UKIDEK, Konya, Ekim TÜRKİYE ÜZERİNDEKİ CO DERİŞİMİNİN DAĞILIM MODELİ KULLANILARAK HESAPLANMASI TÜRKİYE ÜZERİNDEKİ CO 2 DERİŞİMİNİN DAĞILIM MODELİ KULLANILARAK HESAPLANMASI Ali Can, Aysel T. ATIMTAY Turgut TOKDEMİR Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü

UKIDEK, Konya, Ekim GİRİŞ  Atmosferdeki CO 2 derişimi 1800 lü yıllardan günümüze kadar önemli bir artış göstermiştir. Önlem alınmazsa bu artışın devam edeceği beklenmektedir.  CO 2 fosil yakıtların yanması sonunda atmosfere atılmaktadır.  CO 2 “SERA” gazlarından biridir ve atmosferdeki sera etkisinin yaklaşık % 60 ından sorumludur.  CO 2 diğer kirletici gazlar gibi baca gazından uzaklaştırılamamaktadır ve sera etkisinden dolayı iklim değişikliğine neden olmaktadır.

UKIDEK, Konya, Ekim AMAÇ  Bu çalışmada, Türkiyenin CO 2 emisyon envanteri iller, ilçeler ve bölgeler bazında hesaplanmıştır.  Ülkemizde bu detayda CO 2 envanteri daha önce yapılmamıştır.  Çalışmaya dahil edilen temel CO 2 kaynakları, fosil yakıtların yanmasıyla oluşan kaynaklardır. ev ve işyerlerinin ısıtılması,ev ve işyerlerinin ısıtılması, Sanayi tesisleri,Sanayi tesisleri, termik santrallar,termik santrallar, taşıma araçları.taşıma araçları.

UKIDEK, Konya, Ekim KAPSAM  Bu envanter, veri bulmanin imkanlari dahilinde 1990 ve 2003 yılları arasını kapsamaktadır.  1990 yılı önemlidir, çünki KYOTO ‘da baz olarak alınan yıldır.  Emisyon envanteri yapıldıktan sonra, CO2 dağılımının modellenmesi ISCLT3 modeli kullanılarak yapılmıştır.  Model sonuçlarına göre, yer seviyesi CO 2 derişimleri hesaplanmış ve coğrafi bilgi sistemi (CBS) kullanılarak Türkiye’nin CO 2 dağılım haritaları hazırlanmıştır.

UKIDEK, Konya, Ekim KAPSAM Ülkemizde 911 ilçe 80 il ve 7 bölge mevcuttur.

UKIDEK, Konya, Ekim YÖNTEM  Emisyon envanterinin hazırlanmasında kullanılan IPCC yöntemi CBS teknikleri ve istatistiksel yöntemlerle entegre edilmiştir.  Emisyon envanteri Türkiye’deki her bir bölge, il ve ilçe için hesaplanmıştır.  Çalışma sırasında 1990 and 2003 yılları arasında zamana bağlı olan ve aşağıda belirtilen veriler kullanılmıştır: Her bir il, ilçe ve bölgedeki hane sayısı ve nüfus bilgileriHer bir il, ilçe ve bölgedeki hane sayısı ve nüfus bilgileri Her bir il, ilçe ve bölgedeki endüstriler (yeri ve büyüklüğü)Her bir il, ilçe ve bölgedeki endüstriler (yeri ve büyüklüğü) Her bir kaynakta kullanılan yakıt tipi ve miktarlarıHer bir kaynakta kullanılan yakıt tipi ve miktarları Kullanılan taşıma araçları ve yakıt tipleriKullanılan taşıma araçları ve yakıt tipleri Orman alanları ve ormanın büyümü hızıOrman alanları ve ormanın büyümü hızı

UKIDEK, Konya, Ekim YÖNTEM  IPCC Yöntemi, antropojenik kaynaklı sera gazı emisyonlarının ulusal envanterinin hazırlanmasında tüm ülkeler tarafından kullanılmaktadır.  IPCC yöntemleri, bu konudaki teknik yolgöstericilerdir (guidelines) ve Revise edilmiş 1996 IPCC Guidelines’ a dayanmaktadır.  Kullanılan ISCLT3 dağılım modeli ise Gaussian Dağılım Modelidir, ancak problemin çözümünü yapabilmek için modelde bazı modifikasyonlar yapılmıştır.  CO2 nin yer seviyesi derişimlerinin hesaplanmasında orman alanlarının CO2 emme kapasitesi de göz önüne alınmıştır.

UKIDEK, Konya, Ekim SONUÇLAR Türkiye’deki CO2 Emisyonunun Yıllara Göre Dağılımı Yakıt bilgileri kaynağı: A- Enerji Bak, B-TUIK, C- Uluslararası Enerji Ajansı

UKIDEK, Konya, Ekim SONUÇLAR (devam)  CO2 emisyon envanteri, kaynakların tesbiti açısından dağılım modelinde en önemli girdidir. Bu nedenle, kullanılan yakıt türü ve miktarları il, ilçe ve bölge bazında çok ayrıntılı biçimde ele alınmış, modele girdi olacak bu bilgilerin en doğru şekilde tesbit edilmesine çalışılmıştır. CO2 emisyonunun illere göre dağılımı (2003 yılı)

UKIDEK, Konya, Ekim CO2 Emisyonlarının Bölgelere Göre Dağılımı

UKIDEK, Konya, Ekim CO2 Emisyonlarının Bölgelere Göre Dağılımı

UKIDEK, Konya, Ekim Bölgelerin 2003 Emisyonlarına Katkıları  Marmara Bölgesi % 31  Ege Bölgesi % 19  İç Anadolu Bölgesi % 17.4  Akdeniz Bölgesi % 14.2  Karadeniz Bölgesi % 13.2  Doğu Anadolu Bölgesi % 3.1  G.Doğu Anadolu Bölgesi % 2.1

UKIDEK, Konya, Ekim SONUÇLAR (Bölge Bazında)  Türkiye’nin 7 farklı bölgesi vardır. Bu bölgelerin topografi, iklim ve sanayileşme karakteristikleri farklıdır. Sonuçlar bölgeler bazında değerlendirildiğinde aşağıdaki özellikler ortaya çıkmaktadır:  Marmara Bölgesi: CO 2 emisyonu 2003 de 66 milyon tondur yılı baz alındığında CO 2 emisyonlarında % 54.4 artış görülmüştür. Bu bölgede yıllık toplam CO2 emisyonuna –Evsel ısıtmanın katkısı % 13.9, –Endüstrilerin katkisi % 7.8 –Termik santralların katkısı % 6.3 –Trafiğin katkısı % 4.1

UKIDEK, Konya, Ekim SONUÇLAR (devam)  Ege Bölgesi: Bu bölgede yıllık ortalama CO 2 emisyonu 2003 de yaklaşık 40 milyon tondur. Yüksek emisyon miktarı bölgedeki termik santrallerden kaynaklanmaktadır yılı baz alındığında CO 2 emisyonlarında % 33 artış görülmüştür.  İç Anadolu Bölgesi: Bu bölgede yıllık ortalama CO 2 emisyonu 2003 de yaklaşık 37 milyon tondur yılı baz alındığında CO 2 emisyonlarında % 49 artış görülmüştür.  Karadeniz Bölgesi: Bu bölgede yıllık ortalama CO 2 emisyonu 2003 de yaklaşık 28 milyon tondur (toplam emisyonların % 13.8 i) yılı baz alındığında CO 2 emisyonlarında % 64 artış görülmüştür.

UKIDEK, Konya, Ekim SONUÇLAR (devam)  Akdeniz Bölgesi: Toplam yıllık CO 2 emisyonu yaklaşık 29 milyon tondur. En yüksek emisyonlar endüstriden gelmektedir (% 57.3) yılı baz alındığında CO 2 emisyonlarında % 50 artış görülmüştür.  Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Toplam yıllık CO 2 emisyonu yaklaşık 5 milyon tondur. Bu bölgenin toplam CO 2 emisyonuna katkısı % 3 den fazla değildir.  Doğu Anadolu Bölgesi: Toplam yıllık CO 2 emisyonu 2003 de yaklaşık 6.6 milyon tondur. Bu bölgenin toplam CO 2 emisyonuna katkısı % 3 kadardır.

UKIDEK, Konya, Ekim SONUÇLAR (İl Bazında)  Emisyonlar il bazında arasında incelendiğinde, en yüksek CO 2 emisyonunun yıllık ortalama 30 milyon ton ile İstanbul’dan kaynaklandığı görülmektedir yılında İstanbul’da CO 2 emisyonundaki artış, 1990 yılındakine göre % 47.3 tür.

UKIDEK, Konya, Ekim

UKIDEK, Konya, Ekim SONUÇLAR (özet)  Endüstriden kaynaklanan toplam CO 2 emisyonu, toplam emisyonların yaklaşık % 35 idir. En yüksek emisyonlar Marmara, Akdeniz, Karadeniz ve Ege Bölgelerindedir.  Marmara, Ege Bölgeleri : %50 emisyonlardan sorumlu  Evsel ısınma, CO 2 emisyonlarının diğer önemli bir kaynağıdır. Toplam CO 2 emisyonlarının yaklaşık % 34.2 sini oluşturmaktadır.  Termik santrallerden kaynaklanan CO 2 toplam CO 2 emisyonlarının yaklaşık % 20 sini oluşturmaktadır. En yüksek emisyonlar Afşin- Elbistan ve Soma termik santrallerinden kaynaklanmaktadır.

UKIDEK, Konya, Ekim SONUÇLAR (Yer Derişimleri)  CO 2 yer seviyesi derişimleri 2000 yılı için ormanların etkilerinin katıldığı ve katılmadığı durumda şekillerde verilmiştir.  K.Maraş province), Batı Marmara Bölgesi, Kırıkkale and Kırşehir civarı ve Ege Bölgesinin batısı (İzmir civarı) CO2 derişiminin en yüksek olduğu yerler olarak belirlenmiştir.  Derişimler 18.2, 26.0, 20.0 ve 16.0 mg/m 3. (orman etkisinin katılmadığı durumda)

UKIDEK, Konya, Ekim CO2 Yer Seviyesi Derişimleri yılı için (ormanların etkisi katılmamış)

UKIDEK, Konya, Ekim CO2 Yer Seviyesi Derişimleri yılı için (ormanların etkisi katılmış)

UKIDEK, Konya, Ekim Ortalama yer seviyesi CO2 derişimleri (ormanların etkisi katılmış)

UKIDEK, Konya, Ekim SONUÇLAR (Özet)  CO 2 emisyon envanteri ve dağılım hesaplamaları çok ayrıntılı olarak (bölgesel, il ve ilçe bazında) ilk defa yapılmıştır.  Bu tür bir çalışma bölgesel ve il bazında yapılacak geliştirmeler ve uygulanacak programlar ve karar vericiler için çok önemlidir.  Dolayısı ile, bu tür çalışmaların sonuçları, gelişme ve çevre politikaları oluşturanlar, bölgesel otoriteler ve çevre uzmanları için önemlidir.  1990 ve 2003 yılları arasında yapılan CO 2 emisyon envanteri çalışmaları, 1990 yılında CO 2 emisyonunun milyon ton/yıl, en yüksek emisyonun da 2000 de 208 milyon ton/yıl olduğunu göstermiştir.

UKIDEK, Konya, Ekim TEŞEKKÜRLER

UKIDEK, Konya, Ekim

UKIDEK, Konya, Ekim SONUÇLAR (özet)  Aktif trafik icin veri bulmak cok zordur. Bu nedenle büyük şehirlerdeki ve ana yollardaki trafik göz önüne alınmış ve emisyon faktörleri kullanılmıştır. CO 2 emisyonlarına en yüksek katkı Marmara, İç Anadolu ve Ege bölgelerinden gelmiştir. Ortlama değerler sırası ile 8.3, 5.8 ve 4.4 milyon ton/sene dir.  The highest regional contribution to the by traffic are obtained According to the inventory results in 2003, Bakırköy district of İstanbul, Çankaya district of Ankara and Konak district of İzmir show the highest emission with the value of 1.0, 0.7, and 0.5 million tones CO 2 emission.

UKIDEK, Konya, Ekim SONUÇLAR (devam)  Dispersion of ground level CO 2 concentration was also studied for road vehicles. Although high ground level CO 2 concentration were not observed from the road vehicles during the period between 1990 and 2003, some dispersion results give high ground level CO 2 concentrations. The highest polluted region was determined as Marmara Regions throughout the years. Between the years 1990 and 2003, the contribution of road vehicles to the ground level CO 2 concentrations was approximately 15%. Although the percentage seems small, the registered number of the vehicles has increased sharply since Therefore, it can be concluded that the trend shows an increase in the CO 2 pollution from the road vehicles.