleri, grip virüsleri vb). bazıları insandan insana bulaşmaz (tetanoz, brusella vb). Bazı mikroplar salgın oluşturabilirken (kolera, tifo, grip, epidemik menenjit, hepatit A vb), bazıları salgın yapmaz (tetanoz vb).

Bir bulaşıcı hastalıkta ne tür BELİRTİLER olabilir?

Bulaşıcı hastalıklar ile ilgili genel belirtiler, hastalığın türüne göre değişmekle birlikte genel olarak; İdrar yaparken yanma hissi Balgam çıkarma, Cinsel organlarda akıntı Halsizlik Yorgunluk İştahsızlık Ateş Deri döküntüsü Vücutta ağrı Bulantı Kusma İshal Baş ağrısı Öksürük

Bulaşıcı hastalıklar ile ilgili genel belirtiler, hastalığın türüne göre değişmekle birlikte genel olarak; Burun akıntısı Üşüme Titreme Sarılık Nabız sayısında artma Kasık ve koltukaltı lenf bezlerinde büyüme Karaciğer-dalak büyümesi, Solunum sayısının artması, Ense sertliği, Boğazda kızarıklık-iltihap, ağrı vb.

Bulaşıcı hastalıklar ile ilgili genel belirtiler, hastalığın türüne göre değişmekle birlikte genel olarak; Yüksek ateş, özellikle çocuklarda havale nöbetlerine yol açtığı için tehlikeli olabilir. Ateşin düşürülmesi gerekir.

Enfeksiyon Zinciri (Bulaşma Zinciri)

Örnek Vaka Bir çocuklu aile iki odalı bir evde yaşamaktadır. Su ihtiyacını çeşmeden ve zaman zaman kuyudan karşılamaktadır. İki gündür su kesiktir. Anne pazardan aldığı meyve, sebze ve bulaşıkları kuyudan aldığı su ile yıkamaktadır.

Örnek Vaka Bir gece çocuğunun kusarak uyandığını ve ağladığını görmüştür. Çocuğun ateşli olduğu ve fışkırır tarzda kaka yaptığı dikkatini çekmiştir. Taksi şoförü olan kocasını hemen uyandırıp, çocuğu hastaneye götürmüşlerdir.

Tartışma Soruları Bu çocuk neden hastalanmış olabilir? 2Çocuğun bu hastalığa yakalanmaması için anne nelere dikkat etmeliydi?

Örnek verilen vaka su ve besinlerle bulaşan bir bulaşıcı hastalıktır.

Bulaşma yoluna göre değişmekle beraber bulaşıcı hastalıklardan genel korunma yolları şunlardır: Eller yemekten önce ve sonra, tuvaletten önce ve sonra, dışarıdan eve gelince sabun ve bol su ile 15-30 saniye iyice yıkanmalı, Kişisel temizliğe özen gösterilmeli, Öksürürken, aksırırken ağız kapatılmalı, Yerlere tükürülmemeli,

Kâğıt mendil ya da kâğıt havlu kullanmaya özen gösterilmeli, Bulaşma yoluna göre değişmekle beraber bulaşıcı hastalıklardan genel korunma yolları şunlardır: Kâğıt mendil ya da kâğıt havlu kullanmaya özen gösterilmeli, İçme ve kullanma suyu ihtiyacı, şebeke suyundan karşılanmalı; şüpheli durumlarda içme suları kaynatılmalı, Çiğ yenen meyve ve sebzeler, akan su (musluk) altında iyice yıkandıktan sonra tüketilmeli, Gıdalar, olabildiğince taze tüketilmeli ve buzdolabında saklanmalı,

Bulaşma yoluna göre değişmekle beraber bulaşıcı hastalıklardan genel korunma yolları şunlardır: Pastörize edilmiş ya da UHT yöntemi ile paketlenmiş uzun ömürlü sütler tüketilmeli, çiğ süt tüketilecekse, kaymak tuttuktan sonra karıştırılarak 5-7 dakika kaynatılmalı; daha sonra olabildiğince kısa sürede soğutulmalı,

Bulaşma yoluna göre değişmekle beraber bulaşıcı hastalıklardan genel korunma yolları şunlardır: Et ve yumurtalar iyice pişirilmeli, Taze peynir tüketilmemeli, peynir yapıldıktan sonra en az üç ay tuzlu suda bekletilmeli, Aşı ile korunulabilen hastalıklara karşı aşı yaptırılmalıdır.

EL YIKAMA

ÖZET Bulaşıcı Hastalıkların Etkenleri Bulaşıcı hastalık etkenleri gözle görülemeyen minik canlılardır. Ancak bağırsak parazitlerinin bir kısmı gözle görülebilirler.

ÖZET Bulaşıcı Hastalıkların Bulaşma Yolları Hastalık etkenleri temel olarak su ve besinler, hava yolu, cinsel yolla ve deri teması ile sağlam kişilere bulaşır. Bazen hasta hayvanlardan doğrudan ya da kene, sinek gibi aracılarla bulaşır.

ÖZET Bulaşıcı Hastalıkların Belirtileri Bulaşıcı hastalıklarda genel olarak, yüksek ateş, halsizlik, öksürük, balgam, burun akıntısı, ishal, bulantı, kusma ve genital akıntı gibi belirtiler görülür.

ÖZET Ateş Özellikle çocuklarda havale denilen nöbetlere neden olabileceği için ateş yükseldiğinde düşürülmelidir.

ÖZET Bulaşıcı Hastalıkların Önlenmesi Bulaşıcı hastalıklardan korunmada başta el temizliği olmak üzere kişisel hijyen çok önemlidir. El yıkama, öksürürken, aksırırken ağzı kapatma ile birçok hastalık önlenebilir.

Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi Olmaya devlet cihan da bir nefes sıhhat gibi Kanuni Sultan Süleyman