Giriş Organizmanın canlılığını sürdürebilmesi için gerekli en önemli madde oksijendir. Oksijensizliğe en duyarlı organ beyindir. Solunumun asıl fonksiyonu karbondioksiti vücuttan uzaklaştırmak ve oksijeni almaktır.

Solunumun üç fazı Pulmoner ventilasyon Difüzyon Taşıma

Hava yolları Üst solunum yolları Alt solunum yolları

Üst solunum yolları Burun ve ağız Farinks

Alt solunum yolları Larinks Trakea Akciğerler Bronşlar Bronşioller Alveoller

Solunum sistemi genel görünümü

Burun Solunum yolu + koku organı Solunum havasını süzme ve ısıtma Solunum yollarının esnekliğinin devamı Sesin niteliğini ayarlama

Paranazal sinüsler Burun boşluğuna açılan havalı kemik boşlukları Solunum epiteli ile örtülüler

Farinks Sindirim + solunum fonksiyonu Üç bölüme ayrılır Nazofarinks Orofarinks Laringofarinks

Larinks İletici yol Alt solunum yollarını koruyan sfinkter

Üst solunum yolları genel görünümü

Trakea 10-12 cm uzunluğunda, 2,5 cm çapında 15-20 adet üst üste dizilmiş halka kıkırdak 4. göğüs omuru hizasında bronşlara ayrılır

Bronşlar Ana bronş Lober bronş Segmental bronş Sağ ana bronş; daha kısa, daha dik, 3 lober bronşa ayrılır. Sol ana bronş; daha uzun, daha yatay, 2 lober bronşa ayrılır. Lober bronş Segmental bronş

Bronş dallanması

Akciğerler Bronşlardan alveollere kadar olan bölümü barındırır. Göğüs boşluğunda, diyafram üzerindedir. Süngerimsi yapıdadır. Yaklaşık 1.200-1.300 g’dır. Gaz alışverişi, metabolik fonksiyonlar, hormon aktivasyonu fonksiyonlarına sahiptir.

Akciğerlerin alttan görünümü

Plevra Parietal plevra Visseral plevra Göğüs boşluğunun içini sarar. Visseral plevra Akciğerlerin yüzeyini sarar. İki kat arasında kaygan bir sıvı ve negatif basınç vardır.

Alveoller Solunum sistemindeki en önemli yapılardır. İçleri boş ve nemli olmalı. Sürfaktan nemli olmalarını sağlar. Düş yüzeylerini kılcal damarlar ağ gibi sarar.

Solunum membranı Akciğerlerde gaz değişimi bölgesinde hava ile kanı ayıran ince membran Alveollerin ince epiteli, kapiller damarların ince endotel tabakası ve dar interstisyel aralık Gazların hızlı difüzyonu

Öksürük refleksi Merkezi medulla oblangata Hava yollarını tahriş eden bir maddenin dışarıya atılması amacıyla, ani ve kuvvetli olarak yapılan bir ekspirasyondur. Bazı akciğer hastalıklarında ortaya çıkan önemli bir belirtidir.

Aksırık refleksi Merkezi medulla oblangata Burun boşluklarının tahriş olması sonucu, havanın ani ve kuvvetli bir şekilde ağız ve burun yolundan dışarı atılması

Alveollerdeki hücre tipşeri 1. tip: Alveollerin iç duvarını yapan epitel hücreler 2. tip: Sürfaktan salgılayan hücreler

Sürfaktanın görevleri Alveol duvarının kollabe olmasını önlemek Alveol iç yüzünde gerilimi azaltmak

Solunumun sinirsel kontrolü Özelleşmiş nöronların ritmik uyarılmaları ile solunum gerçekleşir. Nöronların etkinleşmesi: Nöronların bulunduğu bölgedeki bazı kimyasal değişiklikler Periferdeki reseptörlerden gelen uyarılar ve refleks Bilinçli olarak solunum merkezine gönderilen uyarılar

Hemoglobin ve Myoglobin Hemoglobin: Oksijen ve karbondioksit taşınması Myoglobin: Oksijen deposu

Gazların difüzyonu Akciğerler ve hücre düzeyinde gazların değişimi difüzyon yoluyla olur. Yüksek konsantrasyondan düşük konsantrasyona difüzyon kuralı geçerlidir. O2 alveoldan kana,CO2 kandan alveollere difüze olur. CO2, O2’den 20 kat hızlı difüze olur.

Alveolün kesiti ve gazların difüzyonu

Kanda CO2 taşınması Plazmada bikarbonat iyonu olarak Doğrudan hemoglobine bağlanarak Plazmada çözünmüş olarak

Asit-baz dengesi Akciğerler ve böbrekler Kanın normal pH değeri: 7,4 pH azalırsa asidoz, artarsa alkaloz söz konusudur.

Solunum mekaniği İnspirasyon ve ekspirasyonun ritmik ve sürekli olarak tekrarlanması Dakikada 14-16 kere İnspirasyon aktiftir, ekspirasyon pasiftir.

Solunum tipleri Öpne: Normal istirahat halinde Hiperpne: Sayı ve/veya derinlik olarak artması Polipne: Çabuk ve kesik Apne: Geçici durma Dispne: Güçlük

Diğer bazı terimler Taşipne: Hızlı solunum, >24/dakika Bradipne: Yavaş solunum, <10/dakika Asfiksi: Boğulma Ortopne: Dik duruşta solunum sıkıntısı Hipopne: Derinliğin azalması Anoksi: O2 yokluğu Hipoksi: O2 azlığı Anoksemi: Kanda O2 yokluğu Hiperkapni: Kanda O2 fazlalığı

Solunum sistemi klinik özellikleri Septum deviasyonu: Burun bölmesinin sağa veya sola doğru eğriliği. Sinüzit: Paranazal sinüslerden bir ya da birkaçının enflamasyonu. Ses kısıklığı: Larinks hastalıklarında önemli bir belirti olabilir. Larenjit: Akut veya kronik. Enfeksiyonlara, sesin aşırı kullanımına ve irritan maddelere bağlıdır.

Solunum sistemi klinik özellikleri 2 Bronşit: Bronş mukozası enflamasyonu. Genellikle ÜSYE’ye sekonder oluşur. Bronşektazi: Küçük ve orta çaplı bronşların kalıcı anormal genişlemeleri. Pnömoni: Akciğerlerin enflamasyonu. Bakteriyel, viral, fungal olabilir. Tuberküloz: Mycobacterium tuberculosis etkendir. Ateş, kilo kaybı, güçsüzlük, öksürük ve hemoptizi ile karakterize.

Solunum sistemi klinik özellikleri 3 Pnömotoraks: Plevral boşluğa hava girmesi. Plörezi: Plevra enflamasyonu.

Alerjik rinit Sık görülen alerjik hastalıklar arasındadır. Alerjik anne/babaların çocuklarında, endüstriyel gelişmiş ülkelerde artmaktadır. Genellikle küçük yaşlarda başlar. Alerjik konjunktivit, alerjik sinüzit ve astım ile birlikte görülebilir.

Sınıflandırma Yıl boyu süren (pereniyal) alerjik rinit; genellikle ev tozuna bağlıdır. Mevsimsel alerjik rinit; genellikle polenlere bağlıdır.

Bulgular Burun tıkanıklığı Burun akıntısı Sürekli hapşırma Gözlerde kaşıntı ve yaşarma Burun çekme ve burun kaşımaya bağlı olarak özel mimikler Hafif açık ağız

Tanı İyi bir anamnez Hastanın görünümü Mavimsi mor ve soluk leylak burun mukozası ve konkalar Artmış sekresyon Göz bulguları

Ayırıcı tanı Vazomotor rinit Alerjik bir etken olmaksızın ileri derecede duyarlı nazal mukoza Hafif konjesyon Daha hafif hapşırma ve kaşıntı

Tedavi Alerjenden uzak durma Antihistaminik Dekonjestan Mast hücresi stabilizatörleri Kortikosteroidler İmmünoterapi

Astım KOAH Hava yollarında daralma ve hava yollarının artmış duyarlılığı. Bazı uyaranlar ile artan/başlayan şikayetler; egzersiz, soğuk hava, parfüm, sigara dumanı.

Astımın akciğer dokusunda neden olduğu enflamasyon

Alerjenlerin astıma neden oluşunun şematizasyonu

Bulgular Nefes darlığı Hırıltılı solunum Göğüste baskı Öksürük Boğazda kaşıntı

Tanı Solunum fonksiyon testi Akciğer grafisi Alerji testleri

Tedavi Alerjenden uzak kalma Bronş genişleticiler Kortikosteroid Antihistaminik