SALTurk Çalışması Ne söylüyor? (Türk Toplumunda Tuz Tüketimi Çalışması ) Ne söylüyor? Dr Ülver Boztepe Derici Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Dünya & Türkiye’de Hipertansiyon 31,8 Türkiye Wolff-Maier K, et al. JAMA. 2003;289:2363-69 Journal of Hypertension. 23(10):1817-1823, October 2005 2

Dünya & Türkiye’de Hipertansiyon (35-64 Yaşları Erkek ve Kadınlarda) Yüzde Wolff-Maier K, et al. JAMA. 2003;289:2363-69 Journal of Hypertension. 23(10):1817-1823, October 2005 3

Türkiye’de Hipertansiyonun Görünümü PatenT Çalışması N ≈ 5000 Journal of Hypertension. 23(10):1817-1823, October 2005

Türkiye’de ve Dünyada hipertansiyon farkındalık, tedavi ve kontrol oranları Farkında olma Tedavi Kontrol Tedavi altında kontrol 5

2008 Yılında Türkiye’de Durum HinT Çalışması 2008 Yılı 18 yaş üzeri nüfus 48 249 645 4 yıllık insidans hızı %21,3 <30 30-39 40-49 50-59 60-69 70 ve üzeri Toplam Erkek 1.566.482 1.490.559 1.758.658 1.677.352 1.216.024 1.025.729 8.734.804 Kadın 863.313 1.348.766 2.007.961 2.234.673 1.687.954 1.613.747 9.756.414 2.429.795 2.839.325 3.766.619 3.912.025 2.903.978 2.639.476 18.491.218 J Hypertens. 2010 Feb;28(2):240-4 6

İlaçsız Tedavi (Yaşam Tarzı Değişikliği) Yaşam Tarzı Değişikliği SKB’da azalma Kanıt düzeyi (morbidite ve mortalite) İdeal kilonun devamı/10 kg kayıp 5–20 mmHg C DASH diyeti 8-14 mmHg C Sodyum kısıtlaması 2-8 mmHg C Fizik aktivite ( en az 4gün/hf) 4-9 mmHg C Alkol de kısıtlama 2-4 mmHg C

Dietary Approach to Stop Hypertension 135 130 125 120 Kontrol diet -2,1 -4,6 -5,9 -5,0 Sistolik kan basıncı mmHg DASH diet -2,2 -1,3 --1,7 Yüksek 144 mEq 8.4 g tuz Orta 107 mEq 6.2 g tuz Düşük 65 mEq 3.8 g tuz Sodyum Tüketimi N Engl J Med 2001;344:3-10

Sistolik kan basıncında 5 mmHg’lık düşüş; İnme ve mortalite…………%14 Kalp hastalığı ve mortalite ……….%9

TUZ- KAN BASINCI ilişkisi (METAANALİZ) Current Opinion in Cardiology.2007; 22(4):298-305, 2

TUZ VE İNME TUZ VE ÖLÜMLER Yaş, cinsiyet, sigara, lipidler, SKB ve VKİ’ne göre ayarlanmış mortalite Current Opinion in Cardiology.2007; 22(4):298-305,

Finlandiya’da tuz kullanımının azaltılması Cli Sci 2009 TOHP I (Long-term weight loss and changes in blood pressure: results of the Trials of Hypertension Prevention, phase I Cook,Brit.Med.J.(2007) 334:885

SALTurk Çalışması Birincil Amaç: Türkiye’de günlük tuz alımını saptamak Sodyum alımı ve hipertansiyon ilişkisini araştırmak İkincil Amaç: Spot idrarda sodyum ölçümü ile günlük sodyum alımı arasındaki ilişkiyi araştırmak

Örneklem Büyüklüğü 14 Şehirde toplam 1970 Kişi

Çalışmaya Dahil edilme Kriterleri TC vatandaşı olan Ziyaret sırasında evde olan ve aynı kaptan yemek yiyen (en fazla 2 kişi) 18 yaş ve üzerinde olan Çalışma hakkında bilgilendirilen ve katılım için sözlü olur veren Tıbbi öykü verebilecek ve 24 saatlik idrar toplama işlemine uyabilecek entellektüel düzeyde olan bireyler

Çalışma Dışı Kalma Kriterleri Hamile olan Bilinen kalp yetmezliği olan Bilinen böbrek yetmezliği olan Bilinen kronik karaciğer hastalığı olan Diüretik kullanan Ziyaretten önceki son 24 saatte oruçlu olan İletişim bilgilerini vermek istemeyen bireyler

Bireylerden; Tıbbi öykü Tuz alımı Kan basıncı ölçümü Çalışmada yapılan işlemler Bireylerden; Tıbbi öykü Tuz alımı Kan basıncı ölçümü 24 saatlik idrar toplanması Spot idrar alınması

Yapılan Laboratuvar Değerlendirmeleri 24 saatlik idrarda; Sodyum ölçümü Potasyum ölçümü Kalsiyum ölçümü Üre ölçümü Kreatinin ölçümü Spot idrarda Sodyum ölçümü Potasyum ölçümü Kreatinin ölçümü

Çalışmadaki Cinsiyet Dağılımı

Katılımcıların Bölgesel Dağılımları

Katılımcıların Eğitim Durumları

Katılımcıların Gelir Durumu Sayı Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde Yok 877 44,5 47,0 500 YTL'den az 251 12,7 13,5 60,5 500-1000 YTL 477 24,2 25,6 86,0 1000-1500 YTL 183 9,3 9,8 95,8 1500-2500 YTL 66 3,4 3,5 99,4 2500 YTL'den fazla 12 0,6 100,0 Toplam 1866 94,7 Bilinmiyor 104 5,3 Genel Toplam 1970

Katılımcıların Sigara içme Durumları Sayı Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde Hiç içmemiş 1019 51,7 52,5 Bırakmış 308 15,6 15,9 68,4 İçiyor 613 31,1 31,6 100,0 Toplam 1940 98,5 Bilinmiyor 30 1,5 Genel Toplam 1970

Katılımcıların Alkol Kullanımı Sayı Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde İçmiyor 1799 91,3 92,8 İçiyor 139 7,1 7,2 100,0 Toplam 1938 98,4 Bilinmiyor 32 1,6 Genel Toplam 1970

Yaş, Kan Basıncı (KB), Vücut Kitle İndeksi (VKİ) Sayı Ortalama SD Ortanca Min. Maks. Yaş (yıl) 1964 46,67 13,92 46,00 18 93 Sistolik KB (mmHg) 1933 133,90 18,30 131,50 92,00 224,50 Diyastolik KB (mmHg) 82,15 12,65 81,50 44,00 164,50 Ağırlık (kg) 1951 75,02 14,52 74,02 38 140 Boy (cm) 1937 164,47 9,22 165,0 133 197 VKİ (kg/m2) 27,74 5,15 27,20 15,82 51,95

Cinsiyet & Kan Basıncı, VKİ Sayı Ortalama SD Ortanca Sistolik KB (mmHg) Erkek 931 134,13 17,00 132,0 Kadın 1002 133,63 19,49 131,00 Diastolik KB (mmHg) 82,69 11,86 82,00 81,64 13,33 81,00 VKİ (kg/m2) 934 26,94 3,95 26,79 1003 28,49 5,96 27,76

Cinsiyet & Diastolik KB Cinsiyet & Sistolik KB Cinsiyet & Diastolik KB Ortalamalar farkı=1,05 P=0,067 Ortalamalar farkı=0,49 P=0,548

Katılımcıların KB dağılımları

Hipertansiyon Farkındalığı Sayı Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde Evet 330 16,8 17,2 Hayır 1594 80,9 82,8 100,0 Toplam 1924 97,7 Bilinmiyor 46 2,3 Genel Toplam 1970

Antihipertansif İlaç Kullanımı Sayı Yüzde Geçerli Yüzde Toplam Yüzde Evet 240 12,2 13,0 Hayır 1605 81,5 87,0 100,0 Toplam 1845 93,7 Bilinmiyor 125 6,3 Genel Toplam 1970

Vücut Kitle İndeksi (kg/m2)

Cinsiyet & VKİ (kg/m2) Ortalamalar farkı=1,55 P<0,001

Hipertansiyon & VKİ (kg/m2) Ortalamalar farkı=1,88 P<0,001

Öğrenim Durumu & Sistolik KB P<0,001

Öğrenim Durumu & VKİ (kg/m2) P<0,001

1 mEq Na+ = 23 mg Na+ 1 mEq Cl- = 35.5 mg Cl 58,5 mg NaCl (1 mEq Na+ içerir) 1 g NaCl 17 mEq Na+ içerir 1 mg Na+ 2.54 mg NaCl anlamına gelir.

Günlük Tuz (NaCl) Alımı Cinsiyet Sayı Ortalama SD Na+ Alımı mEq/gün) Tüm grup 1767 306.7 142.1 Erkek 857 328.4 147.5 Kadın 910 286.2 133.7 Cinsiyet Sayı Ortalama SD NaCl Alımı (gr/gün) Tüm grup 1767 18.04 8.34 Erkek 857 19,31 8,67 Kadın 910 16,83 7,86

Cinsiyet & NaCI Alımı (gr/gün) Ortalamalar farkı=2,47 P<0,001

Öğrenim Durumu&NaCl alımı (gr/gün) p=0,002

Bölgeler & NaCI Alımı (gr/gün)

Bölgeler & NaCI Alımı (gr/gün) 19 17 15 13 11 9 7 5 3 Günlük tuz alımı (g/gün) ort.%95CI Ortalamalar farkı=3,4 P<0,001 Kırsal Kentsel

Hipertansiyon & NaCl Alımı (gr/gün) 20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 Günlük tuz alımı (g/gün) ort.%95CI Normotansif Hipertansif (habersiz) NaCl alımı p=0,028

Obezite & İdrar sodyum (mEq/gün) Ortalamalar farkı=22,24 P=0,003

Obezite & Kan Basıncı, NaCl Alımı, İdrar Na Atımı VKİ Sayı Ortalama SD Ortanca Sistolik KB (mmHg) ≥30 555 139,19 19,08 136,5 <30 1364 131,72 17,62 129,5 Diastolik KB (mmHg) 85,13 13,36 84,5 81,01 12,15 80,5 NaCl Alımı (gr/gün) 506 18,91 9,12 17,7 1249 17,69 8,02 16,3 İdrar Na (mEq/gün) 322,94 154,91 302,0 300,70 136,42 278,0

tuz alımı ile sistolik kan basıncı arasındaki ilişki VKİ’ne göre tuz alımı ile sistolik kan basıncı arasındaki ilişki

Sistolik Kan Basıncına etki eden faktörler p Sabit VKİ Yaş İdrar sodyumu(mEq/gün) VKİ-İdrar sodyumu Cinsiyet Bölge (Kentsel-Kırsal) 87.595 1.030 0.263 0.058 -0.002 -4.219 6.018 0.306 0.210 0.450 -0.496 -0.130 0.177 <0.001 0.020 0.025

Diastolik Kan Basıncına etki eden faktörler p Sabit VKİ Yaş İdrar sodyumu(mEq/gün) VKİ-İdrar sodyumu Cinsiyet Bölge (Kentsel-Kırsal) 53.349 0.729 0.152 0.038 -0.001 -2.700 3.131 0.301 0.169 0.406 -0.492 -0.116 0.128 <0.001 0.041 0.031 0.001

Günlük Tuz alımı ile Kan basınçları arasındaki ilişki SalTurk study, 2008

Türkiye ve Dünyada ort. Sistolik ve Diastolik Kan Basınçları 46,7 49,4 49,0 49,1 49,1 Intermap study Arch Intern Med. 2006;166:79-87 SalTurk study, 2008

Türkiye ve Dünyada Ort. VKİ (kg/m2) Intermap study Arch Intern Med. 2006;166:79-87 SalTurk study, 2008

Türkiye’de ve Dünyada Tuz tüketimi İdrar Sodyum (mEq/gün) Intermap study Arch Intern Med. 2006;166:79-87 SalTurk study, 2008

VKİ’nde 10 Artış İle Kan asıncında; Sistolik KB 9,1 mmHg Regresyon analizi sonucuna göre VKİ’nde 10 Artış İle Kan asıncında; Sistolik KB 9,1 mmHg Diastolik KB 5,4 mmHg

Regresyon Analizi Sonucuna göre 10 Yıl Yaşlanma İle Kan Basıncında; Sistolik KB 3,2 mmHg Diastolik KB 2,1 mmHg

Regresyon Analizi Sonucuna göre Her 100 mEq/gün Sodyum Alımı (~6 gr. Tuz) Kan Basıncında; Sistolik KB 5,8 mmHg Diastolik KB 3,8 mmHg

İdrar Na (mEq/gün) & Spot İdrar Na (mEq/L) korelasyonu

Tahmin Edilen Protein Alımı (gr/gün) & NaCI Alımı (mEq/gün) korelasyonu

59