Beyin Omurilik Sıvısının Biyokimyasal İncelenmesi

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
Diyabet Eğitimi-3 İnsülinler ve kan şekerinin düzenlenmesi
Advertisements

Böbrek Fonksiyon bozukluklarına genel bakış ve tedavi yaklaşımları
BİRİNCİ BASAMAKTA HİPERTANSİYONA YAKLAŞIM
LİPİD METABOLİZMASI.
GEBELİKTE TARAMA TESTLERİ (PRENATAL TARAMA TESTLERİ)
Karaciğer ve Görevleri:
Beyin Omurilik Sıvısı (BOS)
Plazma, serum ve antikoagulanlar
Diyabet Tanı Algoritması
VÜCUT SIVILARINDA HÜCRE SAYIMI
Öğr.Gör. Emine KILIÇ TOPRAK
SAĞLIK Sağlık Okuryazarlığı - Dolaşım Sistemi -.
Prof.Dr. Filiz ÖZERKAN ÇAKAN EÜTF Kardiyoloji AD İZMİR
Dr. ZEYDANLI Ltd. Şti. Biological Industries Türkiye Temsilcisi.
BİLİRUBİN METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI: HİPERBİLİRUBİNEMİLER
Toksikoloji Akıl Kartları-1
HEMATOKRİT VE ERİTROSİT SEDİMANTASYON HIZI
AKYUVARLAR (LÖKOSİTLER), GELİŞMELERİ VE SAYIMI
EGZERSİZ VE KAN.
YENİDOĞANDA MEKANİK VENTİLASYON KURSU
1. 2 SERUM ÖRNEKLERİNDE HDV VİREMİ BELİRLEMEDE ANTİ-HDV ENZİM İMMUNOASSAY GÖSTERGESİ Dr. Özlem Aydemir Doç. Dr. Mehmet Özdemir 3.
Yrd. Doç. Dr. Yasemİn ÇAYIR
Dr. Ahsen zeyrek İŞÇİ AralIK 2014
DEMİR METABOLİZMASI VE ANEMİLER I
KAN TRANSFÜZYONLARI VE KOMPLİKASYONLARI
OLASILIK ve OLASILIK DAĞILIMLARI
RENAL FONKSİYON TESTLERİ
Metabolik Asidoz.
Böbrek İşlevleri Böbrekler metabolizma sonucu oluşan atık ürünlerin vücuttan uzaklaştırılmasını sağlayan sistemdir. En önemli işlevi homeostazı korumaktır.Kan.
Demir (Ferrum;Ferri-Ferro)
İç Hastalıkları Anabilim Dalı Prof.Dr.Adnan Levent YALDIRAN
ULUSAL DİYABET KONGRESİ KONSENSUS GRUBU
BEYİN-OMURİLİK SIVISI (BOS) BİYOKİMYASI
KARACİĞER FONKSİYON TESTLERİ
TALASEMİ VE HEMOGLOBİNOPATİLER
Gebelikte Hematolojik Hastalıklar
ÇOCUKLUK ÇAĞINDA AKUT KONVÜLZİYONA YAKLAŞIM
Pıhtılaşma faktörleri, kanın pıhtılaşması ve fibrinoliz
KANIN BİLEŞİMİ VE İŞLEVLERİ
Kan Fizyolojisine Giriş
LABORATUVAR ANALİZ SONUÇLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
ERİTROSİTLER, GELİŞMELERİ, SAYIMI
İLAÇLARIN MEKANİZMALARI
Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2007
İLAÇLARIN VÜCUTTAKİ YAZGISI
Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2008
LİPİDLERİN YAPISAL VE İŞLEVSEL ÖZELLİKLERİ XIII
DOLAŞIM SİSTEMİ.
SU, ÇÖZELTİLER, ASİT VE BAZLAR II
Eskişehir Osmangazi Ü. Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD
PLAZMA PROTEİNLERİNİN KLİNİK TANIDA ÖNEMİ II
BÖBREK VE İDRAR BİYOKİMYASI I
Farmakoloji=ilaç bilim
PROTEİN VE AMİNO ASİT METABOLİZMASI: AZOT DENGESİ
ENZİMLERİN KLİNİK TANIDA ÖNEMİ I
VÜCUDUMUZDAKİ KANIN YAPISI VE GÖREVLERİ
Hem. Serpil YÜKSEL 1.Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği 2005
Evaluation of Serum Levels of Interleukin (IL)–6, IL-10, and Tumor Necrosis Factor–α in Patients with Crimean-Congo Hemorrhagic Fever Nuh Mehmet ŞAHİN.
KL İ N İ K TIBB İ LABORATUVARLAR. B İ YOK İ MYA LABORATUVARI Laboratuvarın ço ğ unlukla en büyük kısmını oluşturan biyokimya bölümü, vücut sıvılarının.
Nörolojik Sistem Biyokimyası
İNTRAKRANYAL BASINÇ MONİTORİZASYONU
PULPA NEKROZU.
PROTEİNLER 2.
KIRIK İYİLEŞMESİ.
Vitaminler Suda eriyenler; B ve C vitamini Yağda eriyenler;
PULPA NEKROZU.
SAĞLIK Sağlık Okuryazarlığı - Dolaşım Sistemi -. Dolaşım Sistemi Sağlık Okuryazarlığı – Dolaşım Sistemi Dolaşım sistemi kalp, kan ve kan damarlarından.
İdrar tahlilinde neler test edilir ? Standart bir idrar tahlilinde test edilen kimyasal ve mikroskopik maddeler aşağıda sıralanmıştır. Bunların dışında.
SAĞLIK Sağlık Okuryazarlığı - Dolaşım Sistemi -. Dolaşım Sistemi Sağlık Okuryazarlığı – Dolaşım Sistemi Dolaşım sistemi kalp, kan ve kan damarlarından.
Sunum transkripti:

Beyin Omurilik Sıvısının Biyokimyasal İncelenmesi Dr. Gürbüz POLAT

BOS Oluşumu ve İşlevi BOS sinir dokusuna besin desteği sağlayan, atık uzaklaştıran ve beyin ve omuriliği travmaya karşı koruyan fizyolojik bir sistem oluşturmaktadır. BOS iki lumbar ventrikül, üçüncü ve dördüncü ventriküllerin choroid plexuslarında üretilmektedir. Yetişkinde 20 ml/saat yapılır. Sıvı subaraknoid aralıkta bulunur. Yetişkinde 90-150 ml, yenidoğanda 10-60 ml hacimdedir, araknoid granüllerde geri emilimi olur. Araknoid granülasyon hücreleri MSS’nde basınca yanıt olarak tek yönlü valf gibi çalışır.

Koroid plexus plazmadan hidrostatik basınç altında seçici filtrasyon ve aktif transport sekresyonuyla BOS oluşturan kapiller ağdır. Koroid plexuslarda endotel hücreleri çoğu molekülün geçişini önleyen çok dar kavşaklara sahiptir. Koroid plexuslardaki bu yapı kan-beyin bariyeri olarak adlandırılır. Kan-beyin bariyerinin bütünlüğünün sürdürülmesi, beyni beyin dokusuna zarar verebilecek kandaki maddelerden korumak için gereklidir. Bu kavşaklar yararlı antikorIar ve ilaçların da geçişini önler. Kan-beyin bariyerinin menenjit ya da multipl skleroz gibi hastalıklarla hasarı lökosit, protein, ve kimyasallerin BOS’a girişine izin verir.

Örnek Alma BOS rutin olarak üçüncü, dördüncü veya beşinci vertebralar arasından lumbar ponksiyonla alınır. Girişim enfeksiyon girişi veya sinir dokusu hasarlanmasını önleyen dikkatli tekniktir. Yüksek basınç sıvının yavaşça alınmasını gerektirir.

Örnekler üç steril tüpe alınır , alınış sırasına göre 1, 2, ve 3 şeklinde etiketlenir. Tüp 1 biyokimya ve seroloji analiz, tüp 2 mikrobiyolojik analiz ve tüp 3 hücre sayımı için kullanılır. Dördüncü bir tüp te mikrobiyolojik ve ek serolojik testler için kullanılabilir. Her bölüm için ayrılan sıvıdan kalan kısmın süpernatanı ek biyokimya ya da serolojik testler için kullanılabilir. Artan sıvı atılmayıp daha sonra kullanma olasılığı için dondurulmalıdır.

İdeal olarak testler acil olarak işlem görür. Eğer acil çalışılması olası değilse, örnekler aşağıdaki şekilde saklanır: • Hematoloji tüpleri buzdolabında saklanır. • Mikrobiyoloji tüpleri oda sıcaklığında tutulur. • Biyokimya ve seroloji tüpleri dondurulur.

Görünüş BOS’un görünüşü normal olarak kristal berraklığındadır. Sıvının incelemesi ilk yatak başında yapılır ve laboratuvar raporunda belirtilir. BOS görünüşünü tanımlamada kullanılan terminoloji: kristal berraklığı, bulutsu ya da bulanık, sütsü, ksantokromik ve hemolizli/kanlı. Bulutsu, bulanık veya sütsü örnekler artmış protein ya da yağ konsantrasyonu nedeniyle olabilir, enfeksiyonun bir göstergesi de olabilir. Kontaminasyona karşı çok dikkatli olunmalıdır.

Görünüş

Ksantokromi pembe, turuncu veya sarı BOS’u tanımlamada kullanılır Ksantokromi pembe, turuncu veya sarı BOS’u tanımlamada kullanılır. En sık nedeni RBC yıkım ürünleridir. Kan miktarına ve bekleme süresinin uzunluğuna bağlı olarak renk pembeden (çok az oksihemoglobin) turuncuya (ağır hemoliz) veya sarıya (oksihemoglobinin ankonjuge bilirubine dönüşümü) değişir. Diğer ksantokromi nedenleri yükselmiş serum bilirubini, karoten varlığı, belirgin artmış protein konsantrasyonu ve melanom pigmentini içerir. Ksantokromi özellikle prematür infantlarda immatür karaciğer işlevi nedeniyle oluşan bilirubinle meydana gelir.

Travmatik Alım Belirgin kanlı BOS kafa içi kanamanın bir göstergesi olabilir, fakat sıvı alımı sırasında damar zedelenmesi nedeniyle de olabilir. Örneğin gözle üç kez incelemesi kanın hemoraji ya da travmatik alımdan olup olmadığını belirleyebilir.

Dengesiz Kan Dağılımı Serebral hemorajiden kaynaklanan kan üç BOS örnek tüpünde de dengeli dağılır, travmatik alımda kan tüp 1’de en belirgin miktardadır. Her üç tüpte azalan ya da sürekli kanı ölçmede RBC sayımını kullanmak her zaman güvenilir değildir.

Pıhtı Oluşumu Travmatik alımla toplanan sıvı, plazma fibrinojeninin örneğe geçmesi sayesinde pıhtı oluşturabilir. Kafa içi kanamayla oluşan kanlı BOS pıhtılaşacak yeterli fibrinojen içermez. Kan-beyin bariyerini bozan hastalıklar protein ve koagülasyon faktörlerinin artan filtrasyonuna yola açar, pıhtı oluşumuna neden olurken genellikle kanlı sıvı oluşmaz. Bu durumlar menenjit, Froin sendromu ve subaraknoid alanda BOS dolaşımı blokajını kapsar.

Ksantokromik Supernatan RBC BOS’ta belirgin hemolizin başlamasından önce yaklaşık 2 saat kadar kalmalıdır. Çok yakın hemoraji berrak süpernatana neden olur ve serum protein geçişiyle ksantokromik görünüme de neden olabilir. Ksantokromi varlığı için kanlı sıvıyı incelemede sıvı mikrohematokrit tüpünde santrifüj edilmeli ve beyaz zeminde incelenmelidir.

BOS Görünüşünün Klinik Önemi Neden Başlıca Önemi Kristal berraklığı Normal Puslu, bulanık, sütsü, bulutsu WBC Menenjit Mikroorganizmalar Protein Kan-beyin bariyerini etkileyen bozukluklar MSS’de IBG üretimi Yağlı Radyografik kontrast madde Kanlı RBC Hemoraji Travmatik Ksantokromi Hemoglobin Eski kanama Travmatik alımda hücre lizisi Bilirubin RBC yıkımı Serum bilirubin artışı Karoten Artmış serum düzeyi Kan-beyin bariyerini etkileyen bozukluklar Melanin Meningeal melanosarkom Pıhtılı Pıhtılaşma faktörleri Travmatik alım Zar Tüberküler menenjit

Hücre Sayımı BOS’ta rutin olarak yapılan hücre sayımı lökosit sayımıdır. RBC sayısı travmatik örnek alımı oluştuğunda ve lökosit için düzeltmede kullanılır. Hücre sayımı hemen yapılmalıdır. Hücreler 1 saat içinde lizise gider. Hemen sayılamayacaksa buzdolabına konmalıdır.

Yöntem Normal yetişkin BOS 0-5 WBC/L içerir. Sayı çocuklarda daha yüksektir, yenidoğanlarda 30 mono- nükleer hücre/L gibi değerler normal olarak kabul edilebilir. 200 WBC veya 400 RBC/L’ye kadar hücre içeren örnekler berrak görünebilir, bu nedenle tüm örneklerin mikroskobik olarak incelenmesi gerekir. Geliştirilmiş bir Neubauer sayım kamarası BOS hücre sayımı için rutin olarak kullanılmaktadır. Otomatik sayım cihazları yüksek «background» sayım ve düşük sayılarda düşük tekrarlanabilirlik nedeniyle kullanılmamaktadır. BOS hücre sayımı için izin alan bir sistem bulunmaktadır (Advia 120 Hematology System, Siemens).

Köşelerdeki dört büyük kare (0. 4 µL) ve ortadaki kare (0 Köşelerdeki dört büyük kare (0.4 µL) ve ortadaki kare (0.1 µL) lamın iki tarafında da sayılır ve hesaplama buna göre yapılır.

Total Hücre Sayımı Berrak örnekler sulandırılmadan sayılabilir. Seyreltme gerektiğinde kalibre edilmiş otomatik pipet kullanılmalıdır. Seyreltmeler normal SF le yapılmalı, alt üste edilmeli ve pastör pipetiyle sayım kamarasına yüklenmelidir. Hücreler dört köşe ve bir merkez büyük karede sayılmalı ve seyreltme faktörü ile çarpılarak hesaplanmalıdır.

WBC Sayımı Seyreltme olsun olmasın WBC sayımından önce RBC hemolize edilmelidir. Metilen mavisi eklendiğinde nötrofil ve mononükleer ayrımı yapılabilir. Pastör pipeti %3 glacial asetik asitle yıkanmalıdır.

BOS’ta Görülen Hücreler Hücre Tipi Klinik Önemi Mikroskopik bulgular Lenfositler Normal Gelişmenin tüm evrelerinde bulunur Viral, tbc ve fungal menenjit Multipl skleroz Nötrofiller Bakteriyel menenjit Granüller kandan daha az belirgin olabilir Viral, tbc ve fungal menenjit erken olguları Hücreler hızla parçalanır Serebral hemoraji Monositler Lenfositlerle karışık Makrofajlar Spinal sıvıda RBC Fagosite RBC içerebilir, vakuol kaybı, hayalet hücre, hemosiderin granülleri görülebilir Kontrast madde Blast formları Akut lösemi Lenfoblast, miyeloblast, monobast Lenfoma hücreleri Dissemine lenfoma Yarık çekirdekli lenfositler Plazma hücreleri Lenfosit reaksiyonları Ependimal, koroidal hc Malign hc Metastatik karsinomalar Hücre zarları ve çekirdeklerinin kaynaştığı kümeler Primer MSS kanserleri

Biyokimya Testleri BOS plazmadan filtrasyonla oluştuğundan düşük moleküler ağırlıklı moleküller BOS’ta da bulunur. Filtrasyonun seçici olması ve kimyasal kompozisyonun kan-beyin bariyeri tarafından kontrol edilmesi nedeniyle BOS normal değerleri plazma değerleriyle aynı değildir. Anormal değerler kan-beyin bariyerinin geçirgenliğinde değişim veya nöral hücre metabolizmasında artışla oluşur.

BOS ve plazma’da bazı test düzeylerinin karşılaştırılması Parametre BOS Plazma BOS/Plazma Oranı Sodyum 147.00 150.00 0.98 Potasyum 2.86 4.63 0.62 Magnezyum 2.23 1.61 1.39 Kalsiyum 2.28 04.70 0.49 Klor 113.00 99.00 1.14 Bikarbonat 23.30 26.80 0.87 Amino asitler 0.72 2.62 0.27 Total protein (mg/dl) 39.20 6987.20 0.0056 Glukoz (mg/dl) 59.70 96.20 Osmolalite (mosm/kg) 289.00 1.00 pH 7.30 7.40 - pCO2 (mmHg) 50.50 41.10

BOS Proteini BOS’ta en sık incelenen test protein ölçümüdür. BOS’ta total proteinin normal değerleri metodlara göre değişmekle birlikte genellikle 15-45 mg/dl olarak bildirilmektedir. İnfant ve yaşlılarda bir miktar daha yüksek olabilir. BOS protein fraksiyonları serumdakiyle aynıdır fakat oranları farklıdır. Albumin serumdaki gibi ağırlığı oluşturur. Prealbumin serumun tersine BOS’ta ikinci en çok görülen proteindir. Alfa globinler primer olarak haptoglobin ve seruloplazmin içerir. Transferrin başlıca beta globulin proteinidir. Karbohidrattan yoksun transferrin fraksiyonu olan «tau» BOS’ta görülürken serumda görülmez. BOS gama globulin primer larak IgG’dir, küçük miktarda IgA da bulunur. IgM, fibrinojen ve beta lipoprotein normal BOS’ta bulunmaz.

Yüksek Protein Değerlerinin Klinik Önemi Yüksek total protein değerleri sıklıkla patolojik durumlarda görülür. Anormal düşük değerler sıvı MSS’den sızdırıldığında görülür. Yüksek protein nedenleri kan-beyin bariyeri hasarı, MSS’de immunglobulin yapımı, normal protein klerensinin azalması ve sinir dokusu dejenerasyonudur. Kan-beyin bariyerini bozan menenjit ve hemoraji yüksek BOS proteininin en sık nedenidir.

İndeksler BOS/serum albumin indeksi kan-beyin bariyerinin intakt olup olmadığını gösterir. İndeks 9’un altındaysa kan-beyin bariyeri intakttır. İndeks bariyerin hasarıyla orantılı olarak artar. IgG indeksi IgG’nin MSS’nde sentezini ölçer. Normal IgG indeksi 0.70’ten büyükse IgG’nin MSS’nde yapıldığını gösterir.

Anormal BOS Protein Değerlerinin Klinik Nedenleri Test Sonucu Nedeni Yüksek Sonuçlar Menenjit Hemoraji Primer MSS tümörleri Multipl skleroz Guillin Barre Sendromu Nörosfiliz Polinörit Miksödem Cushing hastalığı Konnektif doku hast Polinöritler Diyabet Üremi Düşük Sonuçlar MSS sızıntısı/travma Yakın zamanlı ponksiyon Hızlı BOS yapımı Su intoksikasyonu

BOS ve Serum Protein Korelasyonu Fraksiyon BOS (mg/dl) Serum (mg/dl) Serum/BOS Oranı Prealbumin 1.7 23.8 14 Albumin 15.3 3600 236 Seruloplazmin 0.1 36.6 366 Transferrin 1.4 204 142 Immunglobulin G 1.2 987 802 Immunglobulin A 0.13 175 1346

BOS Glukozu Glukoz seçici transportla kan-beyin bariyerini geçerek BOS’a girer. Normal değeri plazmadakinin %60-70 kadarıdır. Plazma glukozu 100 mg/dL ise normal BOS glukozu yaklaşık 65 mg/dL olmalıdır. Doğru bir değerlendirme için BOS glukozu kan glukozuyla birlikte çalışılmalıdır. Kan glukozu LP’dan 2 saat önce alınmalıdır. BOS glukozu kan glukozuyla aynı prosedüre göre çalışılmalıdır. Örnekler hemen çalışılmalıdır. Neden?

Yüksek BOS glukozu daima kan glukozunun yükselmesinin bir sonucudur. Düşük BOS glukozu menenjit etkenlerinin tanısı için değerlidir. Belirgin düşük glukoza, yüksek lökosit sayısı ve nötrofil oranının eşlik etmesi bakteriyel menenjitin göstergesidir. Nötrofil yerine lenfosit artmışsa tbc menenjit düşünülmelidir. Normal BOS glukozu yüksek lenfosite eşlik ediyorsa viral menenjit düşünülmelidir.

BOS Laktat Düzeyi BOS laktat düzeyi menenjit olguların tanı ve tedavisnin takibinde yararlıdır. Bakteriyel, tbc, ve fungal menenjitte BOS laktatı 25 mg/dl’nin üzerindedir. Bakteriyel menenjitte 35 mg/dl’nin üzerindedir. Viral menenjitte 25mg/dl’nin altındadır. Laktatın tedavi sırasında düşmesi tedavinin başarılı olduğunu göstermektedir.

BOS Glutamin Düzeyi BOS’ta normal glutamin konsantrasyonu 8-18 mg/dl’dir. Yüksek düzeyler karaciğer hastalıklarında kan ve BOS’ta amonyak artışının sonucu bulunur. BOS glutamin düzeyi BOS’ta aşırı amonyak varlığının indirek testidir. Glutamin ölçümünün amonyak ölçümüne tercih edilmesinin nedeni örnekte glutaminin amonyağa göre daha stabil olmasıdır. BOS glutamin düzeyi klinik semptomlarla kan amonyağına göre daha koreledir.