CÜMLENİN ÖGELERİ

HAZIRLAYAN: ECE DOĞAN

CÜMLENİN ÖGELERİ

TEMEL ÖGE ÖZNE

ÖZNE Cümlede yüklemi belirttiği işi yapan ya da yüklemin belirttiği durumun içinde olan sözcük ya da söz öbeklerine özne denir. Özneyi bulmak için yükleme kim?,kimler?,ne?,neler?,kimdir?,kimlerdir?nedir?,nelerdir? sorularından biri sorulur.

ÖZNE Örnekler: Televizyonumuz dün bozuldu. Toprak, yaşam kaynağıdır. Kardeşim camı kırdı. Suna evde kitap okuyor. Düşen taşlar, tren yolunu kapamış.

ÖZNE OLAN SÖZCÜKLER Tümcede adlar,ad tamlamaları,ad-eylemler,sıfatlar,sıfat-eylemler, zamirler ve sözcük öbekleri özne görevinde bulunur.

TEMEL ÖGE YÜKLEM

YÜKLEM Tümcede iş,eylem,oluş,durum bildiren ya da sözcüklere tümce olma özelliği kazandıran temel ögeye yüklem denir. Yüklem, tümcenin temel ve en önemli ögesidir.Yüklemsiz tümce olmaz. Tümcede bulunan tüm sözcüklere tümce olma özelliğini yüklem kazandırır.

YÜKLEM Örnekler: Bavulları yukarı çıkar. Kitapların bıraktığın yerde duruyor. Çay demleniyor. Bunların hepsi senindir. Sen benim gözümden düştün.

GİZLİ ÖZNE

GİZLİ ÖZNE Kimi cümlelerde özne olarak belirtil-mez.Bu durumda özneyi,yüklemdeki Kişi eklerinden çıkarırız.Var olduğu halde cümlede sözcük olarak bulunmayan,kişi ekleriyle belirtilen öznelere gizli özne denir.

GİZLİ ÖZNE Sen/Çok yalan söylüyorsun. Biz/Onunla İstanbul’a gideceğiz. O/Çantasını bize bıraktı. Onlar/Okuldan arabayla ayrıldılar. Ben/Sınıfta kitap okuyacağım.

Şimdi öğrendiklerimizi pekiştirelim SORULAR Şimdi öğrendiklerimizi pekiştirelim

‘Seni böyle görmemiştim daha önce.’ Cümlesinin yüklemi aşağıdakilerden hangisidir? A)seni C)böyle B)görmemiştim D)daha

CEVAP:B

‘Bu mevsimde tüm ağaçlar çiçek açar.’ cümlesinin öznesi aşağıdakilerden hangisidir? A)bu mevsimde B)tüm ağaçlar C)çiçek D)açar

CEVAP:B

Aşağıdakilerden hangisinin öznesi gizlidir? A)Kimse doğru söylemiyordu. B)Eve girerlerken biri görmüş. C)Başkası beni ilgilendirmez,dedi. D) Lambalar yanıp yanıp sönüyordu.

CEVAP:C

Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öznesi gizlidir? A)Burcu seni arıyor. B)Yarın hepimiz oradayız. C)Ona yalan söylememelisin. D)Evden çıkarken o aradı.

CEVAP:C

‘Yine kitaplarını dershanede unutma.’ Cümlesinin öznesi aşağıdakilerden hangisidir? A)yine B)sen C)dershanede D)kitaplarını

CEVAP:B

Aşağıdaki soru cümlelerinden hangisi özneyi buldurur? A)Bunu sana kim aldı? B)Bunu sen kime aldın? C)Bunu sen kimden aldın? D)Bunu sen kimlere aldın?

CEVAP:A

Aşağıdakilerden cümlelerden hangisi ögelerine yanlış ayrılmıştır? A)Kimse bana karışmasın/dedi. B)Duvara/bir resim/çizdi. C)Kimseye/karşı/öyle/davranılmaz. D)Kitabını açıp/soruları/çözdü.

CEVAP:A

Aşağıdakilerin hangisinde özne tamlama değildir? A)Onların arabası yeniymiş. B)Sarı çiçekleri oraya dik. C)Kör adam yere düştü. D)Küçük çocuk yardım istedi.

CEVAP:B

‘Sen gidersen ben ne yaparım buralarda ‘Sen gidersen ben ne yaparım buralarda?’cümlesinin yüklemi aşağıdakilerden hangisidir? A)gidersen B)yaparım C)buralarda D)ne

CEVAP:B