MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN KAVRAMSAL ÇERÇEVE MUHASEBE STANDARTLARI DERSİ YRD. DOÇ. DR. OSMAN AKIN

KAVRAMSAL ÇERÇEVE NEDİR KAVRAMSAL ÇERÇEVE NEDİR? Kavramsal çerçeve finansal raporlama standartlarının sınırlarını belirleyen ve standartların genel özelliklerini anlatan metinlere kavramsal çerçeve denilmektedir. Kavramsal çerçeve bir standart değildir. Ancak standartlar kadar önemli olduğu söylenebilir.

Kavramsal çerçevenin iyi anlaşılması son derece önemlidir Kavramsal çerçevenin iyi anlaşılması son derece önemlidir. İyi anlaşılma uygulamada başarı ve olumlu sonuçlar getirecektir. İyi anlaşılmama durumu ise tersi sonuçları beraberinde getirebilir.

KAVRAMSAL ÇERÇEVE’NİN AMAÇLARI KAVRAMSAL ÇERÇEVE’NİN AMAÇLARI * TMS/TFRS’lerde yeni standartların hazırlanmasında ve mevcut standartlarda değişiklikler yapılmasına klavuzluk etmek * Alternatif muhasebe uygulamalarının oluşmasını önlemek * Finansal tablo kullanıcılarına TMS/TFRS yorumlamasında yardımcı olmak * TFRS’nin oluşturulması konusunda genel bir yaklaşım sunmak.

KAVRAMSAL ÇERÇEVE METNİ’NİN KAPSAMI KAVRAMSAL ÇERÇEVE METNİ’NİN KAPSAMI * Finansal tabloların amacının açıklanması * Finansal tablolarda sunulan bilgilerin yararlılığını belirleyen niteliksel özelliklerin neler olduğunun açıklanması * Finansal tablo unsurlarının tanımı, finansal tablolara dahil edilmesi ve ölçülmesi ile ilgili genel prensiplerin belirlenmesi * Sermaye ve sermaye sürekliliği kavramlarının açıklanması

KAVRAMSAL ÇERÇEVENİN İYİ ANLAŞILMASI NEDEN ÖNEMLİDİR ?

Muhasebe standartlarının en temel özelliği kural bazlı değil ilke bazlı standartlar olmalarıdır. Buna göre muhasebe standartlarında genel olarak herhangi bir uygulamanın nasıl yapılacağıyla ilgili olarak kesin kurallar sunmak yerine bu durumlarla ilgili ilkelerden bahsedilir.

Örnek ; Ülkemizde muhasebe uygulamalarını etkileyen en temel kanun olan Vergi Usul Kanunun’da (VUK) amortismanlara esas olacak olan süreler kesin olarak belirlenmiştir. Örneğin işletmede kullanılan bir bilgisayarın faydalı ömrü 2 yıl olarak belirlenmektedir. Muhasebe standartlarında ise herhangi bir süre belirtilmemiş ve daha kısa veya uzun bir sürenin kullanılmasıyla ilgili olarak gerçekçi bir tahminden bahsediliyor ise bunun kullanılması gerektiğini belirtmiştir.

Örnek durumdan da anlaşılacağı üzere işletmem yöneticilerinin kendi özyargılarının doğruluğu daha fazla önem kazanmaktadır. Bu nedenle kavramsal çerçevenin son derece iyi anlaşılması gerekmektedir.

Kavramsal Çerçeve TMS/TFRS’nin Üzerinde Kurallar Belirler mi Kavramsal Çerçeve TMS/TFRS’nin Üzerinde Kurallar Belirler mi ? Kavramsal Çerçeve TMS/TFRS’nin üzerinde kurallar belirlemez. Muhasebe Standartları’nın kavramsal çerçeve ile uyumlu olduğu ve olması gerektiği söylenebilir.

TFRS’ye Göre Hazırlanmış Finansal Tabloların Amacı TFRS’ye Göre Hazırlanmış Finansal Tabloların Amacı * Bilanço, Gelir Tablosu (Kâr-Zarar Tablosu), Nakit Akış Tablosu, Özkaynak Değişim Tablosu TFRS’ye göre hazırlanmış olan finansal tabloların genel amaçlı olarak hazırlandıkları kabul edilir.

Genel Amaçlı Finansal Tabloların Bilgi Vermesi Amaçlanan Taraflar - Yatırımcılar - Çalışanlar - Borç Verenler - Tedarikçiler ve diğer ticari alacaklılar - Müşteriler - Devlet kurum ve kuruluşları - Kamuoyu

Finansal Tabloların GENEL amaçlı olarak nitelendirilmesi.

Finansal Tabloların Amacı Finansal tabloların amacı işletmenin finansal durumu, performansı ve finansal durumundaki (nakit akışı ve özkaynakları) değişiklikler hakkında geniş kullanıcı kitlelerine alacakları kararlarda faydalı olabilecek bilgiler sunmaktır. Bu amaçla hazırlanan finansal tablolar farklı özelliklerde pek çok finansal tablo kullanıcısının ihtiyaçlarını karşılar.

Finansal tablolar, kullanıcılarına alacakları tüm kararlarla ilişkili olarak ayrıntılı bilgi sunmazlar. Bunun 2 nedeni bulunmaktadır; 1- Geçmişteki olaylar ve bu olayların sonuçlarıyla ilgili bilgi sunmaları, 2- Finansal olmayan diğer bilgileri içermemeleri

TFRS’ye Göre Hazırlanmış Finansal Tabloların Dayandığı Temel Varsayımlar

1- Tahakkuk Esası Finansal olaylar gerçekleştikleri anda nakit hareketi ortaya çıkarmasalar da kaydedilirler. İşletmede gerçekleşmiş olan tüm olaylar nakit hareketi ortaya çıkartmasalar da finansal tablolarda raporlanırlar.

2- Süreklilik İlkesi Finansal tablolar işletmenin öngörülebilir bir gelecekte de faaliyetlerine devam edeceği varsayımına dayanılarak hazırlanırlar.

TFRS’ye Göre Hazırlanmış Olan Finansal Tabloların Niteliksel Özellikleri

1- Anlaşılır Olma 2- İhtiyaç Duyulan Bilgiyi Sunma 1- Anlaşılır Olma 2- İhtiyaç Duyulan Bilgiyi Sunma * Önemlilik 3- Güvenilir Olma * Gerçeğe Uygun Gösterim * Özün Önceliği * Tarafsızlık * İhtiyatlılık * Tam Açıklama 4- Karşılaştırılabilir Olma

ANLAŞILIRLIK Kavramsal çerçeveye göre finansal tablo kullanıcılarının yeterli düzeyde işletme ve muhasebe bilgisine sahip oldukları ifade edilmektedir. Bununla birlikte finansal tablolar kullanıcıların anlamakta güçlü çekecekleri karmaşıklıkta hazırlanamazlar.

İHTİYAÇ DUYULAN BİLGİYİ SUNMA Finansal tablolarda sunulan bilgilerin faydalı olabilmesi için kullanıcıların ihtiyaçlarına uygun olması gerekmektedir. Kullanıcılar finansal tabloları kullanıcıları geçmişi, bugünü ve geleceğiyle ilgili olarak tahminler geliştirebiliyorlarsa finansal tablolarda gerçeğe uygun bilgi verilmiş demektir.

ÖNEMLİLİK Verilmediği ya da yanlış verildiği takdirde finansal tablo kullanıcılarının alacakları ekonomik kararları doğrudan etkileyecek olan bilgiler önemli sayılır.

GÜVENİLİRLİK TFRS’ye göre hazırlanmış olan finansal tabloların güvenilir olduğu kabul edilir. Aşağıdaki ilkeler güvenilirlikle birlikte değerlendirilirler ; * Gerçeğe uygun gösterim * Özün önceliği * Tarafsızlık * Tam Açıklama

KARŞILAŞTIRILABİLİRLİK

FİNANSAL TABLOLAR VE İÇERİKLERİ

Amaç Finansal Tablo Unsurları Finansal Durum Bilanço Varlık, Borç, Özsermaye Performans Gelir Tablosu Gelirler, Giderler Finansal Durumda Değişmeler Nakit Akış Tablosu Özkaynak Değişim Tablosu Türlerine göre nakit akışları Özkaynaklardaki değişimler

Varlık Tanımı Geçmişte olan olayların sonucunda ortaya çıkan ve gelecekte işletmeye ekonomik fayda sağlaması beklenen, işletmenin kontrolü altındaki mevcut değerlerdir. Bir varlığın değeri ve maliyeti güvenilir olarak ölçülebiliyorsa bilançoda raporlanması gerekir.

Borçlar Geçmişte gerçekleşmiş bir olay sonucunda ortaya çıkan ve gelecekte işletmeye ekonomik fayda sağlayacak değerlerinde bir azalışa neden olacak mevcut yükümlülüklerdir.

Özkaynaklar Özkaynaklar işletmenin belirli bir tarihte varlıkları ile borçları arasındaki farktır.

Bir varlıktan gelecekte beklenen ekonomik fayda aşağıdaki şekillerde işletme tarafından elde edilebilir ; * İşletme tarafından satılan mal ve hizmetlerin üretiminde tek başına veya diğer varlıklarla birlikte kullanılabilir * diğer varlıklarla değiştirilebilir, * bir borcun ödenmesinde kullanılabilir, * işletme sahiplerine dağıtılabilir.

İşletmenin bir varlığı edinmesi için mutlaka bir harcama yapması gerekmez örneğin işletmeye yapılan bağışlarla da işletmede varlık artışları gerçekleşebilir.

Mevcut borçlar aşağıdaki yollarla kapatılabilir ;. Nakit ödemesi, Mevcut borçlar aşağıdaki yollarla kapatılabilir ; * Nakit ödemesi, * Diğer varlıkların verilmesi, * Hizmet sağlanması, * Bir yükümlülüğün bir başka yükümlülükle değiştirilmesi, * Yükümlülüğün özkaynaklara dönüştürülmesi.

GELİR VE GİDER KAVRAMLARI

Gelir ; İşletme faaliyetleri sonucunda özsermayede artışa neden olan ekonomik yararlarda artış yada borçlarda azalıştır.

Gider ; İşletme faaliyetleri sonucu özsermayede azalışa neden olan ekonomik yararlarda azalış yada borçlarda artıştır. Gider yada zarar olarak isimlendirilebilirler.

Hasılat ve Kazanç Hasılat, işletmenin genellikle faaliyet konusuyla ilgili olağan faaliyetlerinden gerçekleştirdikleri gelirlerdir. Kazanç, genellikle olağan faaliyetler dışında gerçekleşen gelirlerdir.

Gider ve Zarar Gider, işletmenin olağan faaliyetleri sırasında ortaya çıkan maliyetlerdir. Zarar, genellikle faaliyet dışı unsurlar sonucunda ortaya çıkan giderlerdir.

Sermaye Koruma Düzeltmesi Varlık ve borçların yeniden değerlenmesi sonucunda ortaya çıkan artış ve azalışlar sermaye koruma düzeltmesi olarak değerlendirilir.

FİNANSAL TABLO UNSURLARININ TAHAKKUKU VE ÖLÇÜMÜ

Tahakkuk, bir finansal tablo unsurunun gerekli şartları taşıması durumunda bilanço veya gelir tablosuna dahil edilmesi demektir.

Bir kalemin tahakkuk ettirilmesi için gerekli şartlar; Bir kalemin tahakkuk ettirilmesi için gerekli şartlar; * Finansal tablo kalemi tanımıyla ilgili olarak gelecekte ekonomik fayda artış veya azalışı olacağı tahmin ediliyorsa * Söz konusu kalemin maliyeti doğru bir şekilde tespit edilebiliyorsa.

Gelecekte Ekonomik Yarar Olasılığı

Finansal Tablo Kalemlerinin Değerlenmesi, * Tarihi Maliyet * Cari Maliyet * Gerçekleşebilir Değer * Bugünkü Değer