ELEKTRONİK BELGELER VE DİJİTAL UÇURUM

E-BELGE? Elektronik araçlar vasıtasıyla oluşturulan, üretilen, saklanan, kişi veya kurumların belli bir konudaki beyanını veya bir olguya tanıklık eden verileri içeren, yazı, resim gibi nesnelerin bir araya gelmiş bir bütünüdür. Bağlayıcı bir nitelik kazanması için elektronik ortamda imzalanması gerekir. Hukuksal anlamda belge olarak nitelendirilebilmesi için noter niteliğinde üçüncü bir tarafın varlığına ihtiyaç duyulmaktadır.

E-BELGE TÜRLERİ

E-BELGELERİN ÖZELLİKLERİ Web formatında kullanılan ve farklı web tarayıcıları ile görüntülenebilen formatlara sahip olmalıdır. Güvenli olmalıdır. Kopyalanamaz ve üzerinde tahrifat yapılamaz nitelikte olmalıdır. Dijital imza ile güvenliği ve bütünlüğü garanti altına alınmış olmalıdır. Tüm işletim sistemleri ile entegre olabilmeli, farklı formatlara kolayca dönüştürülebilmelidir.

E-BELGELERİN ÖZELLİKLERİ Üzerinde gerçekleşen tüm işlemleri denetlenebilecek şekilde kayıt altına alınabilmelidir. Hukuksal geçerliliği olmalıdır. Uluslararası standartlara göre imzalanmış ve şekil şartlarını taşıyor olmalıdır. Eş zamanlı olarak tüm taraflarca görüntülenebilmelidir.

E-BELGELERİN FAYDALARI Maliyetin düşmesi (kağıt, posta ve kurye masrafları, hatalı belge maliyetleri) İşlem sürelerinin kısalması Dış ticaret işlemlerinde diğer ülkelere gönderilen belge tesliminin uzun sürmesi Belgenin yolda geçirdiği zamanın azalarak taraflarca eş zamanlı olarak görülebilmesi Yanlışların düzeltilmesi için belgelerin geri istenmesinden kaynaklanan zaman sıkıntısı Evraklar arasında uyumsuzlukların tespiti için günler süren incelemeler

E-BELGELERİN FAYDALARI Uygulama farklılıklarının ortadan kaldırılması (ilgili oldukları işlemin standartlarına uygun olarak üretilirler) Kullanılabilirliğin artması (diğer sistemlerle uyumlu olarak mükerrer kayıtları ortadan kaldırır) İnsan faktörünün etkisinin azalması (sistemin daha da gelişmesi ile e-belgeler kendi işini kendi görecek duruma gelecektir) Arşiv maliyetlerinin ortadan kalkması (hem depolama maliyetleri hem de arşivden bulmanın zorluğu)

E-BELGELERİN FAYDALARI Ekonominin kayıt altına alınması (vergi kaçırmak ve usulsüzlük yapmak) Sahteciliğin önlenmesi (dijital imza ile değiştirme ve tahrifatın yapılamaması) Karmaşık ödeme yöntemlerinin ortadan kalkması (ödeme yöntemlerinin mal ve gümrük merkezli hale gelmesi) Belge sayısının azalması (e-belgeler ile birçok belge aynı belge adı altında toplanabilir) Ticari bilginin edinilmesinin kolaylaştırılması (yapılan hataların kolaylıkla düzeltilebilmesi ve sistem tarafından yanlış uygulamalardan men edilme)

E-BELGELERİN FAYDALARI Ticaret hacminin artması (hız artışı ve maliyet düşüşü, malların ucuzlaması) Maliyetlerin önceden öngörülebilir olması (gecikme, kaybolma gibi beklenmeyen maliyetlerin ortadan kalkması) Firmaların ana faaliyet alanları üzerine daha fazla yoğunlaşması (operasyonel işlemler yükünden kurtulma) Dil farklılıklarının sorun olmaktan çıkarılması (e-belgelerin çok dilli olarak hazırlanabilme imkanı)

E-BELGELERDE GÜVENLİK Kimlik Değerlendirmesi: Belgeyi gönderen kişinin kimliğinin belirlenmesi. Yetkinin Tespit Edilmesi: Belgeyi gönderen ve imzalayan kişinin gönderdiği belgeyi imzalamaya yetkili olup olmadığının belirlenmesi. Belge Bütünlüğü: Belgenin içeriğinin internet üzerinde iletimi sırasında değişmeden kalmasının güvence altına alınması. Karıştırma: Belge içeriğinin sadece gönderici ve alıcı tarafından görülebilecek şekilde karıştırılması.

DİJİTAL UÇURUM Dünya üzerinde bulunan toplumların ve şirketlerin, ulusal ve uluslararası alanda bilgiye erişim, iletişim kurma, teknolojiyi kullanma ve ticaret yapma fırsatları, istekleri ve kabiliyetleri açısından aralarında oluşan fark neticesinde ortaya çıkan iki kutuplu ulusal ve uluslararası düzensizliğe verilen addır.

NEDENLERİ Ülke içinde bulunan gelir dağılımının bozukluğu ve alt gelir gruplarının teknolojiyi kullanmak için yeterli maddi olanaklara sahip olamamaları. Toplum içindeki yaş ve cinsiyet gruplarının teknolojiye olan bakış açılarının farklılık göstermesi. Toplumdaki bireylerin eğitim seviyeleri. Aile yapısı (çocuklu-çocuksuz). Etnik gruplar (Amerika örneği).

ÖLÇÜLMESİNDE KULLANILAN GÖSTERGELER Teleyoğunluk, ülkelerin 100 veya 1.000 kişi başına düşen sabit, mobil ve GSM telefon abonesi sayılarıdır. PC sayısı, örnekleme, tahmin veya kişisel bilgisayar satış rakamlarından elde edilen rakamlardır. Web sitesi sayısı, ülke adına kayıtlı DNS (Domain Name Service) sayısıdır. İnternet host sayısı, internete statik bir IP kullanarak bağlanmış bilgisayar sayısıdır.

ÖLÇÜLMESİNDE KULLANILAN GÖSTERGELER İnternet kullanıcı sayısı, aktif olarak kaç kişinin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullandığını ölçmek için kullanılmaktadır. Bant genişliği veya iletişim yolu kapasitesi (bandwidth), genellikle bir dakikada bir yerden bir yere aktarılan bilginin byte, mb veya gb olarak miktarıdır. Kullanıcının dili, ülke başına tahmini kullanıcı sayısı ve bu sayının ülkedeki dillere göre dağılımını hesaplamada yararlanılır.

ÖLÇÜLMESİNDE KULLANILAN GÖSTERGELER Web sitesinin dili, örnekleme veya doğrudan sayma yöntemiyle tahmin edilir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin büyüklüğü, BİT'inin Gayri Safi Yurtiçi Hasıladan aldığı payı ölçmek için kullanılır. Ayrıca, BİT’lerinde istihdam edilen işgücü, toplam ihracatta BİT’lerin payı gibi diğer ekonomik ölçüler de hesaba katılabilmektedir.

ORTADAN KALDIRILMASI İÇİN Teknolojik altyapının ülkenin her bölgesinde yeterli ve etkili bir şekilde oluşturulması gerekir. Toplum içindeki tüm kesimin, teknolojik iletişim ürünlerine kolayca ulaşmaları sağlanmalıdır. Ulusal eğitim politikası ile küçük yaşlardan itibaren eğitim verilmeli ve yaşamlarının bir parçası haline getirilmelidir. İş hayatındaki gelişimi için küçük ve orta büyüklükteki işletmelere devlet desteği sağlanmalıdır. Birey ve kurumlar tarafından planlanan projeler de devlet tarafından desteklenmelidir.

TÜRKİYE’DE DİJİTAL UÇURUM

DÜNYADA DİJİTAL UÇURUM