MESLEK ETİĞİ Öğr. Gör. Alev UYSAL

I. BÖLÜM ETİK KAVRAMI AHLAK KAVRAMI AHLAK VE ETİK KAVRAMLARININ BİRBİRİNDEN FARKLARI TEMEL ETİK DEĞERLER VE İLKELER

Ders Hakkında Değerli Öğrencilerim, Meslek Etiği dersi bütün sağlık bölümünün olduğu gibi Ameliyathane Hizmetleri Programının da önemli unsurlarından birisidir. Bu dersin amacı, sağlık mesleklerinin uygulamaları sırasında korunması gereken mesleki değerleri edinmiş ve uymakla yükümlü olunan meslek ahlakı kurallarını bilen sağlık çalışanları yetiştirmektir. Hepinize başarılar diliyorum.

Bu dersin öğrenciye katkısı Etik, ahlak, deontoloji gibi temel kavramları tanımlayabilecek, Temel mesleki değerleri tanımlayabilecek, Mesleki değerlerin ahlaki haklı çıkarımlarını açıklayabilecek, Sağlığın belirleyenleri, sağlık hakkı ve hasta haklarını tanımlayabilecek, Sağlık hakkı ve hasta haklarının gerekçelerini ve mesleki değerlerle ilişkisini açıklayabilecek, Etik analizi yapabilecek, Etik sorunları karşısında sağlık hakkı ve mesleki değerler ile haklı çıkarılabilen çözüm üretebilecek, Mesleki değerleri olgu örneklerinde uygulayabilecek, Hekimlerin uymakla yükümlü olduğu meslek ahlakı kurallarını tanımlayabilecek, Meslek ahlakı kurallarının ulusal ve uluslararası düzenlemelerde nasıl yer aldığını tanımlayabilecek, İlgili düzenlemelere nasıl ulaşacağını kavrayacak, Meslek ahlakı kurallarının ihlali durumunda hekimlerin nasıl yargılandıklarını açıklayabilecektir.

Etik Kavramı Etik kavramı Yunanca “ethos” sözcüğünden gelmektedir. TDK Türkçe Sözlüğü (1998) etik için ilk olarak “ahlak bilimi”, sonra da “ahlakla ilgili” sözcüklerini kullanmaktadır. Etik kavramı genel olarak, ahlaki açıdan doğru-yanlış ya da iyi-kötü ile ilgilidir.

Ahlak Kavramı Ahlak terimini anlamı TDK Türkçe Sözlüğü’ne göre; ahlak bilgisi veya ahlak felsefesidir. Ahlak’ın çıkış noktası bireylerin birbirleri ile ilişkilerini hakça esaslara göre düzenlemek, insanların ve kuruluşların eylemlerinin toplumsal hayata zarar vermesini önlemek gibi hayati bir nedene dayanmaktadır.

Ahlak ve Etik Kavramların Birbirinden Ayrılması Etik, doğru veya yanlış davranış teorisidir. Etik evrenseldir Ahlak ise, bunun uygulamadaki yansımalarıdır. Toplumdan topluma değişir Bu anlamda ahlaki değil de etik ilkelerden; etik değil de ahlaki davranış tarzından söz edilmesi doğru olacaktır.

Temel Etik Değerler ve İlkeler Ahlaki ya da etik kurallar ortak yaşamı mümkün kılmaktadır. Bu gerçekten hareketle bir toplumdan diğerine çok büyük değişiklik göstermeyen temel üst etik değerler ve ilkeler şunlardır:

Temel Etik Değerler ve İlkeler Adalet (hakça davranma) Doğruluk-Dürüstlük (içi-dışı bir olma) Tarafsızlık (Nesnel Davranma) Sorumluluk (bencillik ve kişisel çıkarlardan uzak durma)

Temel Etik Değerler ve İlkeler: olumlu ve olumsuz nitelikler Sözünde durmak Açık olmak İnsanlara yardımcı olmak, insalcıl olmak Emaneti ehline teslim etmek Yalan söylemek Hile yapmak Hırsızlık yapmak Dedikodu yapmak Açgözlü olmak Rüşvet almak

Etik Etik ve İş Etiği: Yaklaşımlar ve Kuramlar İş Etiği Alanları: Çalışma ve Meslek Etiği Yönetici ve Pazarlama Etiği Etik ve Hukuk Etik ve Din Etik ve Kurallara Uyum

Etik ve İş Etiği: Yaklaşımlar ve Kuramlar Normatif Etik (Nasıl Davranılmalı?) Betimleyici Etik (Nasıl Davranıyorlar?) Faydacı Yaklaşım (Pratik ve Gerçekçi) Deontolojik Yaklaşım (Sana nasıl davranılmasını istiyorsan başkalarına da öyle davran)

İş Etiği Alanları: Çalışma ve Meslek Etiği Çalışma Etiği; verimliliği, kaliteyi ve etkinliği önemser. Çalışma etiğinin yüksek olduğu toplumlarda gelişmişlik düzeyi de genellikle yüksektir. Ayrıca çalışma etiğine sahip olmak bir kişilik özelliği olduğu kadar aynı zamanda kültürel bir olgudur. Meslek etiği (Deontoloji); Deontoloji; bir mesleği uygularken uyulması gereken ahlaki değer ve etik kuralları inceleyen bilim dalıdır. Bir işin maharetli ve gereklerine uygun bir biçimde yürütüldüğünü ifade eder. Ayrıca meslek etiği ilkeleri genellikle toplumsal kültür ve değerlerden bağımsız olup, evrensellik arz eder.

Meslek Etiği belirli bir meslek grubunun, meslek üyelerine emreden, onları belli kurallarla davranmaya zorlayan kişisel eğilimlerini sınırlayan, yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan, mesleki rekabeti düzenleyen, hizmet ideallerini korumayı amaçlayan mesleki ilkeler bütünüdür.

Yönetici ve Pazarlama Etiği Her ikisine de kapsayacak ilintili örnekler; Niteliksiz, ayıplı, güvensiz ya da tehlikeli ürün veya hizmeti piyasaya sürmek, Ürün ya da hizmet hakkında eksik ya da yanıltıcı bilgi vermek, Rakip firmalar hakkında asılsız suçlamalarda bulunmak, Garanti koşullarına ilişkin karmaşık düzenleme ve sürümceme yöntemleri uygulamak gibi örnekler verilebilir.

Etik dışı ancak yasa dışı değil Etik ve Hukuk ETİK Etik ancak Yasa Dışı IV Örnek; Hayvanları korumak için yapılan protesto eylemleri yasal Etik I + Örnek; Vergi ödemek, iş yeri güvenliğini sağlamak Etik dışı ancak yasa dışı değil II Örnek; Şirket imkanlarını özel amaçları için kullanmak Etik Dışı Yasa Dışı III Örnek; Rüşvet vermek, sigortasız işçi çalıştırmak YASAL OLMAYAN YASAL OLAN ETİK DIŞI

Etik ve Din İnsan ve doğaüstü güçler arasındaki ilişkileri temel alır; inanç temelli değer ve davranış sistemi uygular. Ussallığı temel alarak dünyevi ilişkileri düzenler. Farklı din ve kültürden toplumların bir arada yaşamalarına imkan verecek ortak değerler ve ilkelerdir. Dini kavramların rasyonel karşılığını bulmak lazımdır. (Durkheim; 1949) Din Etik

Etik ve Kurallara Uyum Ceza görmemek, cezadan kaçınmak, I. AŞAMA Ceza görmemek, cezadan kaçınmak, Örnek; Doğru ve yanlışı anlamadan muhtemel cezadan kaçınmak II. AŞAMA Ödül almaya yönelik kişisel çıkar Örnek; Çocukların ebeveynlerin övgüsünü kazanmak için istenilen davranışları göstermesi, III. AŞAMA Kuralların doğruluğuna inandığı için kurallara uymak Örnek; Kişinin kırmızı ışıkta ceza almamak için değil, trafiğin akışını bozmamak için durması

Ödev Etik kavramıyla ilgili 5 örnek Ahlak kavramıyla ilgili 5 örnek bulunup; bizim toplumumuzla ve başka toplumlar arasındaki fark irdelenecek Başarılar…