Kimyasal Kaza ve Saldırılarda Sahada Farkındalık ve Yaralanma Çeşitleri Kitle İmha Silahları ve Kimyasal Tehlikeler Paneli Acil ve Afet Tıbbı Derneği Doç.Dr. Kuzey Aydınuraz Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı 22.09.2012 Ankara

Hangisi daha tehlikeli Tyrannosaurus Rex ??

Homo Sapiens ??

İlk Katil

Teknoloji Ne İçin? Yaşatmak?

Kimyasal savaş teknolojisi zaman çizelgesi Yoketmek? Kimyasal savaş teknolojisi zaman çizelgesi Ajanlar Yayılım Korunma Teşhis 1900'ler Klorin Chloropicrin Fosgen Hardal gazı Rüzgarla Koku 1910'lar Levzit Kimyasal kaplı mermiler Gaz maskesi Reçine kaplı giysiler 1920'ler Projectiles w/ central bursters CC-2 clothing 1930'lar G-serisi sinir ajanları Uçaktan atılan bombalar Blister agent detectors Renk değiştiren kâğıt 1940'lar Füze başlıkları Spray tanks Koruyucu kremler (hardal) Collective protection Gaz maskesi / Whetlerite 1950'ler 1960'lar V-serisi sinir ajanları Aerodinamik Gas mask w/ water supply Sinir gazı alarmı 1970'ler 1980'ler Binary munitions Geliştirilmiş gaz maskeleri (korunma, uyum, konfor) Lazerli algılama 1990'lar Novichok sinir ajanları

Bhopal, Hindistan 3 Aralık 1984 Union Carbide India Limited Metil isosiyanat-pestisid 2259 ani ölüm 3787 toplam ölüm İlk iki hafta içinde toplam 8000 ölüm 1952- Londra, İngiltere, Smog felaketi 1976- Seveso, İtalya, Dioksin felaketi 2000 – Baie Mare, Romanya, Siyanid felaketi

Bombalama stratejileri 27 Temmuz 2008 Güngören, İstanbul 2 ardışık patlama 17 ölü, 154 yaralı Kanlı Cuma Belfast, İrlanda 21 Temmuz 1972 8 dakikada 22 bomba 9 ölü, 130 yaralı

Bir hayat kurtarmak için kendi hayatlarını tehlikeye atanlar

“Experiences with Emergency Medical Services Survey” NAEMT (National Association of Emergeny Medical Technicans ) 1356 hastane öncesi acil tıp çalışanı üzerinde Haziran - Temmuz 2005’te yapılan bu çalışmaya göre: Acil Tıp Çalışanlarından her beş kişiden dördü meslekleri nedeniyle zarar görmüştür %52’si bir hasta tarafından saldırıya uğramış %50’si infeksiyöz hastalığa maruz kalmış %47’si görev sırasında sırtı ile ilgili problem yaşamış %21’si hastadan hastalık almış. http://www.naemt.org/forTheMedia/HarrisSurvey05.htm

Ankete katılanlardan sadece %21’i kişisel güvenliğini öncelikli problem olarak görmüştür Acil tıp çalışanlarının pratik ve teorik eğitimi Hasta bakımının kalitesi Acil tıbba daha çok kaynak ayırılması http://www.naemt.org/forTheMedia/HarrisSurvey05.htm

Bu işi yaparken sizin için en önemli olan şey nedir? Yardım gereksinimi olan insanlara yardım edebilmek (%87) Topluma yararlı olabilmek ( % 63) Çok farklı koşullarda çalışabilme yeteneği ( % 62) Tıbbi bir işte çalışma isteği (%62) Acil tıp çalışanlarının eğitiminin yeterli olduğunu düşünenler ( %62) Terör saldırısı ya da doğal afet için hazır olduklarını düşünenler ( % 44) http://www.naemt.org/forTheMedia/HarrisSurvey05.htm

Küçük boyutta bir patlama Dikkat!! Küçük boyutta bir patlama Kirli Bomba Tuzak

Dikkat !! Şüpheli Durum Şüpheli kişi Şüpheli aktivite Şüpheli araç Şüpheli cihaz

Şüpheli Kişi-Şüpheli Davranış “Tanınmayan” Bina veya lobide uzun süre kalan kişi Bina içinde amaçsız gezinen kişi Bir şey gizlemek için uygunsuz giyinmiş kişi Büyük sırt çantası ya da bavulla binaya giren kişi Tanıtım kartı olmayan kişi Binada ya da o çevrede neden bulunduğunu anlamlı bir nedenle açıklayamayan kişi

Şüpheli Kişi-Şüpheli Davranış “Tanınmayan” Belli bir yer ya da bina hakkında soru soran kişi Uyarıldıklarında olay çıkaran kişiler Önemli kişilerin arabaları, park yerleri, çalışma saatlerini soran kişi Belli bir kişiye paket vermek için ısrar eden kişi Binanın resmini, videosunu çeken ya da binanın içini ya da dışını resimleyen kişi İnşaat işçisi, gazeteci, teknisyen, güvenlik görevlisi olduğunu söyleyerek binaya belli bir bölgeye girmeye çalışan ancak bunu kanıtlayamayan kişi

Şüpheli cihaz ya da araç Asansör, lobi, tuvalet, merdiven boşluğunda bulunan ve sahibi olmayan sırt çantası, kutu, konteyner ya da bagaj Üzerinden tel, anten çıkan; pil bulunan, zaman ayarlayıcı farkedilen patlayıcı !!! Eğitimsiz personel tarafından kesinlikle incelenmemelidir Alan boşaltılıp bomba imha ekibi çağırılmalıdır Olmaması gereken yerde bulunan araç Çok yüklü, ya da altından sıvı sızan araç Plakası olmayan, terk edilmiş gibi duran araç

Ne yapmalı? Durum çok tehlikeli ise ya da olay çok büyük ise, alanı boşaltmak, personeli geri çekmek, girişleri kapatarak olayın sonlanmasını beklemek Kanıtları ipuçlarını olay yerini korumaya çalışmak

İlk anda dikkat çekenler Çok sayıda hastada akut ve hızlı bir şekilde benzer semptomların ortaya çıkması Nemli cilt ve pinpoint pupil Herhangi bir travma izi olmaksızın kitle ölümleri Beklenmeyen, bilgilendirilme olmayan ve özellikle gece yapılan gaz uygulamaları Bırakılmış kokusuz gaz sprey kutuları Çok sayıda ölmüş hayvan, balık ya da kuşlar Böceklerin yokolması Koku!!!

B-NICE Biological Nuclear Incendiary Chemical Explosive TERÖR SALDIRISI BİYOLOJİK NÜKLEER KUNDAKLAMA KİMYASAL PATLAMA B-NICE Biological Nuclear Incendiary Chemical Explosive

B-NICE Biological Nuclear Incendiary Chemical Explosive TERÖR SALDIRISI BİYOLOJİK NÜKLEER KUNDAKLAMA KİMYASAL PATLAYICI B-NICE Biological Nuclear Incendiary Chemical Explosive YÜKSEK ETKİLİ DÜŞÜK ETKİLİ KİRLİ BOMBA

Blast yaralanmalar Primer yaralanma Sekonder yaralanma Blast dalgası: Yüksek basınç Sekonder yaralanma Uçan parçalar: Şarapnel yaralanmaları Tersiyer yaralanma Blast rüzgarı Kuaterner yaralanma Diğer vektörler → ısı

Primer yaralanmalar Blast akciğer Travmatik beyin hasarı Kulak zarı yaralanması Orta kulak hasarı Abdominal kanama Abdominal organ perforasyonu

Takipne Siyanoz Hipoksi Apne Wheezing Hemoptizi Öksürük Dispne American Journal of Surgery, 190: 945-950 Takipne Siyanoz Hipoksi Apne Wheezing Hemoptizi Öksürük Dispne CHEST, December 1999; 116(6): 1683-1688

Blast yaralanmada abdomen Karın ağrısı Testiküler ağrı Tenesmus Rektal kanama Solid organ laserasyonu Rebound hassasiyet Müsküler defans Susuzluk hissi Bulantı- kusma

Sekonder yaralanmalar Kafa, boyun, toraks, abdomen ve ekstremite travmaları Kırıklar Travmatik amputasyonlar Yumuşak doku yaralanmaları American Journal of Roentgenology 2006; 187:609-616

Tersiyer yaralanmalar Kuaterner yaralanmalar Kafa yaralanmaları Kemik kırıkları Yanıklar Astım KOAH Diğer solumun sıkıntıları Anjina pectoris Hiperglisemi Hipertansiyon Ezilmeler

Kombine yaralanmalar Kombine yaralanmalar, özellikle blast ve yanık hasarı ile blast ve ezilme yaralanmaları patlamalar sonrası sık görülürken kimyasal saldırıda patlayıcı etkisi ile gelişen ek yaralanmalar da durumun yönetilmesini oldukça zorlaştıran durumlardır. Özellikle kapalı alandaki olaylarda kombine yaralanmalar daha sıktır. İlk tedavi seçenekleri genellikle birbiriyle çeliştiği için volüm fazlası yaratmaksızın yapılacak sıvı resusitasyonu ilk tedavi için uygundur.

National Planning Scenarios: April 2005 Executive Summaries Contents Introduction...................................................................................................................... ii Scenario 1: Nuclear Detonation – 10-Kiloton Improvised Nuclear Device ......................1-1 Scenario 2: Biological Attack – Aerosol Anthrax ..............................................................2-1 Scenario 3: Biological Disease Outbreak – Pandemic Influenza.......................................3-1 Scenario 4: Biological Attack – Plague .......................................................................4-1 Scenario 5: Chemical Attack – Blister Agent ............................................................. .5-1 Scenario 6: Chemical Attack – Toxic Industrial Chemicals….........................................6-1 Scenario 7: Chemical Attack – Nerve Agent.............................................................. .7-1 Scenario 8: Chemical Attack – Chlorine Tank Explosion .......................................... ..8-1 Scenario 9: Natural Disaster – Major Earthquake ............................................................9-1 Scenario 10: Natural Disaster – Major Hurricane.............................................................10-1 Scenario 11: Radiological Attack – Radiological Dispersal Devices..................................11-1 Scenario 12: Explosives Attack – Bombing Using Improvised Explosive Devices..............12-1 Scenario 13: Biological Attack – Food Contamination ......................................................13-1 Scenario 14: Biological Attack – Foreign Animal Disease (Foot and Mouth Disease) ...... 14-1 Scenario 15: Cyber Attack .................................................................................................15-1

Dimetil sülfat içeren bomba 50 yaralı Önce triaj Mil Med. 2003 May;168(5):351-4. Operation Castle Cascade: managing multiple casualties from a simulated chemical weapons attack. Siegel D, Younggren BN, Ness B, Kvool V. Dimetil sülfat içeren bomba 50 yaralı Önce triaj Ardından dekontaminasyon Tekrar triaj