PROF. DR. ADEM ESEN ademesen@iszu.edu.tr rektor@isuz.edu.tr

İşletme Fonksiyonları Statik inceleme: işletmenin yapısı, organları üzerinde durulur: fotoğrafın incelenmesi gibi, Dinamik inceleme: İşletmelerin yerine getirdiği faaliyetler üzerinde durulur: (Filmin incelenmesi gibi) İşletmedeki faaliyetler çeşitli olduğundan, birbirleriyle yakın ilişkide olanların gruplandırılması gerekir. Bunlar: Yönetim, Üretim, Pazarlama, Finansman, İnsan Kaynakları, Muhasebe, Halkla İlişkiler ve Araştırma ve Geliştirme.

Işletme fonksiyonları Işletme içinde biraraya getirilen faaliyet grupları işletme fonksiyonlarını ifade eder. Bununla kaynaklar ve kabiliyetler daha etkin ve verimli kullanılmış olur, aynı zamanda uzmanlaşma ve işbölümü gerçekleşir. Işletmenin faaliyet alanlarına göre fonksiyonları farklı olabilir. Her bir işletme kendi faaliyetine göre bunları artırabilir veya azaltabilir.

Işletmenin fonksiyonları yapılan işe veya çevreye göre farklı olabilir Işletmenin fonksiyonları yapılan işe veya çevreye göre farklı olabilir. Bir işletme için gerekli olan bir fonksiyon başka bir işletme için gerekli olmayabilir. Hatta bir fonksiyonun önemi bir dönem azalabilir veya bir dönem artabilir. Örneğin üretim fonksiyonu yerine pazarlama, şimdilerde araştırma ve geliştirme ve inovasyon gündemdedir. Işletmede üretim fonksiyonunun önemli bir yeri vardır. yönetim fonksiyonu diğer fonksiyonlarla içiçe girmiştir. Bunun için yönetimin başarısı bu fonksiyonların etkili ve verimli olarak koordine edilmesine bağlıdır.

Yönetim fonksiyonu ile diğer fonksiyonlarla ilişkiler Yönetim fonksiyonu diğer fonksiyonlarla iç içe girmektedir. Yönetim sürecini oluşturan işletme fonksiyonları birbirlerini etkilemektedir. Bunun için sistem meydana getirir. Yönetimin başarısı bu fonksiyonların etkili ve verimli koordinasyonuna bağlıdır.

YÖNETİM Yönetim: işletme amaçlarına verimli ve etkili biçimde ulaşabilmek için yönetim fonksiyonlarının yerine getirilmesidir. Yönetim fonksiyonları: Planlama: İşletme amaçları ve bu amaçlara nasıl ulaşılacağının tespiti, geleceğe yönelik tahminlerin yapılmasıdır. Organize etme (Örgütleme): İşletmenin örgütsel yapısının belirlenmesi, kimlerin nasıl çalışacaklarının, amaçlara ulaşılmasını sağlayacak şartların sağlanmasıdır. Yönlendirme: Örgütü oluşturan astları amaçlara ulaştırmada isteklendirme, yönlendirme faaliyetleridir. Koordinasyon: Çalışmayı kolaylaştırma, başarıya ulaşmada tüm faaliyetleri ve insanları uyumlu hale getirmektir. Denetim: Amaçlara ulaşılıp ulaşılmadığı veya ulaşma nispetini tespit ederek düzeltici önlemlerin alınması fonksiyonudur.

Yönetim konusu Yönetim konusu: Yönetim süreci ve bu bu süreçle ilgili olayları ilgilendirir. Yönetim süreci tüm kurumlarda (eğitim ve sağlık kurumları dahil) derneklerde, vakıflarda, dini ve askeri kurumlarda vardır.

Planlama Yönetim faaliyeti için önce planlama yapılır. Plan: istenilen geleceği tasarlamak ve ona ulaşmakta etkili yolları belirleyerek, Neyin? Kim tarafından? Ne zaman? Nasıl? Hangi kaynaklarla ve Neden yapılacağının? önceden belirlenmesidir.

Planlama safhaları, yapılış amaçları Planlama amaçları belirlenmelidir, Planlama safhaları: amaçları belirlemek, bu amaçlara ulaştıracak varsayımları tespit, alternatifleri karşılaştırma ve bunlar arasında en uygununu seçmelidir. Planlamanın amaçları: tek kullanımlı amaçlar (programlar, projeler, bütçeler…) ve sürekli planlar (standart yöntemleri, kurallar…)

Örgütleme (organizasyon) Planda belirlenen amaçlara ulaşmak için uygun bir örgüt yapısı oluşturmak, Yani maddi ve beşeri faktörleri bir amaçla düzenlemek, Belirli amaca ulaşmak için görev ve faaliyetleri belirlemek, bunlar için beşeri unsurları biraraya getirmek ve yerleştirmek, bunlar görevleri yaparken kullanacakları araçları ve yöntemleri belirlemek.

Örgüt amaçları Örgütte ortak amaç, ortak politikalar, haber alma ve karar alma süreçleri vardır. Biraraya gelmiş insanların ortak amaçları ve ahengi olmalı. Örgütte hiyerarşi olur, yani kim kimden emir alacak? Bellidir. Örgütlemede işler teker teker belirlenir ve ayrıntılı olarak tanımlanır. Bunlar için uygun eleman istihdam edilir. Işlerin görüleceği yer, araç ve yöntemler belirlenir.

Örgüt yapıları Resmi örgüt yapısı, Gayrı resmi örgüt yapısı, Merkezi örgüt yapısı, Adem-i merkezi örgüt yapısı, Örgütlemede personel arasındaki ilişkiler düzenlenir. Ast-üst ilişkileri belirlenir.

Örgütleme ilkeleri Amaçlarda birlik, Işbölümü, Uzmanlaşma, Hiyerarşik yapı, Emir-komuta birliği, Yetki ve sorumluluk, Yetki devri, Istisnai yönetim, Basitlik ve anlaşılır olma, Yeniden örgütleme…

Yürütme Yürütme veya önderlik etme, planlanmış ve örgütlenmiş işlerin yönetilmesi “emir verme” ile başlar. Işletmede personel amaçların gerçekleşmesine motive edilmelidir. Bu süreç, personeli çalıştırmaya yönlendirmeyi, astlara yapacakları görevleri vermeyi, sonra astların belirli görevleri sürdürmeleri için eğitim faaliyetlerini ve işletmenin amaçlarına varmada personelin yönlendirilmesini ifade eder. Güç ve otorite, yetki ve sorumluluk yürütmenin alt fonksiyonlarıdır.

Koordinasyon Örgütteki tüm faaliyetlerin ahenkli hale getirilmesi burada çalışmayı kolaylaştırır ve başarıyı artırır. Sadece işbirliği ve amaçların olması yeterli olmayıp bunların uygun zamana tesadüf ettirilmesi de gerekir. Bunun için: Ilgililer ve sorumlular rahatlıkla irtibat kurabilmeli, Bu sürekli bir iş olmalı, Tüm faktörlerin birbirlerine etkileri dikkate alınmalıdır. Dikey-yatay ve merkezi koordinasyon, Iç koordinasyon, dış koordinasyon olarak sınıflandırılabilir.

Kontrol Planlanan amaçlarla gerçekleşen durumlar arasında karşılaştırma yapmak. Yani olması gerekenle olanı değerlendirmek. Kontrol süreci: standartların belirlenmesi, olanın ölçümü, ikisi arasındadi durumun karşılaştırılması ve düzeltici tedbirlerin alınması. Kontrol araçları: kişisel gözlem, raporlar ve istatistiksel veriler, muhasebe kayıtları…

Araştırma-geliştirme ve yenilik yapma Işletmelerin ar-ge ve yenilik yapma nedenleri: Rakiplere karşı yeni hizmetler geliştirmek, Alanında yenilikçi olmak, Değişiklik bekleyen müşterileri tatmin etmek, kamu organlarına ve topluma faydalı olmak, Yetenekli elemanları kazanmak.

Araştırma ve geliştirme tanımı Yeni bilgiler elde etme, mevcut olan bilgileri ortaya çıkarmak için bilginin sistematik hale gelmesi amacıyla yapılan bilgi toplama, analiz ve yorumlamayı içeren faaliyetlerdir. Günümüzde teknolojik buluş, yenilik ve geliştirmede üstün ülkeler ve şirketler mevcut karlarının önemli bölümünü bu faaliyetlerden sağlamaktadır.

Araştırma türleri 1. genel araştırma Genel araştırma, büyük araştırma yatırımlarını gerektiren teknik bilgi birikimini artırmak ve bilinmeyen hususları tespit amacıyla faaliyetlerdir. Araştırma merkezleri bu amaçla kurulmaktadır. Toplumsal amaçlı olarak teknolojik yenilikleri bulmaya yönelik gelişmeler, disiplinler arası işbirliğini ortaya çıkaracak işbirlikleri kuruluş amaçlarıdır.

2. Uygulamalı araştırma Genel araştırma sonuçlarından faydalanmak için yeni yol ve yöntemleri kullanmaktır. Uygulamalı araştırma genel araştırmaya göre pratik sonuçlara ulaşma imkanı sağlar. Uygulamalı araştırmanın faydası çabuk ve kesindir.

3. Özel alan araştırması Özel alan araştırmalarının amacı, gerektiğinde kullanılması için bir alanla ilgili tamamlayıcı bilgilerin araştırılmasıdır. Böylece yeni uygulama teknikleri ve yöntemleri elde edilir.

Geliştirme Geliştirme, yeni veya gözönünde tutulabilicek derecede malzeme, mamul, araç, süreç, hizmetin ortaya konulmasıdır. Bunun için: Emsal işletmeleri taklit veya izleme bunun ilk adımıdır. Çalışma yönteminin veya öğrenci-veli için bir konunun gözden geçirilerek yeniden değerlendirilmesi bir başka (teknolojik) geliştirme türüdür. Bilimsel bilgilerle geliştirme üçüncü türdür.

Yenilik yapma Yeni bir ürün üretilmesi, Yeni bir üretim veya satış yönteminin kullanılması, Yeni bir hammadde kaynağının bulunması, Üretim sürecinin yeni bir düzen içinde yapılması, Yeni fikirler, yeni yöntemler, hizmetleri ekonomik biçimde üretme, yürürlüğe koymadır.

Yenilik yapma ihtiyacı Tüm işletmelerde bütün organizasyonu yenilik içinde tutmaya, devamlı yenilik yapma gereğini takip etmeye ihtiyacı vardır. Yenilik çalışmaları işletme personeli tarafından özümsenmeli, görüşleri alınmalı, alternatif yollar aranmalıdır.

Yeniliklerin özellikleri Yenilikler tüm örgütün faaliyeti olur. Bu sebeple bir süreçtir ve çalışanların istekleri ile sağlanır. Yenilik işletmenin amaçlarını daha etkili ve verimli hale getirmektir. Yenilik üretim, üretim yöntemi, iyileştirme gibi yönetim, bilgi işlem, organizasyon, pazarlama, halkla ilişkileri içine alır.

Yenilik nedenleri Toplumun, müşterilerin ihtiyaçlarının değişmesi, Rekabetin artması, Hükümet kararları, Uluslararası karşılaştırmalar, Otomasyon uygulamaların yaygınlaşması, Toplumun, müşterilerin refah düzeylerinde artış.

Yenilik yapma aşamaları Yeni fikirlerin oluşturulması, Önemli görülen fikirlerin seçilmesi, Işletmenin amaçları ve hedeflerine uygun fikirlerin belirlenmesi, Analizlerde uygun bulunan fikirlerin geliştirilip hizmete dönüştürülmesi, Bu hizmetlerden olumlu sonuç verenlerin sunulması.

Ar-ge ile yönetim fonksiyonları Araştırma-geliştirme Planlama Amacı tespit, hizmetin nasıl üretileceğini belirleme, plan çerçevesini oluşturma, alternatifleri belirleme, ikincil planları hazırlama, Örgütleme Maddi ve beşeri faktörleri uygun şekilde Neleri? Nasıl? Kimlerce? Ne kadar? Kullanacağını tespit, Yürütme Uygulama aşaması, olumlu veya olumsuz sonuçlara da ulaşılabilbilir, maddi ve beşeri kaynaklar kullanılır. Koordinasyon Maddi ve beşeri kaynaklarla kullanıcıları arasında işbirliği ve ahengin oluşturulması, Kontrol Belirlenen amaç ile ulaşılanhedef arasındaki farkların tespiti, nedenlerin araştırılması ve çözüm önerileri geliştirilmesi.

Sonraki haftanın konuları Eğitim kurumlarında pazarlama Eğitim kurumlarında finansman