SİGARA EKONOMİSİ TEMMUZ-ARALIK 2009 Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi (SSUK) Basın Toplantısı İstanbul,

2009 Temmuz ayında yürürlüğe giren Kanun ile Temmuz-Kasım aylarında, Türkiye’de son beş yılın en düşük sigara tüketimi gerçekleşmiştir.

2007 yılının aynı dönemine göre 233 milyon paket, 2008 yılının aynı dönemine göre 185 milyon paket daha az sigara içilmiştir.

Bu verilerle vatandaşlar, 2007 yılının aynı dönemine göre sigaraya, 1 milyar 165 milyon TL, 2008 yılının aynı dönemine göre 922 milyon TL daha az para harcamıştır.

Aynı dönemde Türkiyenin GSYİH % 3.3 oranında düşerken, restoran ve kahvehanelerin içinde bulunduğu ikram sektöründe % 5.2’lik bir gelir artışı olmuştur.

İŞYERLERİ İFLAS ETMİYOR, AKSİNE KARLILIKLARI ARTIYOR TC Maliye Bakanlığı’ndan alınan bilgilere göre 2009 yılı Ocak-Ekim ayları arasında ikram sektöründeki işletme sayısında %2.7, lokanta vb yemek sektörü sayısında %3.5 ve alkolü içki servisi yapan işletme sayısında da %3.0 oranında artma meydana gelmiştir.

İkram Sektöründe İşletme Sayıları ve KDV Ödemeleri (Ocak-Ekim 2009) İkram sektörü toplam işyeri sayısı Yemek sektörü işyeri sayısı Alkollü içki servisi verilen işyeri sayısi KDV miktarları Ocak929,000368,00025,150835,320,692 Haziran948,000377,00025, Ekim956,000381,00025,

İkram Sektöründe Kapanan ve Açılan İşletme Sayıları (Ağustos 2008-Ekim 2009) Ağustos- Ekim 2008 Ocak-Haziran 2009 Temmuz 2009 Ağustos-Ekim 2009 KAPANAN AÇILAN FARK

Bu veriler göstermektedir ki, lokantalar ve kahvehaneler de dahil olmak üzere kamu açık tüm kapalı ortamlarda sigara içilmesini yasaklayan kanun işe yaramaktadır ve bu tür tam dumansız kanunlardan sadece sigara endüstrisi zarar etmektedir.

Türkiye’de Tütün Harcamaları ve Fırsat Maliyeti 2003’de sigara tiryakisi bir Türk hanehalkı, ortalama olarak gelirinin % 6,20’sini tütün ürünlerine harcamaktadır.

(Önder and Yürekli, 2005). En düşük gelir grubundaki hanehalkının (%20) aylık ve yıllık sigara harcamalarının alternatif kullanımı: –25 litre süt, 17 kilogram pirinç (aylık) –3 aylık ev kirası, 1.8 ton linyit kömürü (yıllık)

Hanehalkının Yiyecek, Sağlık, Eğitim ve Tütün Harcamaları, 2003 Aileler, sağlık ve eğitim harcamalarından daha çok tütün ürünlerine harcama yapmaktadırlar. Gelir Grupları Toplam Harcamaların Yüzdesi (%) YiyecekTütünSağlıkEğitim En düşük En yüksek Kaynak: 2003 Hanehalkı Tüketim Anketi sonuçlarından hesaplanmıştır, Önder ve Yürekli (2005)

Tütünün Ekonomik Yükünü Nasıl Azaltabiliriz? Tütüne olan talebi azaltmanın etkili yolları –Tütünden alınan vergilerin artırılması. –Fiyat-dışı yöntemler: Tüketicinin bilgilendirilmesi, tütün reklamlarının ve promosyonlarının yasaklanması, uyarıcı etiketler, kamuya açık yerlerde tütün kullanımının yasaklanması. –Nikotin Yerine Koyma Tedavisi (NYKT) ve diğer sigarayı bırakma terapilerinin erişilebilir olması. Kaynak: Curbing the Epidemic, World Bank 1999

Tütün Kontrol Politikalarının Etkileri Bütün dünyada sigara fiyatlarının %10 Artırılması –42 milyon sigara tiryakisinin sigarayı bırakmasına –En az 10 milyon kişinin tütüne bağlı hastalıklardan ölümünün engellenmesine neden olacaktır. Kaynak: Ranson ve diğerleri (2000), 1995 yılında hayatta olan sigara içiciler kullanılarak yapılan model sonuçları.

Vergilendirme Yüksek fiyat (vergi) tiryakilerin sigarayı bırakmasını teşvik eder ve kişilerin tütün kullanmaya başlamasını engeller. Sigaraya olan talebin fiyat esnekliği: –Fiyatı %10 arıtdığımızda, sigaraya olan talep düşecektir: Yüksek gelirli ülkelerde % 4% Düşük ve orta gelirli ülkelerde % 8% –Türkiye’de sigara fiyatı %10 artırıldığında, hanehalkı bazında sigaraya olan talep % 4,13 düşecektir (Önder, 2002): % 0.27 : hanehalkının sigarayı bırakmasından kaynaklanmaktadır. % 3.86 : hanehlkının sigara tüketimini azaltmasından kaynaklanmaktadır.

–Türkiye’de 2003 yılı hanehalkı tüketim harcamaları anketi verileri kullanılarak yapılan analizlerde fiyatlardaki %10 oranındaki artış: En düşük %20 lik gelir grubundaki hanehalkının sigaraya olan talebini %14,4 düşürmektedir. En yüksek %20 lik gelir grubundaki hanehalkının sigaraya olan talebini %1,8 düşürmektedir. (Önder and Yürekli, 2005):

Türkiye’de vergi oranı yüksek, ama ortalama paket fiyatı Avrupa’nın en ucuzu, Ocak 2009

Tüketim-vergi geliri ilikisi Tüketim azalmasinin vergi gelirine etkisi ne olur? Oransal OTV %58’den %62’ye cikarsa %65’e cikarsa Tüketim %7 azalir %14 azalir Toplam tütün vergi geliri %15 artar %27 artar

Tüketim-vergi geliri ilikisi K açakcılıĝı göz önüne alırsak vergi geliri ne olur? Tüketimin %10’u kaçak sigara olursa Oransal Ö TV %58’den %62’ye ç ı karsa %65’e ç ı karsa Vergilendirilen Tüketim %16 azalir %22 azalir Toplam tütün vergi geliri %3.5 artar %14 artar

20 Sonuç: Tütün Kullanımının Ekonomik Yükünün Azaltılması Hükümet sigara üzerindeki vergileri yükselterek: –Vergi gelirini artırır –Kişilerin sigarayı bırakmalarına veya daha az sigara içmelerine neden olarak halk sağlığını iyileştirir