EŞ SEÇiMi Bilal SEVİMLİ & Ercan ÇELEBİ

TANIM Eş Seçimi; Bireylerin ömür boyu birlikte yaşamak amacıyla kendi niteliklerine uygun kimseleri tercih etme davranışıdır (Akt. Durmazkul,1991). Bilal SEVİMLİ

Kimler ne demiş????? Freud’a göre; Adler’e göre; Jung’a göre; (Gençtan, 1998)

Eş seçme kuramları Psikanalitik kuram Ortak özellikler kuramı Zıt özellikler kuramı Birbirini tamamlayan gereksinimler kuramı Uyaran-değer-rol kuramı (Özgüven,2001)

Psikanalitik Kuram Kuramın savunucusu Freud’dur Eşler anne babanın onlar üzerinde bıraktığı etkilere göre seçilir. (Özgüven, 2001)

Ortak Özellikler Kuramı Eşler birbirine yakın özellikteki bireyleri seçme eğilimindedirler. Ekonomik durum,yaş,ırk,dini inanç, eğitim düzeyi,sosyal değerler…. Ortak olmasına dikkat edilir. ( Özgüven,2000)

Zıt Özellikler kuramı Karşıt özellikteki bireyler seçilir…

Birbirini Tamamlayan Gereksinimler Kuramı Bireysel gereksinimlerin doyumu önemlidir. Birbirine benzeyen ve birbirini tamamlayan özellikler eş seçmede ön plandadır.(Özgüven,2001)

Uyaran-Değer-Rol Kuramı Bu kuram 3 aşamadan oluşur; Uyaran aşaması Değer aşaması Rol aşaması (özgüven, 2001)

Eş Seçme Yaklaşımları Geleneksel yaklaşım; Akraba evlilikleri Beşik kertmesi Görücü usulü Tanışıp anlaşarak evlenme yaklaşımı

Ve son olarak….. İlan yoluyla eş seçme

iÇeRiK ::: Ercan ÇeLebi ::: Eş seçimini Neler Etkiliyor? Eş seçiminde istenmeyen tipler ve kişilik özellikleri Evlenebilecek kişilerde bulunması istenilen özellikler Ailelerin “Gelin” ve “Damat” Adaylarında Aradıkları Özellikler Eş Seçimi Karar Aşamaları ::: Ercan ÇeLebi :::

Eş Seçimini Neler Etkiliyor?? Bireylerin Sosyo-Ekonomik Düzeyleri (SED) Eğitim Düzeyi Dini İnanç ve Siyasi Görüş Bireylerin Yaşları ve Aralarındaki Yaş Farkı Fiziksel Özellikler Ortam Aile Eş Seçme Yöntemi Bekaret Psikolojik Açıdan Evliliğe Hazır Olma Aşk

Bireylerin osyo- konomik Durumları Geleneksel bir anlayışa sahip olarak kızlar, daha çok evlenecekleri erkeğin iyi bir işi ve mesleği olmasını ekonomik olarak daha iyi koşullara sahip olmasını tercih etmekte, buna karşın erkekler, daha çok duygusal değerlere önem vermektedirler. (Özgüven, 2000)

Eş olarak seçeceğiniz kişinin sosyo-ekonomik durumunun nasıl olmasını istersiniz? Erkeklerin %54’ü “Benimki kadar veya daha az olsun” %33’ü “Benim için önemsiz” %13’ü “Benimkinden daha yüksek olsun” Kızların %48’i “Benimki kadar veya daha az olsun” %41’i “Benimkinden daha yüksek olsun” %11’i “Benim için önemsiz” Özgüven, 1994

Eğitim Düzeyi Bireylerin birbirlerini anlayabilmeleri ve paylaşımları açısından aynı veya yakın düzeyde eğitime sahip olmaları gerekir. Bireylerin eğitim düzeylerindeki denge ile evlilikteki mutluluk arasında çok yakın bir ilişki vardır. (Bilen, 1992)

Eş olarak seçeceğiniz kişinin eğitim düzeyinin nasıl olmasını istersiniz? Erkeklerin %69’i “Benimle aynı düzeyde veya yakın olsun” %17’si “Benimkinden yüksek olsun” %14’u “Benim için önemsiz” %0 “Benden düşük düzeyde olsun” Kızların %80’i “ Benimle aynı düzeyde veya yakın olsun” %13’ü “Benim için önemsiz” %6’sı “Benden düşük düzeyde olsun” %1’i “Benimkinden yüksek olsun” Köse ve Onar, 2000

Dini İnanç ve Siyasi Görüş Din ve siyaset hayatımızda yeri olan önemli unsurlardır. Bunlar çoğu zaman insanların yaşam tarzını da etkiler. Dolayısıyla farklı görüşlerde olan bireylerin birlikteliğini de olumsuz yönde etkiler. Her ne kadar eşler arasında karşılıklı saygı ve hoşgörüyle bu durum aşılmaya çalışılsa bile , çoğu zaman güçtür. Evlenecek bireylerin sağlıklı ve uzun ömürlü bir evlilik hayatı sürdürebilmeleri için aynı yada birbirine yakın görüşlere sahip olmaları gerekir.

Eş olarak seçeceğiniz kişinin dini inancı ve siyasi görüşü sizce önemli mi? Erkekler %82’si “Önemli” %18’i “Önemli değil” Kızlar %89’u “Önemli” %11’i “Önemli değil” Özgüven, 1994

Bireylerin Yaşları ve Aralarındaki Yaş Farkı 21-25 yaş arası ideal dönem…… Eşler arasında birkaç yıllık fark olması büyük tehlike olarak düşünülmemektedir. Ancak, eşler arası yaş farkı 10-15 yılı geçerse, evlilik ilişkilerinin tehlikeye girme olasılığı artabilir. Buna karşın yaş farkı her durumda ve herkes için mutlaka bir tehlike olarak kabul edilmemektedir (Özgüven, 2000)

Eş olarak seçeceğiniz kişinin yaşı sizce ne olmalıdır? %41’i “Benimki kadar olmalı” %35’i “Benden yaşça büyük olmalı” %11’i “Benden yaşça küçük olmalı” %13’ü “Benim için Önemsiz” Özgüven, 1994

Güzelliğin On Para Etmez Şu Bendeki Aşk olmasa!! Fiziksel Özellikler Evlilik kararı esnasında bireyin fiziksel özelliklerinin aranılan özelliklere uygun olması beklenir. Fakat belli bir tanıma sürecinden sonra bunlar yerini kişilik özellikleri gibi daha somut değerlere bırakır. Güzelliğin On Para Etmez Şu Bendeki Aşk olmasa!!

Eş olarak seçeceğiniz kişinin fiziksel özellikleri sizce önemli mi? Erkekler %69’u ”Benim aradığım özellikteyse yeterli” %21’i “İlk etapta önemli, sonra önemini yitiriyor” %7’si “Benim için önemli” %3’ü “Önemli değil” Kızlar %47’si “İlk etapta önemli, sonra önemini yitiriyor” %46’sı “Benim aradığım özellikteyse yeterli” %4’ü “Önemli değil” %3’ü “Benim için önemli” Köse ve Onar, 2000

Ortam Sizce eş seçimi için en iyi ortam hangisidir? %44 “Arkadaş çevresi” %25 “Üniversite çevresi” %18 “Aile çevresi” %13 “İş çevresi” ** Her iki cins için de arkadaş ve üniversite çevresi önemliyken erkeklerden farklı olarak kızların (%12) aile ortamını seçtikleri aileye daha çok bağlandıklarını görülmektedir (Özgüven, 2001)

Aile AiLE FOTOĞRAFI Özgüven, 1994 Evlenme kararı alınırken aile görüşünün alınması konusunda kızlar ve erkeklerin büyük çoğunluğu hemfikir… % 85 “Ailenin görüşü alınmalı” % 14 “Aile karışmamalı” % 1 “Evlenme kararını ailem verir” AiLE FOTOĞRAFI Özgüven, 1994

Eş Seçme Yöntemleri kalbimecruh.com Erzurum Atatürk Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre Türkiye’de 30 çeşit evlenme şekli var!!! En ilginçleri; Baş örtüsü kaçırma yoluyla evlenme Sorarat evlenme(baldızla evlenme) Oldu bitti evlilik Öç alma karşılığı evlenme Kan parası karşılığı evlilik Kepir (yaban değişimi) evliliği ……. kalbimecruh.com

Hangi eş seçme yöntemi size daha uygun? %74’ü “Uzun bir arkadaşlıktan sonra evlenme(FLÖRT)” %18’i “Mantık evliliği” “Beşik kertmesi” , “görücü usulü” ve “İlk görüşte beğendiği birisi ile” gibi seçeneklere verilen cevapların frekansı çok düşük çıkmıştır. Özgüven, 1994

Bekaret Bekaret, bazı toplumlar da önemini kaybetmişken , bazı toplumlarda ise bizim toplumumuzda olduğu gibi namus olgusuyla eşdeğerde tutulmaktadır. Bu durum özellikle bayanlara mal edilmektedir. Toplumumuzda erkeklerde bakirelik aranmıyor , fakat bayanlarda ısrarla aranan bir husus olarak görülmektedir.

Bekaret konusu sizce önemli mi? Erkekler % 84’ü “Benim için önemli” % 10’u “Benim için önemli değil fakat toplum baskısı kararımı değiştirmeme neden olur” % 6’sı “Benim için önemli değil” Kızlar % 68’i “Benim için önemli” % 11’i “Benim için önemli değil fakat toplum baskısı kararımı değiştirmeme neden olur” % 21’i “Benim için önemli değil” Köse ve Onar, 2000

Psikolojik olarak kendinizi evliliğe hazır hissedip hissetmemeniz kararınızı etkiler mi? Erkekler %50’si ”Kesinlikle etkiler” % 20’si “Etkiler ama kararımı değiştirmeme sebep olmaz” % 19’u “Kararımı ertelememe sebep olur” % 11’i “Etkilemez” Kızlar %63’ü ”Kesinlikle etkiler” % 23’ü “Kararımı ertelememe sebep olur” % 14’ü “Etkiler ama kararımı değiştirmeme sebep olmaz” “Etkilemez” diyen yok Köse ve Onar, 2000

Aşk Aşk mutlaka önemli bir etkendir fakat eş seçiminde asla tek kriter olmamalıdır. Çünkü aşık olan insan karşısındakinin olumsuz yönlerini göremeyebilir

Sizce aşk evlilik kararı vermede önemli bir etken midir? Erkekler % 66’sı “Önemlidir fakat tek kriterim değildir” % 20’si “Olursa iyi olur ama şart değil” % 7’si “Evlilikteki tek kriterimdir” % 7’si “Kararımı etkilemez” Kızlar % 81’i “Önemlidir fakat tek kriterim değildir” % 10’u “Olursa iyi olur ama şart değil” % 9’u “Evlilikteki tek kriterimdir” “Kararımı etkilemez” diyen yok Köse ve Onar, 2000

“Türk Aile Yapısı Araştırması” Eşi kim seçmeli??? Erkekler % 81 “Evleneceğim kişiyi kendim seçerim % 19 “Ailem ya da başkaları seçer” Kızlar % 78 “Evleneceğim kişiyi kendim seçerim” % 22 “Ailem ya da başkaları seçer” Özgüven, 1994 “Türk Aile Yapısı Araştırması” *%52 “Ailem seçti” **%23’ü “Eşimle anlaşarak evlendik” ***%20’si “Kendim seçtim” ****%4’ü “Akrabalarım seçti” Özgüven, 2000

Eş Seçiminde İstenmeyen Tipler I Mülkiyetçi ve tekelci tipler Asla tatmin olmayan tipler Sebatkar olmayan ve çok çabuk sinirlenen tipler Aşırı titiz tipler Flört etmeden duramayan tipler Aşırı bağımlı tipler Kararsızlar ve evlenmekten korkanlar

Eş Seçiminde İstenmeyen Tipler I Paylaşma duygusundan yoksun olan tipler Aşırı üstünlük çabasında olanlar Sürekli reddeden tipler Sağlıkla ilgili sorunları olanlar Alkolikler, Homoseksüeller, Aşırı nevrotik tipler…

Evlenebilecek Kişilerde Bulunması İstenilen Özellikler Güvenilir olması Zeki olması Anlayışlı olması Olgun olması Tahsilli ve kültürlü olması Saygılı olması Sorumluluk duygusuna sahip olması Cazip bir görünüşe sahip olması 9) İlgili olması (Bilen, 1992)

Sizce Hangisi Daha Önemli?? % 23 “Dürüstlük” % 20 “Sevgi” % 13 “Hayat Görüşü” % 12 “Sosyo-kültürel Yakınlık” % 11 “İnanç Birliği” % 10 “Kişilik Olarak Benzerlik” % 1 “Siyasi Görüş Birliği” (Özgüven, 2000)

Eş Seçimi Karar Aşamaları I. AŞAMA Kişi öncelikle kendini iyi tanımalıdır. Kişinin ne aradığını bilmeden eş seçimi yapması bu kararı şansa bırakması demektir. Ben kimim? Hangi kişilik özelliklerine sahibim? Nasıl bir yaşam istiyorum? İdeallerim neler? Nasıl biriyle evlenmem doğru olur? Neler beni mutlu ediyor? Hangi tür özellikleri olan insanlarla daha iyi anlaşıyorum? Hangi tür özellikleri olan insanlara tahammül edemiyorum? Kimim BEN?

Eş Seçimi Karar Aşamaları II. AŞAMA Kişi evlenmeyi düşüneceği kişiye ilişkin özellikleri tanımlamalıdır. Evlenmeyi düşüneceği kişide arayacağı ve istemeyeceği özellikleri belirlemelidir. Nasıl Bir Eş İstiyorum?

III. AŞAMA Acaba Bana Uygun mu? Kişi evlenmeyi düşüneceği kişide olmasını ve olmamasını istediği özellikler ile karşısındaki kişinin bu özelliklere ne ölçüde sahip olup olmadığını değerlendirmelidir. Acaba Bana Uygun mu?

Ailelerin “Gelin” ve “Damat” Adaylarında Aradıkları Özellikler Köklü bir aileden olması İyi bir mesleğe sahip olması Ahlaklı olması Çalışkan ve becerikli olması Kültürlü olması Aynı siyasi görüşe sahip olması Zengin olması Güzel / Yakışıklı olması Aileler "Yüz Güzelliği" Değil; "Huy Güzelliği" arıyor!!! (Akt: Özgüven, 2000)

Sonuç I Evlenmek isteyen birey evleneceği bireyle aynı yada birbirine yakın eğitim düzeyinde olmalıdır. Evlenecek bireyler arasındaki eğitim farkı fazla olmamalıdır. Evlenilmek istenilen birey ve ailesi ile sosyo-ekonomik ve kültürel yönden , aynı veya birbirine yakın düzeyde olunması gerekir. Evlilikte eş seçiminde fiziksel durum ilk etapta önemli olabilir fakat daha sonra yerini farklı kriterlere bırakacaktır. Bu nedenle aranılan özelliklere sahip bir bireyle evlenmeyi düşünmek daha sağlıklı olacaktır. Bireyler kendilerini psikolojik olarak evliliğe hazır hissetmeden , evlilik kararını vermemelidirler.

Sonuç II Aşk , evlilikte önemli bir unsur olmasına rağmen evlilikte tek kriter aşk olmamalıdır. Evlenecek bireylerin dini ve siyasi düşünceleri aynı veya birbirine yakın düzeyde olmalıdır. Toplumumuzda evlilikte bekaret aranılan bir unsurdur. Muhtemelen bu durum ilerde de önemini koruyacaktır. Bu yüzden evlilikte bekaret aranılmaktadır ve önemlidir.

Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederiz Ercan ÇELEBİ & Bilal SEVİMLİ

Kaynakça I BİLEN, Mürüvvet. Sağlıklı İnsan İlişkileri, Ankara, 1992. DURMAZKUL, Ayten. Cinsiyete Göre Üniversite Öğrencilerinin Eş Seçimi Tercihleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1991. GENÇTAN, Engin. Psikanaliz ve Sonrası. Remzi Kitapevi, İstanbul, 1998. ŞENEL, Hatice. Evlilik Okulu, Remzi Kitapevi, İstanbul, 2004. ÖZGÜVEN, İbrahim Ethem. Ailede İletişim ve Yaşam. Pdrem Yayınları, Ankara, 2001. ÖZGÜVEN, İbrahim Ethem. Evlilik ve Aile Terapisi. Pdrem Yayınları, Ankara, 2000.

Kaynakça II www.isgucdergi.org www.aileterapisi.org TEZCAN, Mahmut. Türk Ailesi Antropolojisi, İmge Yayınevi, Ankara, 2000. URAZ, Giray. Müstakbel Eşten Beklentiler (Yayınlanmamış Doktora Tezi). H.Ü.Psikoloji Bölümü, Ankara, 1979. www.isgucdergi.org www.aileterapisi.org www.kalbimecruh.com