Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) Nedir? Prof. Dr. Tevhide Kargın

Tanım bireyselleştirilmiş eğitim programı özel gereksinimli bireyin gelişimi veya ona uygulanan programın gerektirdiği disiplin alanlarında (öz-bakım, akademik beceriler, sosyal beceriler, iletişim vb.) eğitsel gereksinimlerini karşılamak üzere uygun eğitim ortamlarından (okul, özel eğitim okulu, özel sınıf, mesleki eğitim merkezi, v.b.) ve destek hizmetlerden (kaynak oda, sınıf-içi yardım, dil ve konuşma terapisi, fiziksel rehabilitasyon vb.) en üst düzeyde yararlanmasını öngören yazılı dokümandır. Bu doküman aile, öğretmen ve ilgili uzmanların işbirliği ile planlanır ve bireyin ailesinin onayı ile uygulanır.

Tanım Bireyselleştirilmiş eğitim programında özel gereksinimli öğrenciye kazandırılacak davranışların neler olduğu, bu davranışların nerede, nasıl, kimler tarafından, hangi yöntemlerle ne kadar sürede kazandırılacağı ve nasıl değerlendirileceği belirtilir.

Tanım BEP öğrencinin nereye ulaşacağının ve nasıl ulaşılacağının belirtildiği bir yol haritasıdır. Bu haliyle BEP özel gereksinimli öğrenciye verilecek hizmetlerin yazılı bir kaydıdır (Olson ve Platt, 2004).  BEP aynı zamanda yasal bir zorunluluktur. Ülkemizde 2000 yılında kabul edilen Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği ile özel gereksinimli olarak belirlenen her çocuk için BEP hazırlanması yasal bir zorunluluk olarak kabul edilmiştir.

Yasal tanım Madde 62- Özel eğitim gerektiren birey için geliştirilen ve ailesi tarafından onaylanan bireyselleştirilmiş eğitim programı, bireyin ailenin, öğretmenin gereksinimleri doğrultusunda hazırlanan ve hedeflenen amaçlarda verilecek destek eğitim hizmetlerini de içeren özel eğitim programıdır.

Yasal tanım Madde 63- Özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları yapılan okul ve kurumlarda, özel eğitim gerektiren bireyler için, bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirilmesi, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme birimi oluşturulur.

Özellikleri Bireyselleştirilmiş eğitim programının yasal bir zorunluluk olarak kabul edilmesiyle özel gereksinimli bireylerin ve onların ailelerinin eğitimsel gereksinimleri yasal olarak güvence altına alınmıştır. Her özel gereksinimli öğrenci için yılda bir kez hazırlanan bireyselleştirilmiş eğitim programı ailenin de içinde bulunduğu bir ekip tarafından hazırlanır. Ekip üyeleri ayrıntılı değerlendirme sürecinde elde ettikleri değerlendirme verilerine göre öğrenciye kazandırılacak davranışları belirler ve bu davranışlara ilişkin olarak ailenin de onayını alırlar.

Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlama Aşamaları BEP süreci yedi temel aşamadan oluşur: Bireyselleştirilmiş eğitim programının hazırlayacak ekibin oluşturulması, Çocuğun eğitsel performans (işlevde bulunma) düzeyinin belirlenmesi, Uygun eğitim ortamları ve bu ortamlarda sunulacak destek hizmetlerin belirlenmesi, Bireyselleştirilmiş öğretim programının hazırlanması, Uzun ve kısa dönemli amaçların belirlenmesi, Uygun öğretim materyalleri ve öğretim yöntemlerinin belirlenmesi, BEP’nın uygulanması, izlenmesi ve değerlendirme biçimine karar verilmesi,

İşlevleri BEP toplantıları, aile ve okul personeli arasındaki iletişim aracıdır. Öğrencinin gereksinimleri, nelerin sağlanabileceği ve karşılaşabilecek durumların neler olabileceği konusunda her iki tarafa da eşit söz hakkı sağlar. BEP, öğrencinin gereksinimi olan özel eğitim hizmetleri ve ilişkili destek hizmetlerin öğrenciye sunulacağına ilişkin yazılı bir taahhüttür. BEP ailenin, okulun ve ilişkili tüm birimlerin çalışmalarını ve bunların öğrenciye katkılarını izleme ve değerlendirme aracıdır.

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMLARININ ÖĞELERİ Öğrencinin o andaki eğitsel işlevde bulunma veya performans düzeyi Eğitsel performans düzeyi, bulunduğu gelişim evresi ve yaş gibi faktörleri dikkate alınarak belirlenen bir yılın sonunda gerçekleşecek uzun dönemli amaçlar. Uzun dönemli amaçlara ulaşmayı sağlayacak kısa dönemli amaçlar.

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMLARININ ÖĞELERİ….. Öğrenciye sağlanabilecek özel eğitim ve destek hizmetler Öğrenciye sunulacak olan hizmetlerin ne zaman başlayacağını, devam edeceği ve biteceği süreyi, değerlendirme zamanlarını belirten bir zaman çizelgesi. Öğrenciye sunulacak hizmetlerden sorumlu olan kişiler. BEP’nın objektif ölçütlere dayalı olarak hangi araçlarla ve nasıl değerlendirileceği.

BEP NEDİR? Bireyin yerleştirildiği kuruma; eğitsel tanılama, izleme ve değerlendirme ekibi tarafından hazırlanmış olan ayrıntılı dosya sunulmuştur. Bu dosyada; bireyin yaşı, yetersizliği, tüm gelişim ve disiplin alanlarında neler yapabildiğini gösteren değerlendirme çizelgesi, bireyin gereksinimleri ve gereksinim öncelikleri, bireye sunulacak olan destek hizmetleri de içeren yöneltme raporu bulunur. Buna göre BEP geliştirme birimi, BEP dosyasını oluşturarak bireyselleştirilmiş eğitim programını hazırlar. Bireyselleştirilmiş eğitim programı, grup hedefleri doğrultusunda bireyin, bireysel hedeflerinin olması ve bu hedeflere nasıl ulaşılacağının belirlenmesidir. Madde 62: Özel eğitim gerektiren birey için geliştirilen ve ailesi tarafından onaylanan bireyselleştirilmiş eğitim programı; bireyin, ailenin, öğretmenin gereksinimleri doğrultusunda hazırlanan ve hedeflenen amaçlarda verilecek destek eğitim hizmetlerini içeren özel eğitim programıdır. Bireyselleştirilmiş eğitim programları, bireyin tüm gelişim ve disiplin alanlarında gözlem, gelişim ve değerlendirme ölçekleri kullanılarak ve hedeflenen amaçların gerçekleşme düzeyi doğrultusunda değerlendirilir. Birey için hazırlanacak bireyselleştirilmiş eğitim programında ve yöneltme kararında bu değerlendirmeler esas alınır. BEP SAYESİNDE ÇOCUĞUN, * Yapabilecekleri betimlenir. * Kendi öğrenmesi ile ilgili daha fazla sorumluluk almasına yardımcı olunur. * Öğrenmesi izlenir. * İlerlemeleri kayda alınır. BEP, * Çocuğun ailesi ile diğer birim üyelerinin ilişkilerine katkıda bulunur. * BEP geliştirme biriminin çocuğun gelişimini değerlendirmesini sağlar. * BEP geliştirme biriminin programı, materyali ve başlangıç noktalarının etkililiğini değerlendirmesine yardımcı olur.

BEP, özel eğitim gereksinimi olan birey için eğitsel bir yol haritasıdır ve BEP’in geliştirilmesine aşağıda sıralanan ilkeler rehberlik etmelidir: ·Özel eğitim bireye yönelik olarak hazırlanan bir hizmetler ve destekler dizisidir. ·Yapılan planlamada bireyin yaşantılarına saygı ve güven temel alınmalıdır. ·Aile, çocuğa yönelik ve çocukla birlikte yaşam boyu planlamanın temelini oluşturur. ·Dayanışmacı ilişkiler temeline dayalı olarak çalışan ekipler kurulması, çocuğun eğitim yaşantısının başarıya ulaşması açısından büyük önem taşır. ·Tüm çocuklar içinde yaşadıkları topluma; bu çocukların eğitim sorumluluğu da, içinde yaşadıkları toplumun bir öğesi olarak okula aittir. NEDEN BEP? Okul ve sınıfta yapılan çalışmaların özünü; planlama, öğretme ve ölçme teknikleri oluşturur. Okul bünyesinde gerçekleşen bu genel düzenlemeler, çocuğun okula beraberinde getirdiği beceri, yetenek ve ilgilerini de göz önünde bulundurur. Çocukların büyük çoğunluğu bu düzenlemeler çerçevesinde öğrenecek ve gelişecektir. Bununla birlikte, öğrenmek ve ilerleme kaydetmekte güçlük çeken bireylerin özel eğitime gereksinimi olabilir. Eğer; a. Bireyin aynı yaş grubundaki çocuklara sağlanan eğitim olanaklarından yararlanmasını engelleyen özel eğitim gereksinimi varsa, b. Bireyin engeli ya da yetersizliği eğitimsel performansını olumsuz etkiliyorsa, c. Bireyin gereksinimlerinin karşılanması için özel düzenlenmiş destek eğitime gereksinim duyuluyorsa, bu bireyin bireyselleştirilmiş eğitim programına ihtiyacı var demektir.