(BELİRTEÇ) ZARF

Eylemlerin,eylemsilerin,sıfatların ya da başka zarfların anlamlarını sınırlayan, güçlendiren,belirten sözcüklere -zarf -denir. Bugün çok yoruldum.----”Bugün” sözcüğü eylemin zamanını,”çok”sözcüğü eylemin ölçüsünü belirtiyor.

Çok konuşan çabuk yorulur Çok konuşan çabuk yorulur.-----”Çok”sözcüğü eylemin ölçüsünü,”çabuk”sözcüğü eylemin durumunu belirtiyor. En iyi sonucu sen aldın.----”En”sözcüğü,”iyi” sıfatının derecesini belirtiyor.

İşlev ve Anlamlarına Göre Zarflar 1)ZAMAN ZARFLARI Eylem ya da eylemsileri,yüklemi zaman anlamıyla sınırlayan zarflardır. Gündüzün mum yakan geceleyin bulamaz.----”Gündüzün”sözcüğü eylemsinin ;“geceleyin”sözcüğü eylemin zamanını belirtiyor.

Deneme sınavı yarın yapılacak.---- Eylemin zamanını belirten zarf Bu yıl çok işimiz var.----Yüklemin zamanını belirten zarf

Zaman zarfları;eyleme,eylemsiye,yükleme “ne zaman” sorusu sorularak belirlenir : Kızılay otobüsü şimdi gitti.----”Ne zaman gitti?”=şimdi O çocuk dün buradaydı.----”Ne zaman buradaydı?”=dün

Yolculuğa yarın çıkıyoruz.----”Ne zaman çıkıyoruz?”=yarın Henüz hiç kimse gelmedi.----”Ne zaman gelmedi?”= henüz

Dün,bugün,yarın,şimdi,sabah,akşam,gece, gündüz,yaz,kış Dün,bugün,yarın,şimdi,sabah,akşam,gece, gündüz,yaz,kış...”sözcükleri “ne zaman” sorusunun yanıtı ise zarf,değilse addır. “Sabah yola çıkarsak,akşama oradayız.”cümlesinde “sabah” sözcüğü eyleme,”akşam”sözcüğü yükleme yöneltilen “ne zaman” sorusunun yanıtı olduğu için zaman zarfıdır.

“Sabah büyük bir telâşla başladı “Sabah büyük bir telâşla başladı.”cümlesindeki “sabah”sözcüğü “zaman” sorusuna değil;”Başlayan nedir?” sorusunun yanıtı olduğu için addır.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zaman zarfı (belirteci) vardır? ÖRNEK : 2002-DPY –6.SINIF Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zaman zarfı (belirteci) vardır? A)Arkadaşım dün bize geldi. B)Bundan önceki arabamız daha güzeldi. C)Adam hızlı hızlı yürüyordu. D)Panayırda zaman ne kadarda çabuk geçti.

ÇÖZÜM Zaman zarfı, eyleme ya da yükleme “ne zaman” sorusu yöneltilerek belirlenir.Bu sorunun yanıtı sadece”A” seçeneğinde var.”Dün”sözcüğü zaman zarfıdır. A YANIT:

2)YER-YÖN ZARFLARI Eylem ya da eylemsilerin anlamını yer-yön anlamıyla belirten zarflardır. “Yağmur yağınca içeri girdim.”cümlesindeki “içeri” sözcüğü eylemin yönünü gösteriyor. “Geri dönen öğrenciyi sınıfa almadı.”cümlesindeki “geri” sözcüğü eylemsinin yönünü gösteriyor.

Yer-yön zarfları;eyleme,eylemsiye nereye,nereye doğru,neye kadar soruları sorularak belirlenir. Az önce dışarı çıktı.----”Nereye çıktı?”=dışarı Çocuk bana doğru geliyordu.----”Nereye doğru geliyordu?””=bana doğru Ulus’a kadar gideceğim.----”Nereye kadar gideceğim?”=Ulus’a kadar

Yer-yön belirten sözcükler yalın olarak eylemi,eylemsiyi belirtiyorsa zarf,adı tamamlıyorsa sıfat,çekim eki alarak kullanılmışsa addır. Sen hemen yukarı çık .----ZARF Yukarı mahalleye gideceğim .----SIFAT Sen de yukarıyı temizle .---- AD

3)DURUM ZARFLARI Eylem ya da eylemsilerin nasıl,hangi yöntemle yapıldığını belirten zarflardır. Küçük çocuk hıçkırarak ağlıyordu. Arabamız ağır ağır ilerliyordu. Böyle konuşarak beni üzüyorsun. Onun iyiliklerini asla unutamam.

Durum zarflarının da diğer zarflar gibi eylem ya da eylemsiden hemen önce gelme zorunluluğu yoktur.Cümlenin neresinde olursa olsun eylem ya da eylemsiyle ilgili olması yeterlidir. Çocuklar beni dinliyordu sessizce.

Durum zarfları eylem ya da eylemsileri değişik anlam ilgileriyle belirtir. Yaşına karşın sapasağlam görünüyordu. Altı çizili sözler eyleme yöneltilen nasıl sorusunun yanıtı olan, nitelik belirten durum zarflarıdır. Çok sıkıldığını yavaşça bana söyledi. Aldığı maaşla iyi kötü geçiniyordu.

ÖRNEKLER: Bugüne kadar yalan söyledim mi hiç!----Kesinlik bildiren durum zarfı Belki bu saatte eve dönmüştür.----Olasılık bildiren durum zarfı Annem de işini hemen hemen bitiriyor.----Yaklaşıklık bildiren durum zarfı

Bugün yine oraya gideceğim.----Yineleme bildiren durum zarfı İşte haklı olduğumu sende gördün.-----Gösterme bildiren durum zarfı

4)ÖLÇÜ(AZLIK-ÇOKLUK)ZARFLARI Eylemleri,eylemsileri,sıfatları ya da başka zarfları derecelendiren,ölçü(nicelik, azlık-çokluk) yönünden sınırlayan, belirten zarflardır. Bugün sizi çok özledim.----Eylemin anlamını nicelik yönünden belirten zarf Çok konuşan öğrenciyi uyardı.----Eylemsinin anlamını nicelik yönünden belirten zarf

Annesi çok yaşlı bir insandı.----Sıfatın anlamını derecelendiren zarf Bu konuda çok doğru düşünüyorsun.----Başka bir zarfın anlamını derecelendiren zarf

Ölçü zarfları eyleme,eylemsiye,sıfata ya da başka zarflara ne kadar sorusu sorularak belirlenir. Yaptığı resimleri oldukça beğendim.---”ne kadar beğendim?”=oldukça Ölçü zarfları belirttikleri sözcükleri değişik anlamlarda derecelendirir:

- Eşitlik Derecesi “Kadar,gibi,denli...”edatlarıyla kurulan sözcük öbekleri zarf göreviyle sıfatları zarfları eşitlik anlamında derecelendirir: Ahmet,tavşan gibi ürkek bir çocuktu.

-Üstünlük Derecesi “Daha”sözcüğü,sıfatları ya da başka zarfları üstünlük anlamıyla derecelendirir: Bundan sonra daha iyi çalışmalısın.

Bu işi siz en iyi yaparsınız. -En Üstünlük Derecesi “En” sözcüğü,sıfatları ya da başka zarfları en üstünlük anlamıyla derecelendirir: Bu işi siz en iyi yaparsınız.

-Aşırılık Zarfları “Çok ,fazla,oldukça,epeyce,pek , biraz, birazcık ...”sözcükleri sıfatları ya da başka zarfları aşırılık anlamıyla derecelendirir: Bize pek soğuk davrandı.

5. SORU ZARFLARI Eylem ya da eylemsilerin anlamını soru kavramıyla belirten zarflardır. Bu işi tek başına nasıl yapacaksın?---eylemin durumunu öğrenmeye yönelik soru zarfı,

Bu çocuk burada niçin bekliyor Bu çocuk burada niçin bekliyor?---Eylemin sebebini öğrenmeye yönelik soru zarfı, Ne kadar kalacağımızı bilmiyorum.---Eylemsinin süre olarak ölçüsünü öğrenmeye yönelik soru zarfı.

Soru cümleleri;soru sıfatı,soru zamiri,soru edatı ve soru zarfıyla kurulabilir.Soru sözcüğü eylem ya da eylemsiyle ilgiliyse soru zarfıdır.

Babanız ne iş yapar?---soru sıfatı Babanız size ne aldı?---soru zamiri Babanız burada ne duruyor?---soru zarfı

Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcüğün çeşidi zarftır? ÖRNEK: 2002-DPY/5.Sınıf Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcüğün çeşidi zarftır? A)Eski elbisesinin yakası sökülmüş. B)Çocuğun tatlı sesini hiç unutamadım. C)Çocuklar,okula bugün erken gitmişler. D)Hastalanan çocuğu doktora götürdüler.

ÇÖZÜM: A,B ve D seçenekteki cümlelerde altı çizili sözcükler adı tamladıkları,ada bağlı oldukları için sıfattır.C seçeneğindeki altı çizili sözcük eylemle ilgili olduğu için zarftır. YANIT:C

Konu anlatımı bitmiştir Konu anlatımı bitmiştir.Şimdi anladıklarımızı pekiştirmek için sorulara geçelim!!!!