Deniz Ticareti Hukuku 28-29/1/2013 .

IV. Gemi Kira Sözleşmesi (1/11) A) Kullanım Alanı 1. İngiliz Hukuku ve Uygulama: Leasing → (1) operational (= bareboat charter) – (2) financial Türk Hukuku’na uygun: (a) (çıplak) gemi kirası, (b) finansal kiralama Ayırıcı ortak özellik: zilyetliğin devri → Nasıl? (O sebeple “çıplak” kira!)

IV. Gemi Kira Sözleşmesi (2/11) 2. Geçici Bayrak Çekme → TTK m. 941 f. 2-3 “Türk gemisi” (= TTK m. 940) olmayan bir gemi, TTK m. 940’ta sayılan kişilere En az bir bir yıl süreyle “Kendi adlarına işletilmek üzere bırakılmış” (= uygulamada: kira sözleşmesi !) olursa Türk Bayrağı çekme hakkı verilebilir.

IV. Gemi Kira Sözleşmesi (3/11) İzin makamı: UDH Bakanlığı Kayıt: Bakanlıkça tutulan özel bir “sicil”e (TTK m. 941 f. 3) Dikkat: “Sicil” değil, yalnızca “liste” Aynî haklar: asıl (kök) sicile kaydedilir (Dikkat: MÖHUK m. 22 f. 2) İzin şartlarının sürdüğü 2 yılda bir ispat edilir (TTK m. 941 f. 2 c. 2) Ne işe yarar?

IV. Gemi Kira Sözleşmesi (4/11) B) Uygulanacak Hükümler Uygulamada basılı (tip) sözleşme: BARECON 2001 TTK m. 1119-1130: yeni hükümler BARECON dikkate alındı TTK m. 1130 f. 1: “adi kira sözleşmesi” (E-BK) hükümleri nitelikleri elverdiği ölçüde = TBK m. 299-338 (“Genel Hükümler”)

IV. Gemi Kira Sözleşmesi (5/11) C) Taraflar Kiraya Veren (“KV”) = “Owners” = TTK m. 1119 f. 1 = TBK m. 299 Kiracı (“KC”) = “Bareboat Charterers” = TTK m. 1119 f. 1 = İşleten = Gemi İşletme Müteahhidi = “donatan sayılır” (TTK m. 1061 f. 2 c. 1) Alt-kira: KV izniyle (farklı: TBK m. 322)

IV. Gemi Kira Sözleşmesi (6/11) Ç) Konusu KV gemiyi kira karşılığında KC’ye bırakır (= zilyetliğin devri); Çıplak (bare) = gemiadamı, yakıt, kumanya vs. olmadan KC, mevzuat ve sözleşme ile çizilen sınırlar içinde kullanma hakkı kazanır (TTK m. 1125).

IV. Gemi Kira Sözleşmesi (7/11) D) Şekil Yazılı şekil şartı yok (TBK m. 12 f. 1) İspat şartı (HMK) TTK m. 941 f. 2: Türk bayrağı çekilecekse fiilen zorunlu TTK m. 1120: gemi kira senedi (çarter partisi) düzenlenebilir = BARECON 2001 (uygulamada yaygın).

IV. Gemi Kira Sözleşmesi (8/11) E) Kiraya Verenin Borçları Kararlaştırılan tarihte ve yerde, denize elverişli (TTK m. 932 f. 1) ve amaca uygun hâlde teslim (Y-TTK m. 1123 f. 1) Geminin ayıplarından doğan masrafları ödeme (TTK m. 1124 f. 1).

IV. Gemi Kira Sözleşmesi (9/11) F) Kiracının Borçları Teminat: kararlaştırılmışsa → banka teminatı (“depozito”) Sefer (sigorta) sınırları içinde çalıştırma Denize, yola (TTK m. 932 f. 1) ve yüke elverişli (TTK m. 1141 f. 1) hâlde bulundurma.

IV. Gemi Kira Sözleşmesi (10/11) Kira: aylık peşin (TTK m. 1128 f. 1) Güvence: hapis hakkı (m. 1128 f. 2) BARECON’da Temerrüt: 7 takvim günü → “gemiyi geri çekme hakkı” (right of withdrawal) Güvence: “lien” (İngiliz Hukuku: paraya çevirtme hakkı yok) 3. kişilerin KV’ye yönelik tüm istemlerini (TTK m. 1061 f. 2 c. 2) karşılama (Y-TTK m. 1122 f. 1)

IV. Gemi Kira Sözleşmesi (11/11) Olağan tamirata katlanma (TTK m. 1124 f. 3) Sigortaları yaptırma (TTK m. 1126) Gemi adamlarının çalıştırılmasından doğan tüm borç ve yükümlülükleri üstlenme (TTK m. 1127) Kararlaştırılan tarih ve yerde, teslim alınan hâlde iade (TTK m. 1129 f. 1); yoksa cezai ödeme (m. 1129 f. 2).

V. Finansal Kiralama Sözleşmesi (1/7) A) Yasal Düzenleme “E-FKK”: Finansal Kiralama Kanunu T: 10/6/1985, Sayı: 3226 “Y-FKK”: Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu (m. 18-37) T: 21/11/2012, Sayı: 6361 (Yürürlük: 13/12/2012) Gerekçe: TBMM Yasama Dönemi: 24, Yasama Yılı: 2, Sıra Sayısı: 239 (1/601)

V. Finansal Kiralama Sözleşmesi (2/7) Gerekçe E-FKK / Gerekçe Y-FKK m. 22: “Hukuki mülkiyet” → “Kiralayan” (“KL”) TBK ile uyum yok → KV: Genel Kira / KL: Finansal Kira “Ekonomik mülkiyet” → Kiracı (“KC”) Finansal kiralama = Finansman sağlamaya yönelik kira (m. 3 f. 1 b. [ç]).

V. Finansal Kiralama Sözleşmesi (3/7) B) Taraflar KL: katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankakları, finansal kiralama şirketleri (Y-FKK m. 3 f. 1 b. [ç]) KC: finansal kiralamayı kabul eden (Y-FKK m. 3 f. 1 b. [ç]) = İşleten = Gemi İşletme Müteahhidi = “donatan sayılır” (TTK m. 1061 f. 2 c. 1).

V. Finansal Kiralama Sözleşmesi (4/7) C) Konu (Y-FKK m. 3 f. 1 b. [ç]) KC gemi seçecek veya kendi gemisini önerecek (yeni: “sale/lease-back”) KL satın alacak KL zilyetliği KC’ye bırakacak KC “kira bedeli” ödeyecek Sözleşme belli bir süreye yayılacak Satın alma hakkı tanınabilecek (m. 23).

V. Finansal Kiralama Sözleşmesi (5/7) Ç) Şekil (Y-FKK m. 22) Yazılı (m. 22 f. 1 c. 1) Tescil (m. 22 f. 1 c. 2) MGS/TUGS’ye kayıtlı olmayan Türk gemileri için Bağlama Kütüğüne kayıt zorunluluğu → finansal kira olanağı kalmamıştı, çünkü tescil kapalı. Y-FKK m. 22 f. 1 c. 2: “kendilerine mahsus özel sicil”: sorun çözüldü.

V. Finansal Kiralama Sözleşmesi (6/7) D) Gemilerde Sorunlar 1. Malikin Sorumluluğu Örn. Petrol kirlenmesi, enkaz kaldırma Doğrudan gemi malikine yüklenen sorumluluklar → KL için sorun Tek çözüm: sigortalar 2. Geçici Bayrak Y-FKK m. 22 f. 6: çözüldü (TUGS ?)

V. Finansal Kiralama Sözleşmesi (7/7) 3. Gemi Alacakları E-FKK m. 8 f. 2 = Y-FKK m. 22 f. 5: Tescilden sonra 3. kişilerin eşya üzerinde kazandığı aynî hak (?) KL’ye karşı ileri sürülemez → KL: GAH olmaz → tartışmalar → Yargıtay: E-FKK m. 8 f. 2 GAH’ya engel değil = Gemi finansal kirasının sonu Yeni: yurt dışında tescil → çözüm mü?