KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ 10 Haziran 2005 Ayhan DURUSU

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ 21 Mayıs 1991 – 91/271/EEC Bu yönerge, Avrupa Birliğine üye ülkelerde kentsel atıksuların toplanması, arıtılması ve deşarjı ile bazı endüstriyel atıksuların arıtılması ve deşarjı konularını düzenlemektedir. Yönergenin amacı, çevreyi atıksuların olumsuz etkilerinden korumaktır.

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Hassas alanlar Ötrifikasyona maruz kalmış veya koruyucu önlemler alınmazsa ötrofik olabilecek; tabii tatlı su gölleri, haliçler, kıyı suları 75/440/EEC Nitrat yönergesinde belirtilen nitrat konsantrasyon sınırını aşan, içme suyu temin edilen yüzeysel sular İkincil arıtmadan daha fazla arıtma gerektiren alanlar. Hassas alanlar her 4 yılda bir yeniden değerlendirilecek

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Daha az hassas alanlar Eğer deşarj edilen atıksular deniz ortamının morfolojisini, hidrolojisini veya özel hidrolik şartlarını çevresel açıdan olumsuz etkilemiyorsa, bu alanlar “daha az hassas alan” olarak tanımlanır. Genellikle su değişimi fazla olan, ötrifikasyon ve oksijen tüketim riski olmayan; açık koylar, haliçler ve diğer kıyı suları bu kapsamdadır. Ancak bu kirliliğin komşu denizlerde de problem yaratmayacağından emin olunmalıdır.

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Eşdeğer Nüfus (EN) 60 gr BOI5 = 1 EN Arıtma tesisine maksimum ortalama haftalık yük Ön arıtma: Fiziksel veya kimyasal usullerle --BOI5 min. % 20 azalma --AKM min. % 50 azalma

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Kanalizasyon (Zamanlama) AB üyesi ülkeler; EN 15 000 den büyük yerleşimlerin 31 Aralık 2000 EN 2 000 – 5 000 olan yerleşimlerin 31 Aralık 2005 Hassas alanda yer alan 10 000 EN’den büyük yerleşimlerin 31 Aralık 1998 Tarihine kadar kanalizasyon sistemlerini inşa etmeleri gerekmektedir.

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Arıtma (Zamanlama) AB üyesi ülkeler; EN 15 000 den büyük yerleşimlerin 31 Aralık 2000 EN 10 000 – 15 000 olan yerleşimlerin 31 Aralık 2005 Tatlı su kaynaklarına ve haliçlere deşarj eden, EN 2 000 – 10 000 olan yerleşimlerin 31 Aralık 2005 Tarihine kadar ikincil arıtma sistemlerini inşa etmeleri gerekmektedir. Hassas alanda yer alan 10 000 EN’den büyük yerleşimler 31 Aralık 1998’e kadar ikincil arıtmadan daha ileri arıtma yapmak zorundadırlar.

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Deşarj Standartları İkincil Arıtma Tesisleri Parametre Konsantrasyon Minimum % azalma Biyokimyasal Oksijen ihtiyacı (BOİ5) 25 mg/l 70 – 90 40* Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) 125 mg/l 75 Toplam Askıdaki Katı Madde 35 mg/l 35* - 60** 90 90* - 70** * Yüksek dağlık bölgeler EN>10.000 ** Yüksek dağlık bölgeler 2.000>EN>10.000

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Deşarj Standartları İleri Arıtma Tesisleri Parametre Konsantrasyon Minimum % azalma Toplam Fosfor 2 mg/l (10.000-100.000 EN) 1 mg/l (EN>100.000) 80 Toplam Azot 15 mg/l (10.000-100.000 EN) 10 mg/l (EN>100.000) 70 - 80

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Performans Kriterleri Minimum yıllık; debi orantılı veya 24 saatlik kompozit toplanmış numune sayıları: 2.000 < EN < 9.999 İlk yıl 12 sonra 4 10.000 < EN < 49.999 her yıl 12 EN > 50.000 her yıl 24

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Yıl içinde alınan numune sayısı Max. Uygun olmayan sonuç sayısı 4-7 1 156-171 13 8-16 2 172-187 14 17-28 3 188-203 15 29-40 4 204-219 16 41-53 5 220-235 17 54-67 6 236-251 18 68-81 7 252-268 19 82-95 8 269-284 20 96-110 9 285-300 21 111-125 10 301-317 22 126-140 11 318-334 23 141-155 12 335-350 24 351-365 25

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Arıtılmış atık sular ve arıtma çamurları mümkün olduğu takdirde yeniden kullanılmalıdır. Yönergede ayrıca, yapım ve işletme zorluğu olan bölgeler ve ispatlanması durumunda ileri arıtmaya ihtiyaç olmayan az hassas bölgeler konusunda bazı esneklikler getiriliyor.

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımları Projesi Avrupa Birliğine katılım öncesi Türkiye’nin altyapı envanterinin çıkarılması ve yatırım ihtiyacının belirlenmesi. 3 bileşeni var. Yönergelere esas yatırım planlaması (stratejik planlama) Kapasite gelişimi (eğitim programları) Örnek yatırım paketlerinin hazırlanması (3 atıksu, 2 katı atık, 1 hava kirliliği)

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Maliyetler Kanal ağını genişletmek için ilk yatırım maliyeti Atıksu arıtma tesislerinin derecesini yükseltmek ve yeni tesisleri yapmak için ilk yatırım maliyeti Ekonomik ömrünü tamamlayan alt yapı sistemlerinin yenilenmesi için ilk yatırım maliyeti Kanalizasyon sistemi işletme ve bakım/onarım maliyeti Atıksu arıtma tesisleri işletme ve bakım/onarım maliyeti Çamur uzaklaştırma işletme ve bakım/onarım maliyeti

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ En az maliyetli senaryo

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Orta maliyetli senaryo

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Finans temini Kullanıcı ücretleri Cari harcamalar için kamu bütçesi Yatırım harcamaları için kamu bütçesi Hibeler Krediler

KENTSEL ATIKSU ARITMA YÖNERGESİ Maliyetler Milyar YTL Mevcut durumun devamı Min. Yaklaşım Ortalama Yaklaşım Max. Yaklaşım Atıksu arıtma 4 16 19 21 Şebeke tevsii 25 TOPLAM 23 41 44 46