TOPRAKSU ve KHGM’NÜN EROZYON İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI Prof. Dr TOPRAKSU ve KHGM’NÜN EROZYON İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI Prof. Dr. Orhan DOĞAN TEMA Vakfı Genel Müdürü

Her il için “İl Arazi Varlığı” A- TOPRAK ETÜT VE HARİTALAMA ÇALIŞMALARI 1- Türkiye Umumi Toprak Haritası Harvey OAKES ve Türk Uzmanları 1952 – 1954 1/800 000 ölçekli 2- Türkiye Geliştirilmiş Toprak Haritası TOPRAKSU Uzmanları 1966 – 1971 1 / 25 000 çalışma ölçeği 1/100 000 yayın ölçeği Her il için “İl Arazi Varlığı”

3 – Havza Toprakları (26 Havza) TOPRAKSU Uzmanları 1/200 000 ölçekli 4 - Türkiye Erozyon Haritası TOPRAKSU (Atatürk’ün 100. doğum yılı – 1981) 1/1 250 000 ölçekli

ve Arazi Kullanımı projesi 5 - Türkiye Toprak Potansiyeli Etütleri ve Arazi Kullanımı projesi çerçevesinde; Türkiye Arazi Varlığı Envanteri ve Toprak Haritası - Revize TOPRAKSU 1982 - 1984 6 - Türkiye Genel Toprak Amenajmanı Planlaması KHGM 1987

Raporları (TOVEP) KHGM 1984 - 1988 7 – İl Verimlilik Envanteri ve gübre ihtiyaç Raporları (TOVEP) KHGM 1984 - 1988 8 – Toprak ve Su kaynakları Ulusal Bilgi Merkezi (UBM) çalışmaları - Türkiye Toprakları Veri Tabanı - Tarım Alanlarının Nitelik ve Nicelikleri - Agro – ekolojik Zonların belirlenmesi - Türkiye Verimlilik Haritası - Erozyon Risk Haritası - Türkiye Toprakları Müzesi henüz sonuçlanamamıştır.

B- TOPRAK ETÜT VE HARİTALAMA ÇALIŞMALARININ BAZI BULGULARI B- TOPRAK ETÜT VE HARİTALAMA ÇALIŞMALARININ BAZI BULGULARI * Türkiye Topraklarında Erozyon % 7 Hafif (5,6 milyon hektar ) % 20 Orta (15,6 milyon hektar ) % 36 Şiddetli (28,3 milyon hektar ) % 22 Çok Şiddetli (17,4 milyon hektar ) Degrade (bozulmuş) arazi miktarı %80’dir.

Erozyonun Arazi Kullanımına Göre Dağılımı * Erozyonun Arazi Kullanımına Göre Dağılımı Hektar(milyon) % İşlenen Tarım Alanı 16,4 59 Mera 12,8 64 Orman ve Makilik 12,6 54

* Toprak Derinliği Dağılımı Derinlik (cm) % Tanımlama 0 -20 40 Çok sığ 20-50 32 Sığ 50-90 13 Orta derin + 90 15 Derin ve çok derin

* Toprakların Organik Madde İçeriği Yeterli % 14 (% 3 den fazla) Orta % 22 (% 2-3) Fakir % 64 (% 2 den az organik madde)

* Tarım Yapılan Arazilerde Tuzluluk Tuzsuz ( % 0,15 den az ) % 95,5 Hafif Tuzlu ( % 0,15 – 0,35 ) % 3,5 Orta Tuzlu ( % 0,35 – 0,65 ) % 0,7 Çok Tuzlu ( % 0,65 + ) % 0,3

* Arazi Yetenek Sınıflaması (KHGM) İşletmeli Tarıma Uygun Araziler İşletmeli Tarıma Uygun Olmayan Araziler Yetenek Sınıfı Alanı (ha) Oran (%) I II III IV 5086087 6772873 7282763 7425045 6,30 8,70 9,50 V VI VII VIII 127934 10825762 35836340 4542892 0,16 13,90 46,00 5,82 TOPLAM 26566768 34,0 46792036 60,06

C- ARAŞTIRMA ÇALIŞMALARI. Türkiye Yağışlarının Erozyon Potansiyelleri C- ARAŞTIRMA ÇALIŞMALARI * Türkiye Yağışlarının Erozyon Potansiyelleri * Türkiye Topraklarının Aşımına Duyarlılıkları * Türkiye Topraklarının Verimlilik Envanterleri * Türkiye Topraklarının mikro-element noksanlık Envanteri * Türkiye’nin Yağış-Kuraklık-Erozyon İndisleri ve Kurak Dönemleri

* Gübre İhtiyaçları Rehberi * Türkiye Hallofit (Tuzcul) Bitkiler Envanteri * Akarsuların Sulama Suyu Kaliteleri * Büyük Ovaların Sulama Rehberleri * Göletlerde yağış-yüzey akış ve sediment ilişkileri

* Kısıntılı Sulama Teknikleri * NAD Projesi -Mera Herbariumu * USLE Uygulama Çalışmaları * Teraslama Standartlarının Belirlenmesi * Rüzgar Erozyonu Önleme Rehberi

TOPRAK VE SU KAYNAKLARI GENEL ENVANTER DURUMU (01. 01 TOPRAK VE SU KAYNAKLARI GENEL ENVANTER DURUMU (01.01.2005 TARİHİ İTİBARIYLE) HİZMETLER SAHA (Ha) B.BAŞ (Adet) K.BAŞ SULANAN ALAN 1.361.863 TOPRAK MUHAFAZA 392.752 HAYVAN İÇME SUYU GÖLETİ (Adet) 3.195 1.508.405 7.555.065 TARLA İÇİ GELİŞTİRNE HİZMETLERİ 1.037.468 DRENAJ VE TOPRAK ISLAHI 338.461 TOPLULAŞTIRMA 339.237 KREDİ 526.106 SULAM GÖLETİ 608 Adet

TOPRAK VE SU KAYNAKLARI ENVANTERİ (01. 01 TOPRAK VE SU KAYNAKLARI ENVANTERİ (01.01.2005 itibari ile) KALKINMADA ÖNCELİKLİ 50 İL Çalışma Ha Sulama 711 787 Toprak Muhafaza 194 575 T.İ.G.H. 295 232 Drenaj-Arazi Islahı 120 490

DİĞER İLLER ( 32 İL ) Çalışma Ha Sulama 650 076 Toprak Muhafaza 198 177 T.İ.G.H. 741 957 Drenaj-Arazi Islahı 217 971

GAP İLLERİ ( 9 İL ) Çalışma Ha Sulama 64 642 Toprak Muhafaza 133 234 T.İ.G.H. 95 144 Drenaj-Arazi Islahı 5 521

UYGULAMA ÇALIŞMALARI ( 2000 YILI ) (40 yıllık eklenik veriler) Sorun Alanı (ha) 40 Yıllık uygulama (ha) Yıllık uygulama Tamamlamak için gereken yıl Toprak Muhafaza 31 milyon 366 205 9 226 3 320 Erozyon Kontrol (Ağaçlandırma, teras v.s.) 57,6 milyon 3,5 milyon 87 500 618 Sulama 8,5 milyon 4,4 milyon 110 000 37 Toplulaştırma 415 000 10 375 820 Drenaj- Islah 4,3 milyon 323 593 8 090 492 Tarla içi geliştirme 915 134 22 878 332

SORU VE SORUNLAR TOPRAKSU 24 yıl sonra kaldırıldı SORU VE SORUNLAR TOPRAKSU 24 yıl sonra kaldırıldı. KHGM’lüğü 21 yıl sonra kaldırıldı. O halde; * Doğal kaynakların korunması, geliştirilmesi ve yönetimi hangi kuruluş tarafından yapılacaktır ? * Türk tarımının dış alım durumundan dış satım durumuna getiren politikalar ne zaman ve nasıl üretilecektir ?

* Kırsal kesim nüfusunun % 35’ lerden %10’lara düşürülmesi için sanayileşme ve üretim artışı için neler öngörülüyor ? * Doğal kaynaklar üzerindeki degradasyonu arttıran sosyal ve siyasal baskılar nasıl azaltılabilir ?

Toprak yasasına etkinlik kazandırılması Toprak yasasına etkinlik kazandırılması* Kırsal nüfusu rahatlatacak, üretimi arttıracak ve kırsal kalkınmanın temelini oluşturacak ; - Arazi kullanım planlaması - Ekonomik işletme büyüklüklerinin belirlenmesi - Arazi toplulaştırma çalışmalarının tamamlanması, - Ve benzeri hizmetler ne zaman ve hangi kuruluş tarafından yapılacaktır ?

Tarım topraklarının ve meraların erozyondan korunması ve yönetimi Sosyal sorunlar yaratan kırsaldan kente sağlıksız göçün önlenmesi Eko-sistemin korunması Yüzey sularının değerlendirilmesi

ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE Çalışmalarına imza koyan Ülkemizde “ULUSAL EYLEM PROĞRAMI” nasıl, ne kadar zaman sonra ve hangi kuruluş tarafından gerçekleştirilecektir ?

Dakikada 1000 ton, saniyede 16 ton verimli üst toprağını kaybeden ÜLKEMDE : “ Üretilmeyen Kaynak, Bir Avuç Toprak ” anlayışı ne denli algılanmıştır ? “ Toplumsal Barışın Topraktan Geleceği ” gerçeği ne zaman anlaşılacaktır ?

Doğal Kaynakları sahiplenen, onları koruyan ve gözeten herkese saygılarımla. Prof. Dr. Orhan DOĞAN