Temiz ve Tükenmez Enerji Kaynaklarına Dayalı Değişken Güç Teknolojileri ve Fotovoltaik Sektörü ve Türkiye Prof Dr. Şener OKTİK Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği Başkanı Şişecam, Araştırma ve Teknolojik Geliştirme Başkanı (seoktik@sisecam.com M. Lippert SAFT

Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği, GENSED Güneş enerjisi ve özellikle güneş enerjisinden elektrik enerjisi üretme, FOTOVOLTAİK, konusunda faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilerin oluşturduğu en büyük Güneş Enerjisi Sektör derneği Kuruluş Genel Kurul Toplantısı: 01 Ekim 2009 GENSED Geçici Başkan Levent Gülbahar GENSED Resmi Onayı: 24 Aralık 2009 Üye sayısı : 125 Üye (102 Kurumsal 23 Bireysel) İletişim Adresi: Bayar Cad. İclal Ataç İş Merkezi. Kat:4 D:8 Kozyatağı- İstanbul  Tel : 0216 455 35 00 Fax: 0216 455 16 71 Web: www.gensed.org, E-posta: info@gensed.org

Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği, GENSED 1.Olağan Genel Kurul : 08 Nisan 2010 Başkan Levent Gülbahar 1.Olağanüstü Genel Kurul : 08 Şubat 2011 Başkan. Ateş Uğurel (21 Kasım 2011 de ayrıldı) 21 Kasım 2012 – 11 Mayıs 2012 Başkan : Engin Türe 2. Olağan Genel Kurul : 11 Mayıs 2012, GENSED YÖNETİM KURULU Mayıs 2012 /Mayıs 2014 ASİL ÜYELER GÖREVİ TEMSİL ETTİĞİ ŞİRKET ŞİRKET GÖREVİ Prof.Dr.ŞENER OKTİK Başkan TRAKYA CAM SANAYİİ A.Ş. İSTANBUL Araş.ve Tekn.Geliş.Bşk. HAKAN ERKAN Başkan Yrd. ARI EN ENERJİ ÜRETİM A.Ş. İSTANBUL Genel Müdür İSMAİL HAKKI KARACA Üye SOLİMPEKS ENERJİ SAN.VE TİC. A.Ş. KONYA Yön.Kur.Üyesi ERİNÇ KISA POLAT ENERJİ SAN.VE TİC.A.Ş İSTANBUL İş Geliştirme Müdürü MEHMET EMRE OKUYAN BORUSAN EnbW ENERJİ İSTANBUL. OSMAN ÖZBERK SOLARTURK ENERJİ SAN.VE TİC.A.Ş. GAZİANTEP Yön.Kur.Bşk.Yrd. ÖMER CİHAN KARAHAN MERK SOLAR ENERJİ İ İSTANBUL SİNAN BUBİK Üye (Mayıs 2012- Şubat 2013) SIEMENS SANAYİ VE TİCARET A.Ş. İSTANBUL Enerji Bölümü Yöneticisi ARTUN İSTEPAN ŞABÇIYAN Üye(Şubat 2013/Mayıs 2014 STAUBLI İSTANBUL STAUBLI SAN.MAK.VE AKS.TİC.LTD.ŞTİ ŞADİ BÜYÜKKEÇECİ üye KAYSERİ VE CİVARI ELEKTRİK T.A.Ş. KAYSERİ

Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği, GENSED GENSED ÜYE PROFİLİ Güneş Termal Sektörü İnşaat sektörü Mimarlar Ulaşım sektörü Medya Enerji Hukuku ile ilgilenen yargı mensupları Tüketici (konut, ticari ve endüstriyel) Üniversiteler Araştırma enstitüleri Konuya ilgi duyan bireysel üyeler Fotovoltaik Enerji dönüşümünde temel bileşenlerin üreticileri PV Sektörde yan sanayi tedarikçileri PV Sistem kurulum sektörü PV Sistem izleme sektörü PV Lojistik servis sağlayıcıları PV Enerji depolama sektörü PV Şebeke operatörleri (Enerji dağıtım sektörü)

Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği, GENSED GENSED , özgörev : FVGS Sektörünü ilgilendiren tüm yasa, yönetmelik ve tebliğlerin teklif aşamasından yayımlanmasına kadar; üyelerimize güncel gelişmeleri iletmek üyelerimizden gelen geri dönüşleri konsolide ederek ilgili kurum ve kuruluşlara iletmek FVGS Sektörü değer zincirinin her halkasıyla ilgili; meslek kuruluşları araştırma ve eğitim kurumları iş birliği içinde seminer, eğitim/sertifika programları düzenleyerek sektörün ihtiyacı olan insan kaynaklarının yetişmesine katkıda bulunmak

Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği, GENSED GENSED , özgörev : FVGS Sektörü değer zincirinin her halkasında yatırım yapacak yerli ve yabancı yatırımcılara doğru ve güvenilir bilgilerle yol göstermek Yerli ve yabacı yatırımcıların yapabilecekleri ortaklıklar konusunda üyelerimize bilgi sağlamak ve destek olmak Temiz ve tükenmez enerji sektörlerinin ülkemizde güçlenmesi için ilgili STK’lala güç birliği oluşturacak federasyon çalışmaları yapmak FVGS Sektörünün cazip bir iş alanı olduğu, Akdeniz Havzasındaki ve Balkanlardaki benzer Derneklerle oluşturulabilecek bir “Bölgesel Fotovoltaik Endüstrileri Dernekleri Federasyonu”nu oluşumunda çaba göstermek

Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği, GENSED GENSED ÜYE ŞİRKETLER

Türkiye Enerji & Dünya & Türkiye Toplam Enerji Tüketimi 2013 ~12 2060 Güneşin Birincil Enerji Kaynakları Sıralaması Yıl Sıralama 2013 13 2O40 4 2100 1 Toplam Enerji Tüketimi Türkiye Yıl Milyar tep Milyon tep 2013 ~12 ~120 2060 ~26 2023 ~218 The New Lens Scenarios 2013 are part of an ongoing process used in Shell for 40 years to challenge executives perspectives on the future business environment.

2013 Dünya Toplam Kurulu Gü ~6 500 000 MW Enerji & Dünya & Türkiye 2013 Dünya Toplam Kurulu Gü ~6 500 000 MW 2013 Temiz ve Tükenmez Enerjiler “hidrolik, rüzgar, güneş enerjisi, jeotermal, biyoenerji ve okyanus (dalga) enerjisi ) Toplam güç: 1 700 000 MW Baz Elektrik Santralları (Sürekli Güç). 1 239 000 MW hidrolik 1 138 000 MW jeotermal 12 000 MW biyo-enerji 89 000 MW Değişken Güç Teknolojileri (DGT) toplam Güç: 450 000MW. Karada kurulu (onshore) rüzgar santralleri : 320 000MW deniz üstünde kurulu (offshore) rüzgar santralleri 8 000MW fotovoltaik güneş santralları 130 000 MW yoğunlaştırılmış güneş santralları 4 000 MW dalga enerji santralleri 1000 MW

Temiz ve Tükenmez Enerji Kaynakları ile Dünya Elektrik Enerjisi Üretiminin 2020 Projeksiyonu (OECD/IEA 2013 Raporu)* 2020 ye Doğru Öngörü: Almanya, İngiltere, Türkiye ve Fransa Temiz ve Tükenmez Enerji kullanımının artışında önde giden ülkeler 2014-2018 Almanya Fotovoltaik (70GW) , Rüzgar İngitere Deniz Üstü Rüzgar Fransa Karada Rüzgar, Fotovoltaik Türkiye Hidro elektrik ve Karada Rüzgar , Solar ???? * OECD/IEA, 2013 International Energy Agency 9 rue de la Fédération 75739 Paris Cedex 15, Francewww.iea.org

Değişken Güç Teknolojilerinin Sisteme Katılması 2012, Rüzgar ve Fotovoltaik Değişken Güç Teknolojileri ile Üretilen Elektrik Enerjisinin Toplam Yıllık Elektrik Enerjisi Üretimindeki Payı M. Lippert SAFT

Değişken Güç Teknolojilerinin Sisteme Katılması Rüzgar ve Fotovoltaik Değişken Güç Teknolojileri ile Üretilen Elektrik Enerjisinin Toplam Yıllık Elektrik Enerjisi Üretimindeki Payı ve 2012-2018 Arası Öngörülen Büyüme (IEA) M. Lippert SAFT

Değişken Güç Teknolojilerinin Sisteme Katılması 2012, Rüzgar ve Fotovoltaik Değişken Güç Teknolojileri ile Üretilen Elektrik Enerjisinin Toplam Yıllık Elektrik Enerjisi Üretimindeki Payı Dünya Ortalaması ~ 3 % %10 ve %30 Arası Paya Sahip Ülkeler İtalya Almanya İrlanda İspanya Portekiz Danimarka The Power of Transformation - Wind, Sun and the Economics of Flexible Power Systems, IEA Reports 2014

Değişken Güç Teknolojilerinin Sisteme Katılması Kısa, orta ve uzun vadede yüksek güvenilirlikte değişken güç tahmini yapabilen sistem Değişken güçle uyumlu üretim , dağıtım ve pazar Değişken güçle üretilen enerji %5 den %10 na doğru giderken Bölgesel yığılmalardan (hot spots) kaçınılması Değişken gücün şebeke kararlılığı yönünde kullanılması DGT’nin toplamdaki Payı %30 üzerine çıktığında Üretim ve Dağıtımda Yüksek Maliyetli Sistem Dönüşümü Gerekmekte The Power of Transformation - Wind, Sun and the Economics of Flexible Power Systems, IEA Reports 2014

Değişken Güç Teknolojilerinin Sisteme Katılması Kararlı Güç Sistemlerine Sahip Ülkeler ; Esnek güç kaynakları kapasitelerinin katkılarının artırılması Esnek olamayan kapasitelerin zamanla azaltılarak devreden çıkarılması Dinamik Güç Sistemlerine Sahip Ülkeler; Değişken güç kaynaklarının katkılarının büyük ölçeklere çıkarılabileceği dönüşümler için başlangıçta bütünleşik bir yaklaşımın belirlenmesi (üretim, dağıtım, Pazar) Enerji stratejilerinin ve planlamalarının değişken gücün siteme entegre edilmesine yönelik yapılması (alt yapı ve politikalar) The Power of Transformation - Wind, Sun and the Economics of Flexible Power Systems, IEA Reports 2014

2013, Fotovoltaik Sektörünüde Dünya Ölçeğinde Önemli Göstergeler Toplam Kurulum ~37 GW ( Son iki yıl kurulumları ~29 GW) (Raporlanmayan kurulumlarla 2013 FVGS Kurulumunun 38 GW üstüne çıkacağı öngörülmekte) 9 Ülkede yıllık FVGS kurulumu 1 GW ve üstünde gerçekleşti 17 Ülkede toplam FVGS güç kapasitesi 1 GW üzerine çıktı Avrupa 2003 yılından buyana sürdüğü «yıllık FVGS kurulum» liderliğni kaybetti Asya FVGS pazarı %170 büyüdü %59 payla Dünya liderliğe çıktı Çin en yüksek FVGS kurulumu gerçekleştirdi ~11.3 GW Avrupa Pazarı %40 küçüldü 2013 toplam kurulum 10GW 2011(22 GW); 2012 (17 GW) 2013 Almanya kurulum Avrupa 1. ve Dünyada 4. 3.3GW (2012, 7GW: 2011: 9GW) Fotovoltaik Güç Santrallerinde Üretilen Elektrik Enerjisin Toplamdaki Payı; Avrupa %3 (yüksek puantlarda %6) Dünya 0.85% ( 2014 öggörüsü %1)

Fotovoltaik Güç Sistemlerinde Yıllık Kurulum ve Toplam Kurulumda ilk 10 Ülke 2013 FVGS KURULUMLARI – GW TOPLAM FVGS KAPASİTESİ – GW 1 China 11,3 Germany 35,5 2 Japan 6,9 18,3 3 USA 4,75 Italy 17,6 4 3,304 Japan** 13,5 5 1,461 12,0 6 India* 1,115 Spain** 5,1 7 Romania* 1,1 France 4,632 8 Greece* 1,043 Australia 3,255 9 UK 1,0 Belgium 2,983 10 0,848 2,9 9 ÜLKEDE YILLIK GW KURULUMU” 17 ÜLKEDE TOPLAM GW VE ÜSTÜ KAPASİTE ISBN 978-3-906042-19-0   A Snapshot of Global PV 1992-2013

2013 Fotovoltaik Sektörü ve Seçilmiş Ülkelerde Faaliyetler 2013 SONUNDA TOPLAM KAPASİTE – MW 2013 YILINDA YENİ KURULUMLAR – MW  ÜLKELER Australia 3255 848 Portugal 284 60 Austria 580 220 Spain 4804 152 Belgium 2983 215 Sweden 43 19 Canada 1284 468 Switzerland 740 300 China 18300 11300 Thailand 704 317 Denmark 532 153 Turkey 8 6 France 4632 613 UK 2900 1000 Germany 35500 3304 USA 12020 4750 Israel 420 183   Italy 17600 1461 Bulgaria 1020 10 Japan 13643 6900 Czech Republic 2100 88 Korea 1467 442 Greece 2600 1043 Malaysia 73 42 India 2200 1115 Mexico 100 45 Romania 1100 Netherlands 650 255 Slovakia 484 Norway 11 Taiwan 400 170 Ukraine 280 Data related to IEA-PVPS non-member countries have been delivered by the European Photovoltaic Industry Association (EPIA) and the Solar Energy Industry Association (SEIA from the USA). ISBN 978-3-906042-19-0   A Snapshot of Global PV 1992-2013

Dünyadaki Fotovoltaik Yıllık FVGS Kurulum (MW) Gelişimi (1992-2013) ISBN 978-3-906042-19-0   A Snapshot of Global PV 1992-2013

Dünyadaki Fotovoltaik ToplamKurulu Güç (MW) Gelişiminin Bölgesel Dağılımı (1992-2013) ISBN 978-3-906042-19-0   A Snapshot of Global PV 1992-2013

(Dünyada Toplam Tüketilen Elektrik Enerjisine PV katkısı ~0.85% ) 2013 PV Kurulu Güç. : ~132 000 MWp (Dünyada Toplam Tüketilen Elektrik Enerjisine PV katkısı ~0.85% ) 15 Ülke %1 in Üzerinde ISBN 978-3-906042-19-0   A Snapshot of Global PV 1992-2013

Şebeke’den Bağımsız ve Şebekeye Bağlı Fotovoltaik Güç Sistemlerin Karşılaştırılması IEA PVPS Report A Snapshot of Global PV 1992-2012, Report IEA-PVPS T1-22:2013

Fotovoltaik Modül Üretiminin Göze Teknolojilerine Göre Dağılımı 2010 2011 2012 Dilim Tabanlı Slisyum Kristal 87% 86% 89% İnce Film 13% 2313MW 14% 3245MW 11% 2744MW

Fotovoltaik Gözeler En Yüksek Laboratuvar Verimlilikleri Kristal Si Gözeler Single Crystal (non-concentrator) %25 Single Crystal (concentrator) %27.6 Multicrystalline %20.4 Thick Si Film %11.1 Silicon Heterostructure %24.7 Thin Film Crystal %20.1 İnce Film Teknolojileri CdTe %19.6 Cu(In,Ga)Se2 Amorphous Si:H %13.4 Nano-, Micro-, Poly—Si Multijunction Polycrystalline %37.8 Tek-Eklem GaAs %26.4 Concentrator %29.1 Thin-film Crystal %28.8 Çoklu Eklem Gözeler Three-junction (concentrator) %44.4 Three-junction (non-concentrator) %37.9 Two –junction (concentrator) %32.6 Two-junction (non-concentrator) %31.1 Four-junction or more (non concentrator) ( concentrator) %43.6 Yeni Göze Teknolojileri Dye—sensitized cells %14.1 Organic cells (various types) Organic tandem cells %12.0 Inorganic cells Quantum dot cells %7.0 Fotovoltaik Gözeler En Yüksek Laboratuvar Verimlilikleri (NREL, 29 August 2013)

Gözeden Modüle Kayıplar (Seçilmiş Markalar) Glasstec Dusseldorf 22-26 October 2012

Silisyum Kristal Dilim Tabanlı Güneş Gözesi ve Modül verimlilikleri Daha yüksek verimlilikte modüller piyasada olmakla birlikte bunlar anahtar teslimi satılmayan teknolojilerin ürünü olup oldukça yüksek fiyatlarla pazarlanmaktadır ! Teknoloji Tekkristalli silisyum Çok kristalli silisyum *Göze verimliliği(%) 20-25 15-20 *Modül verimliliği(%) 17-22 14-17

İnce Film Güneş Gözeleri ve Modüller Teknoloji İnce Film Amorf Silisyum Kadmiyum Tellür (CdTe) Bakır İndiyum Galyum Selenyum, CIGS Amorf /mikrokristal Silisyum Göze Verimliliği (%) 12 19.6 20.8 16 Modül Verimliliği 6-8 13.5 14.6 Standart Test Koşulları: 25 oC de 1000W/m2 Güneş ışınım şiddeti ve hava kütlesi:1,5

Fotovoltaik Modül Teknolojileri Grupları ve Fiyat Bölgeleri İnce Film Modül Silisyum Kristal Dilim Tabanlı Modül

Fotovoltaik Göze ve Modül Üretimini Ülkelere Dağılımı IEA PVPS Report A Snapshot of Global PV 1992-2012, Report IEA-PVPS T1-22:2013

Fotovoltaik Göze ve Modül Üretimini Ülkelere Dağılımı IEA PVPS Report A Snapshot of Global PV 1992-2012, Report IEA-PVPS T1-22:2013 2013 Fotovoltaik Sektörün Etkin Kapasite ~ 45MW (NPD Solarbuzz 2014) Fotovoltaik Ekipman Sektörü Cirosu 2011 13Milyar ABD Doları 1,73Miyar ABD Doları Cironun toparlanması beklenmekte 2017 10 Milyar ABD Doları

Global PV production capacity vs. annual PV market until 2017 (MW) 2010-2012 Küresel modül üretim kapasitesi yıllık fotovoltaik sistem kurulumunun % 150-230 üstünde Yakın gelecek; Fotovoltaik değer zincirindeki arz fazlası sektördeki fiyatlandırmaları ve bütün şirketleri etkilemeye devam edecek Arz talep dengesizliği fotovoltaik pazarın gelişiminde en önemli parametre olmaya devam edecek Global Market Outlook For Photovoltaics 2013-2017

Dünya Toplam FVGS Kurulumu (MWp) 2003 -2013 Gerçekleşen ve 2014-2017 Öngörü 2013 Toplam Kapasite 132GW Global Market Outlook For Photovoltaics 2013-2017

Toplam Yerli Enerji Üretimi /Toplam Enerji Tüketimi ~ 28% Birncil Enerji &Türkiye Turkiye Enerji İthali ; %91 Petrol 11 Ülke (%51 Iran Petrolü) %98 Gaz 5 Ülke (% 55 Rus Gazı 2012 Toplam Yerli Enerji Üretimi /Toplam Enerji Tüketimi ~ 28% 2011 den 2012 ye Enerji İthal Maliyet artışı 12.3% 2012 Enerji İthali $60 Milyar 2023(Tahmin) $120 Milyar 2012 ~120 MTEP Doğal Gaz %32, Kömür %31, Petrol%26, Hidrolik %4, Yenilenebilir (Hidrolik Hariç) %7

Birincil Enerji &Türkiye 2012 Birincil Enerji Tüketimimiz ~120 Mtep (~ 1396 Milyar kW-saat) Birincil Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 2012 2023 Birincil Enerji 120 Mtep 218 Mtep Doğal Gaz %32 %37 Kömür %31 %23 Petrol %26 Hidrolik %4 Yenilenebilir(Hidrolik Hariç) %7 %6 Nükleer -

Türkiye Elektrik Üretimi Kurulu Güç ve Değişimi Elektrik Enerjisi &Türkiye 883 Elektrik Üretim Santrali Hidrolik 466 Doğal Gaz+ LNG 215 Kömür 27 Sıvı Yakıt 22 Rüzgar 70 Jeotermal 13 Diğer Temiz ve Tükenmez Kaynaklar 38 Çoklu Yakıtlar(Katı +Sıvı) 8 Çoklu Yakıtlar ( Sıvı+Gaz) 44 2013 ~64 000MW

Elektrik Enerjisi &Türkiye Türkiye Yıllık Elektrik Enerjisi Talebi ve Değişimleri (EÜAŞ) Kişi Başına Yıllık Elektrik Enerjisi Tüketimleri : Turkiye ~3000 kWh Avrupa Birliği ~10 000kWh Kuzey Amerika ~12000kWh

/ 2013 Kurulu Gücün Kaynaklara Dağılımı ~64GW 2013 Tüketilen Elektrik Enerjisinin Kaynaklara Dağılımı ~239 TWh 2014 Ocak Güncelleme MW ~% Fosil Yakıtlara Dayalı Konvansiyonel Termal Teknolojiler ~60% Doğal Gaz +LNG 20 269,9 31,65 Kok+Linyit 8 515,2 13,30 İthal Kömür 3 912,6 06,11 Çok Yakıtlı Santraller 5 041,6 07,87 Sıvı Yakıtlar(Fueloil, Dizel,Asfaltit, Nafta 708,3 01,11 Temiz ve Tükenmez Kaynaklar ~%40 Büyük ve Küçük Hidrolik 22 281,1 34,80 Rüzgar 2 759,6 4,31 Jeotermal 310,8 0,49 Diğer Yenilenebilirler ve Atık 269,9 0,17 Toplam 64 043,1 100 2013 Üretim Kaynaklara dağılımı Milyar kWs ~% Fosil Yakıtlara Dayalı Konvansiyonel Termal Teknolojilerle Üretim ~71% Doğal Gaz +LNG 106,30 44,46 Kok+Linyit 31,61 13,22 İthal Kömür 28,85 12,07 Sıvı Yakıtlar(Fueloil, Dizel,Asfaltit, Nafta 3,66 01,53 Temiz ve Tükenmez Kaynaklardan Üretim ~%29 Büyük ve Küçük Hidrolik 59,20 24,76 Rüzgar 7,50 3,14 Jeotermal 1,26 0,53 Diğer Yenilenebilirler ve Atık 0,74 0,31 Toplam 239,12 100

Avrupa’da 6. Büyük Elektrik Enerejisi Pazarı ...Çin’den sonra en hızlı büyüyen pazar Elektrik Enerjisi Talebi Demand (Milyar kW-saat)) 7.7% 5.3% 6.0% 64 GW 112 GW Kurulu Güç ( AB 2010 verileri 93 GW 153 GW 124 GW 106 GW 101 GW 64 GW Source: EIA, Privatization Administration of Turkey, MENR

17 Temmuz 2013 Türkiye Saatlik Enerji Karışımı 2700 MW Rüzgar Enerjisinin Kurulu Gücünün Katkısı Mehmet Biçer, EUAŞ Genel Müdür Yardımcısı, SOLAR TECH TURKEY 2014,Istanbul, January 27

2013 222 Yeni Santral 6 986 MW Yeni Kapasite GENEL TOPLAM 6986,335 222 Yakıt Tipi Kurlu Güç (MW) Fosil Yakıtlara Dayalı Konvansiyonel Termal Teknolojiler ~%52,2 Santral Sayısı Doğal Gaz 3585,598 51,100 44 Kömür/Doğalgaz 37,000 0,005 1 Doğalgaz/Petrol 24,580 0,003 Biyogaz/Doğalgaz 0,965 -- 2 Atık-Termal 42,465 0,006 4 TOPLAM 3690,608 ~%51,2 52 Hidrolik 2613,359 %37,400 Temiz ve Tükenmez Kaynaklar ~%47,8 112 Rüzgar 498,100 %7.100 41 Jeotermal 148,620 ~%3.30 5 Biyogaz 6,036 3 Biyogaz/Atık 12,735 Biyogaz/Atıkgazı 13,256 Biyokütle 3,621 3295,727 170 GENEL TOPLAM 6986,335 222 Ministry of Natural Resources and Energy, 2014

Emre Amade Güç (Puant Güç)= Kurulu Güç x Emre Amadelik Oranları 64 000MW x 0,65 = 41 600MW

Maksimum Güç Talebi Değişimi (Elektrik Ani Puantı)

Türkiye Toplam Kurulu Güç ve Emre-Amade Güç ve Puant Projeksiyonu Yıllık elektrik enerjisi talep artışı son yıllarda ( 2009 hariç) ~%7,5 Bu artış oranıyla 2015-2017 arasında arz- talep dengesi bozulmakta Arz güvenliği için yılda ~6 Milyar$ olmak üzer 2020 ye kadar ~46 Milyar$ yatırım gerekmekte Enerji yatırımlarının büyük oranda özel sektör tarafından yapılması beklenmekte

13 Şubat 2014 Enerji Bakanı Taner Yıldız, "Türkiye, son on yıl içinde kurulan yenilenebilir enerji santralleri sayesinde yıllık 5.5 milyar dolar kar ediyor " " Son on yılda inşa edilen yenilenebilir enerji kaynakları sayesinde 49 yıl içinde doğal gaz ithalatından 275 milyar dolar tasarruf edileceği bekleniyor "

Elektrik Enerjisi Üretimi Temiz ve Tükenmez Enerji ve Türkiye Güç 2002 12.305 MW 2013 (Ekim) 24.947 MW Elektrik Enerjisi Üretimi 2002 34 milyar kWh 2012 65,3 milyar kWh’ (%92 artış) 2013 (Ocak-Ekim) Siteme katılan Temiz ve Tükenmez Enerji Üretim Gücü 2.757 MW Rüzgar 428,3 MW Hidrolik 2.114 MW Jeotermal, 148,6 MW Çöp+Biyokütle+Atık 65,5 MW 2012 ve 2013 (iki yıl) devreye alınan toplam güç 9.085 MW Temiz ve Tükenmez Kaynaklar %64 Fosile dayalı termik %36’sı

Türkiye’nin Temiz ve Tükenmez Enerji Kaynaklarının 2013 ve 2023 değerlendirilmesi Sürdürülebilir (Yenilenebilir) Enerji Kaynakları Gerçekleştirilebilir Potansiyel Kurulu Güç 2011 Kurulum Projeksiyonu 2023 Hidroelektrik 37GW + 5GW Küçük Hidro 22,2~GW Gerçekleştirilebilir Potansiyelin Tamamı Rüzgar 87 GW ~2.8GW 20GW Jeotermal 2G MW 311MW 600MW Fotovoltaik (~1500kWh/KWp) 450-500 GW ~8-10 MW 7-10 GW? (Resmi bir hedef yok) Yoğunlaştırılmış Güneş ??? 1GW? Biyokütle 81MW

Elektrik Enerjisi Üretim Maliyetlerinin Kaynaklara Göre Karşılaştırılması Enerji Kaynağı Elektrik Enerji si Üretim Maliyeti (Avro /kW-saat) Kömür (ithal) 0.050- 0.080 Doğal gaz (ithal ) 0.055-0.110 Benzin/Dizel Jenaratör 0.100-0.250 Nükleer 0.090-0.120 Rüzgar (Karada-Denizde) 0.055- 0.180 Güneş (Fotovoltaik) 0.055-0.180 IEA PVPS Report A Snapshot of Global PV 1992-2012, Report IEA-PVPS T1-22:2013

Yıllık ortalama güneş enerjsi radyasyonu 1527kWh/m2 per year Yıllık ortlama güneşlenme süresi 2 738 hours/year (7.5 hours a day) Yıllık Ortalama Güneş Radyasyonunun 1650 kWh/m2 büyük oldugu ve kurulum yapılabilecek alanlar toplamı 4 600 km2 Toplam kurulabilecek fotovoltaik güç 450-500GWp Yıllık ortalam elektrik enerjisi üretimi ~650-700 TWh <1 400 kWh/m2 yıl Karadeniz Bölgesi ~ 1600- 2 000kWh/m2 yıl Güney doğu ve Akdeniz Bölgesi Elektrik İşleri Etüt İdaresi www.eie.gov.tr

Fotovoltaik Elektrik Enerjisi Üreteme ve Şebeke Paritesi Turkey Gaëtan Masson ,Task 1 Operating Agent, 28th EUPVSEC, Paris, IEA PVPS Task 1 Workshop, 30 September 2013

Norveç Hugo Boss Fabrika çatısında 1MWp fotovoltaik uygulaması 22 Eylül 2009 1MWp Lisansız FVGS Çatı Kurulumu Ocak 2014 Kayseri Organize Sanayi Bölgesi Tekstil fabrikası çatısı 4600 Fotovoltaik Modül FVGS maliyeti 850 bin avro FVGS amorti süresi 6-7 yıl (20 yıllık garanti anlaşması) Beklenen üretim: 1 600 000kWsaat Toplam Alan 22 000 m2 4,500 REC fotovoltaik modul Beklenen Yıllık Üretim: 1 000000 kWsaat

Türkiye Fotovoltaik Güç Sistemi Kurulumlar EPC Kurulum Yapılan Şehir Kurulu Güç Açıklama AEE Ates İstanbul 100kWp Honda Fabrika Altun Grup İzmir 250kWp Reysaş Lojistik Bereket Enerji Denizli 500kWp Elsan Elektrik Tümaş Mermer Else Enerji Ankara 495,88kWp Prokon Sivas Marka Grup Halk Enerji 420kWp Hacettepe Teknokent Integreen 375kWp Ege Yapı Batışehir Kıvanç Tekstil Adana Ner Enerji 560kWp - Solartürk Çanakkale 185kWp SP Enerji Adana Çimento Teknoray Solar Kahramanmaraş Kırteks Adıyaman Akmkent United Solar Gaziantep 200kWp Sırma Tekstil Tunçmatik-Powergie Afyon Hoca Elektrik 300kWp Gazi Teknopark Eskişehir 95kWp Tepebaşı Belediyesi Renesis Hasan Kalyoncu Üniv. TAD Piliç Korona Cem İplik Anel Muğla 105kWp Muğla Belediyesi GSR Bilecik 90kWp İnhisar Belediyesi IBC Konya Medaş KosiFrankensolar Antalya Süral Su Seiso Burdur Mercan Mermer Merk Solar Bursa 92kWp Gürsu Belediyesi Solarpoint 378 kWp Özyeğin Üniversitesi Ezinç Solar Van 19.6kWp Ahtamar Kilisesi 75kWp Denizli Hükümet Konağı Sunset Mugla 60KWp Muğla Üniversitesi Sunpower 33kWp 10kWp Antalya Valiliği Inform Kayseri 1000KW Kayseri OSB Polatlı 2000kW

2014 Şubat: Lisansız Fotovoltaik Güç Santrali Projeleri, Toplam 207 proje başvurusu (TEDAŞ) 68 MWp Onay İşlemleri Tamamlanmış 107 Proje 30MWp Kabul başvuruları alınmış 43 Proje 8MWp Kabülü Tamamlanmış 22 Proje 5MWp   Nagehan Abacılar, FMO Çalıştay Sunumu Şubat 2014, TEDAŞ Şubat 2014

Polatlı 2MWp Lisansız FVGS tarlası 1MWp Lisansız FVGS Çatı Kurulumu Kayseri Organize Sanayi Bölgesi Tekstil fabrikası çatısı 4600 Fotovoltaik Modül FVGS maliyeti 850 bin avro FVGS amorti süresi 6-7 yıl (20 yıllık garanti anlaşması) Beklenen üretim: 1 600 000kWsaat Polatlı 2MWp Lisansız FVGS tarlası

2012 Türkiye Toplam Fotovoltaik Güç Sistemleri Kurulumu ~9 MWp ? 2013 12-14MWp

600MWp Fotovoltaik Güç Santraleri için Lisans Başvuruları (>1000kW) Başvuru Dönemi: 10-14 Haziran 2013 (EPDK) 15th June 2013 : Başvuruların Analizi Başvuru Sayısı 585 Başvuran Şirket Sayısı 357 Başvurulardaki Toplam Güç ~ 9000 MW Türk Yatırımcıların oranı ~% 95% Türkiyede ofisi bulunan yabancı yatırıncılar ~%5 4 yada daha fazla başvuru yapan şirket sayısı 29 (165 başvuru 4125 MW) 2 ile 4 başvurusu olan şirket sayısı 64 (156 başvuru 2808 MW) Tek başvuru yapan şirket sayısı 264 (264 başvuru 2112MW) LİSANSLARIN 2014 YILI İLK YARISINDA VERİLECEĞİ ÖNGÖRÜLMEKTE...

TEİAŞ DUYURUSU 12.05.2014 günü saat 10:00’da Elazığ (8MW) ve Erzurum (5MW) için 600MW Lisans Dağıtımının ilk yarışması yapılacak Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere yapılan lisans baŞvurularına iliĢkin yarıĢma yönetmeliği gereği; güneĢ enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere yapılmıĢ ön lisans baĢvurularından aynı sahada ve/veya bağlantı noktasına ve/veya aynı bağlantı bölgesine bağlanmak için birden fazla baĢvurunun bulunması durumunda, sisteme bağlanacak olanı/olanları belirlemek için EK-1’de verilen yarıĢma yönetmeliği doğrultusunda, 12.05.2014 günü saat 10:00’da TEĠAġ Genel Müdürlüğü 4.kat Toplantı Salonunda EK-7’de listede verilen bölgeler için ve aynı bölgeye baĢvuran Ģirketler arasında bir yarıĢma yapılacaktır. AŞağıda adı geçen örnek formlara uygun Ģekilde hazırlanmıĢ;

2014 Sonrası Güneş ve Rüzgar Santralleri için Lisans Başvuruları 1MWp Üstünde olan Santraller için yılda bir kez Rüzgar : Ekim ayının ilk beş çalışma günü Güneş : Ekim ayının son 5 çalışma günü Ön lisans başvuruları için bir yıllık ölçüm değerleri verilmek zorunda. 2015 için Özel uygulama • Rüzgar: 24-30 Nisan 2015 • Güneş : 1-7 Nisan 2015

Kurulu Güç Kapasitesinin Kaynaklara Dağılımı ve 2030 Öngörüsü Kaynak ETKB, Enerji İşleri Genel Müdürlüğü, 2013

2012 Yıllık Enerji Üretiminin Kaynaklara dağılımı ve 2030 Öngörüsü Kaynak ETKB, Enerji İşleri Genel Müdürlüğü, 2013

2012 ve 2030 Türkiye Kurulu Güç Kaynağına göre Yıllık Toplam Elektrik Enerjisi Üretimi Karşılaştırması Kaynak 2013 2030 ~TWh ~% Doğal Gaz 106,3 44,46 145 23 Kömür+Sıvı Yakıtlar 64,12 26,82 197 32 Hidroelektrik 59,20 24,76 94 15 Rüzgar ve Jeotermal 8,76 3,14 72 12 Güneş --- ---- 28 5 Nükleer ----- 71 11 Diğerleri 0,74 2.5 2 Toplam 239,12 619 Kaynak ETKB, EUAŞ, 2013

Fotovoltaik Yolla Elektrik Enerjisi Üretme ve Sektörde Rekabet Rekabette önemli ölçüler; Şebeke paritesi (grid parity) Büyük ölçekli santrallerin şebekeye entegrasyonu Bu iki ölçek göz önüne alındığında PV Pazarında üç dönem tanımlanmakta; Şebeke Paritesi Öncesi, Rekabet gücü yok Teşvikler ve Pazar desteği ile büyüme Şebeke Paritesine Doğru (2015-2025) Büyük ölçekli şebeke iyileştirme çalışmaları Paradigma Kayması (2025 ve sonrası) Küresel ölçekte rekabet gücü, Akıllı şebekelerin geliştirilmesi ve diğer kaynaklarla birlikte kullanım kullanma TURKİYE EPIA POSITION PAPER , Brussels, 4 March 2011 “Towards a bright 2050 energy future in Europe:Recommendations from the PV industry”

Yakın Gelecekte Sektörde Yer almalı Kristalli silisyuma dayalı fotovoltaik sektöründe değer zinciri ve Türkiye Polislisyum üretimi Ingots Dilim (Wafers) Göze (Cells ) Yakın Gelecekte Sektörde Yer almalı Modül PV Güç Sistemleri Kurulum İşletme ve bakım Kurulu sistemlerin Geri kazanım İlgili servisler Sektörde Uluslarası Rekabet Gücüne Ulaşma Yerini Almakta

Modül Üretim Hatları Name of the Company Production Capacity (MW) Adress E-Mail & Telephon C-SUN 150 CSUN Eurasia Energy Systems Industry and Trade Inc. İstanbul Industrial & Free Trade Zone Akif Kopuz St. No: T-10, B Block, 1st floor, Aydinli-Tuzla 34957 İSTANBUL SOLAR TURK 60 2.Organize Sanayi Bölgesi Dogu 3. Cadde No:10 Baspinar/Gaziantep/ Türkiye Tel: +90 342 322 92 92 Fax: +90 342 321 30 75 GAZİOĞLU SOLAR 30 Gazioglu Solar Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş. Organize Sanayi Bölgesi.2.nci Kisim Barbaros Caddesi. Gazi Osman Pasa Mahallesi.124 59500 / Cerkezköy - Tekirdag T : +90(282) 758 17 77 F: +90 282 758 17 80 E : info@gaz io glus olar .com .tr W : http://www.gazioglusolar.com.tr GETS ENERGY 35 Güngör Uydukent Blok C-12 Antakya, Hatay 31000 Turkiye info@gest-energy.com Tel: +90 326 255 1010 Fax: +90 326 255 1112 ALFA SOLAR Kırıkkale 1. OSB. Kızılırmak Cad. 2. Sokak No:13 Yahşihan / KIRIKKALE Tel : +90 312 865 24 50 Fax : +90 312 865 24 54 info@aflasolarenerji.com ZAHİD ALİMİNYUM Hacı Sabancı Organize Sanayii Bölgesi. Cumhuriyet Cd. No : 22 YAKAPINAR/ADANA Tel : 0 322 394 35 02, 0 322 394 30 48, 0 532 671 40 94 BEREKET ENERJİ Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, 15 Mayıs Mahallesi, 75. Yıl Esnaf Sarayı No : 2 DENİZLİ Telefon: 0 258 242 27 76 (3 Hat), power@bereketenerji.com.tr , nyagli@bereketenerji.com.tr ANEL ENERJİ 13,5 ISTANBUL <4 90 216 636 21 SUNLEGO 50 Ankara +90 532 211 21 50

Modül Üretim Hatları Company Production Capacity MW Adress Telephone& e-mail SEISO PVT) 25 Konya (Solimpex)   ANTAK ENERJİ 18 Süleyman Demirel Organize Sanayi 103 Cadde, No 1141 Gönen ISPARTA Tel / Fax: 0246 556 55 51 info@an-tak.com ATSCO SOLAR – 10 Halkalı Pınar Mah. Toptancılar Çarşısı 1202/1 No: 27/29 35470 Yenişehir-Konak / İZMİR Tel : 0 232 257 70 55 / 254 13 64 , 0 544 337 39 70 info@atsco.co.uk CLEAN WORLD ENERJI A.Ş 6 Clean World Enerji İmalat Pazarlama Ticaret Sanayi A.Ş. Çıplaklı Mah. Akdeniz Bulvarı No: 335 Döşemealtı Anlatya/Türkiye Telefon : 0 242 258 17 22-23-24 Faks: 0 242 258 17 25 info@cwenergy.com.tr SOLAR PANER ? Ziyal Grup Silivri Ömer Korkmaz Nevşehir oemerk@iryoko.com

İnce Film Fotovoltaik Sektöründe Değer Zinciri ve Türkiye PV Pazarında İnce Filmlerin Üretimi ( a-Si - CIGS - CdTe ) 2. İnce Film Modüller Yakın Gelecekte Sektörde Yer almalı PV Sistmleri Kurulum İşletme ve bakım Yeniden sökülmesi Geri dönüşüm İlgili servisler Sektörde Yer ini Almakta

İlginiz için Teşekkür Ederim René Magritte