Öğr.Gör.Av.Nurser GÖKDEMİR IŞIK DENİZ İŞ HUKUKU Öğr.Gör.Av.Nurser GÖKDEMİR IŞIK

Md.21: Yurda iade Hizmet akdinin haklı nedenlerle işveren veya işveren vekili veya gemiadamı tarafından yurt dışında feshi halinde, işveren veya vekili gemiadamını hizmet akdinde başka bir hüküm yoksa, geminin bağlama limanına iade etmek ve gemiadamlarının iadeye ilişkin ve durumuna uygun yol, iaşe ve sair zaruri masraflarını karşılamak veya ödemek zorundadır. Deniz İş Hukuku

Md.22: Yabancı gemiadamının iadesi Yabancı gemiadamiyle yapılan hizmet aktinde ayrı bir hüküm yoksa,işveren veya işveren vekili yabancı gemiadamını ikametgahının bulunduğu mahal limanına iade etmek zorundadır . Deniz İş Hukuku

Md.23:Yurt içinde iade zorunluğu Hizmet aktinin herhangi bir Türk limanında feshi halinde akitte başka hüküm yoksa, gemiadamının işveren veya işveren vekili tarafından 21 inci maddedeki ölçüler içinde bağlama limanına iadesi zorunludur. Ancak, hizmet aktinin, 14 üncü maddesinin 1 inci bentine göre, feshi halinde bu madde hükmü uygulanmaz. Deniz İş Hukuku

Md.24: İade zorunluluğuna uymamak İşveren veya işveren vekilinin 21 ve 23 üncü maddelerde belirtilen zorunluğa uymaması halinde, gemiadamı yurda dönmek için yaptığı durumuna uygun yol, iaşe ve sair masrafları ve ayrıca 15 günlük ücreti tutarında bir tazminatı işveren veya işveren vekilinden isteyebilir. Deniz İş Hukuku

Md.25: İade hakkından yoksun kalma Yabancı bir memlekette işine son verilen veya hizmet akti yabancı bir memlekette sona eren gemiadamı o memlekette denizcilik işleriyle ilgili olsun veya olmasın, başka bir işverenle hizmet akti yaparsa eski işveren veya işveren vekilinin gemiadamını yurda iade zorunluluğu kalkar. 21, 22 ve 23 üncü maddelerde yazılı hallerde gemiadamı, işine son verilmesi yahutta hizmet aktinin sona ermesi gününden başlıyarak bir hafta içinde yurda iade edilmesini istemezse işveren veya işveren vekili iade ile zorunlu tutulamaz Deniz İş Hukuku

Md.25: İade hakkından yoksun kalma Bu kanunun 14 üncü maddesinin (1) numaralı bentinin (b) fıkrasında yazılı durumlar gemiadamına yüklenemiyecek sebepler altında doğmuşsa veya gemiadamı için hastalık ve sair zorunlu sebepler meydana gelmişse bu maddenin ikinci fıkrasındaki bir haftalık süre, engellerin kalktığı günden itibaren başlar. Deniz İş Hukuku

Md.26: İş süresi Genel bakımdan iş süresi, günde sekiz ve haftada kırksekiz saattir. Bu süre haftanın iş günlerine eşit olarak bölünmek suretiyle uygulanır. İş süresi, gemiadamının işbaşında çalıştığı veya vardiya tuttuğu süredir. İşveren veya işveren vekili, gemiadamının vardiyalarını yemek ve dinlenme zamanlarını bir çizelge ile belirtmek ve bu çizelgeyi gemiadamlarının görebilecekleri bir yere asmak zorundadır. Deniz İş Hukuku

İş Sürelerine Bağlı Olmayan Gemi adamları (Md.27) Birden fazla kaptanın bulunduğu gemilerde 1. kaptan ya da 1. kaptana vekalet eden kimse ( kılavuz kaptan dahil ) Birden fazla makinistin bulunduğu gemilerde baş makinist Doktor ve sağlık memurları Asıl görevleri can, mal ve gemi kurtarma olan kurtarma gemilerinde çalışan gemi adamları Gemide kendi nam ve hesabına çalışan kişiler, Deniz İş Kanununun iş sürelerine ilişkin hükümlerine tabi değildirler. Deniz İş Hukuku

Md.28: Fazla saatlerle çalışma Günlük 8 saat, haftalık 48 saatlik çalışmanın üzerinde yapılan çalışmalar fazla çalışma sayılmaktadır. Yapılacak fazla çalışmaların belli bir nedene bağlanması gerekmediği gibi, gemi adamının onayının alınması da zorunlu değildir. Gemi adamı, işveren veya vekilinde böyle bir talep geldiği takdirde fazla çalışma yapmak zorundadır. Fazla çalışma halinde her saatine ödenecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarı % 25 oranında arttırılmak suretiyle bulunacak miktardan az olamaz. Deniz İş Hukuku

Fazla Çalışma Kapsamı Dışında Kalan Çalışmalar Geminin, gemideki şahısların veya gemi hamulesinin selameti için kaptanın yapılmasını zaruri gördüğü işler, Gümrük, karantina ve sair sıhhi formalite dolayısiyle yerine getirilmesinde zorunluluk bulunan ilave işler, Gemi seyirde, ya da limandayken gemide yaptırılan yangın, gemiyi terk etme, denizde çatışma, denizde adam kurtarma ve savunma talimleri sırasında geçen sürelerdir. Deniz İş Hukuku

Çalışma Sürelerine Bağlı Olmayan Gemi adamlarının Fazla Çalışmaları Deniz iş kanunu bazı gemi adamlarının çalışmalarını yasada belirtilmiş olan iş sürelerinin kapsamı dışında tutmuştur. Bu gemi adamları; birden fazla kaptanın bulunduğu gemilerde birinci kaptan, doktor ve sağlık memurları, hemşire ve hastabakıcılar, asli görevleri can, mal ve gemi kurtarma olan kurtarma gemilerinde çalışan gemi adamları, gemide kendi nam ve hesabına çalışanlar ve birden fazla makinistin bulunduğu gemilerde baş makinist yasada düzenlenen iş sürelerine bağlı değildirler. Bu kimselerin günlük iş sürelerinin yaptıkları işin özelliği de göz önünde tutularak saptanması ve bu sürenin üstünde yaptıkları çalışmanın ayrıca fazla çalışma sayılarak, fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekir. Deniz İş Hukuku

Davacı vekili Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı şirkete ait deniz otobüslerinde gemici olarak çalıştığını, haftada 48 saatten ayda 192 saat çalışması gerekirken, günaşırı 24 saat çalıştırılmış olup, bu çalışmanın aylık 360 saat olduğunu, fazla mesai alacağının ödenmediğini; günaşırı 24 saat ve her ay 15`er gün çalıştığı halde, hafta tatili ücretinin de verilmediğini; işe başladığı tarihten dava tarihine kadar ulusal bayram ve genel tatil ücretlerinin de ödenmediğini ileri sürerek, davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir. Deniz İş Hukuku

Davalı vekili Davalı vekili, davacıya tüm haklarının ödendiğini, maaş bordrolarını ihtirazi kayıtsız imzaladığını, yaptığı fazla mesai karşılığının verildiğini savunmuştur. Mahkemece, bilirkişi raporu esas alınarak, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Deniz İş Hukuku

Bilirkişi raporu Davacının, vardiya usulüyle günaşırı 24 saat çalıştığı gözönüne alınarak, ayda 360 saatlik fiili çalışmasından, yasal çalışma süresi haftalık 48 aylık, 240 saat düşülerek bulunan fazla çalışma süresi için % 25 zamlı ücret hesaplanmış ve evvelce ödenmiş bulunan fazla mesai ücretleri düşülmüştür. Davacının, günaşırı 24 saat vardiya usulü çalıştığı ve bu esnada milli ve dini bayramlar esnasında çalışmaları olduğu dikkate alınarak bir yevmiye daha verilmesi gerektiği görüşüyle genel tatil ücreti ve periyodik çalışması gözönüne alınarak, 15 günde bir hafta sonu çalışması olacağı esasından hareketle hafta tatili ücreti hesaplanmıştır. Deniz İş Hukuku

Yargıtay Kararı Davacı, davalıya ait deniz otobüslerinde Deniz İş Kanunu`na tabi olarak çalışan gemi adamıdır . Uyuşmazlık Deniz İş Kanunu hükümleri çerçevesinde incelenip, değerlendirilmelidir . Taraflar fazla çalışma konusunda işyerinde tutulan kayıtlara dayanmışlardır. Deniz İş Kanunu`nun 26. maddesinde, "işveren veya işveren vekili, gemi adamının vardiyalarını, yemek ve dinlenme zamanlarını bir çizelge ile belirlemek ve bu çizelgeyi gemi adamlarının görebilecekleri bir yere asmak zorundadır." hükmü yer almakta, 28. maddesinde de, "fazla saatlerle çalışmaları belgelemek üzere işveren veya işveren vekili noterden tasdikle ayrı bir defter tutmak zorundadır. Bu defterde gemi adamına uygulanan zam nisbetleriyle fazla çalışmanın yapıldığı gün ve o güne düşen miktarı ve hakettiği fazla çalışma ücreti gösterilir" denilmektedir. Görülüyor ki, gemide çalışılmadan veya vardiya tutulmadan geçen sürelerin dışında ve günlük normal çalışma süresinin üstünde çalışılarak veya vardiya tutularak geçen süre fazla çalışma olarak değerlendirilmekte ve deftere işlenmesi aranmaktadır. Deniz İş Hukuku

Yargıtay Kararı Gerek mahkemenin kararında, gerekse bilirkişi raporunda, bu hususlar üzerinde hiç durulmamış, uygulanan çalışma sistemi yeterli açıklığa kavuşturulmamış ücret ödeme şekli ve işyeri kayıtları, gemi jurnalları ile bordrolar üzerinde ki inceleme sonucu yapılan tespitler açıklanıp, değerlendirilmemiştir. Öte yandan, bir kimsenin, yemeden, uyumadan, dinlenmeden ve diğer zorunlu ihtiyaçlarını karşılamadan 24 saat sürekli olarak çalışmasının imkansız olduğu insan yaradılış ve tabiatıyla bağdaşmayacağı gerçeği de hiç dikkate alınmamıştır. Ayrıca, davacıya bazı aylarda fazla çalışma ücreti ödendiği ve ihtirazi kayıt koymadan aldığı anlaşılmaktadır. Davacı, bu aylarda daha fazla çalıştığını usulen kanıtlayacak bir delil göstermediği halde, söz konusu aylar için de tekrar fazla çalışma ücreti hesaplanması ve evvelce yapılan ödemelerin düşülmesi de hatalıdır. Deniz İş Hukuku

Md.29: Ücret Ücret gemiadamına işi karşılığında işveren veya işveren vekili tarafından nakden ödenen meblağdır. Ücretin gemiadamına hizmet aktine gösterilen yer ve devrelerde tam olarak ödenmesi zorunludur. Ücret ödeme devresi bir aydan fazla olamaz. Hizmet aktinin sona ermesi veya bozulması halinde işveren veya işveren vekili gemiadamının ücretini derhal ve tam olarak ödemek zorundadır. Haklı bir sebep olmaksızın işini yapmayan gemiadamı, keyfiyet gemi jurnalina kaydedilmek ve jurnalı yoksa bir tutanakla belgelenmek şartiyla bu müddete ait ücretten mahrum edilir. Bu yüzden uğradığı zararın telafisi için işverenin tazminat istemek hakkı saklıdır. Deniz İş Hukuku

Ücret Brüt ücret : Ücretin vergi ve başka kesintilerin kesilmesinden önceki tutarıdır. Net ücret :Kesintilerden sonra gemiadamına ödenen meblağdır. Uygulamada ücret ödemeleri : 1. Gemiadamının yazılı istemine uyularak bağlama limanındaki yakınına yapılan ödeme. 2. Gemiadamına yurtdışında geçirdiği süre dolayısıyla ,döviz şeklinde yapılan ödeme. 3. Dövizden ve ailesine yapılan ödemeden artanın, gemi bağlama limanına geldiğinde gemiadamına ödenmesi . Deniz İş Hukuku

Madde 30: Avans İşveren veya işveren vekili, gemiadamlarının istekleri halinde kendilerine hizmet aktinde yazılı esaslara göre avans ödemeye zorunludur. Deniz İş Hukuku

Ücret defteri Madde 31 - Her gemide, noterlikçe tasdikli bir ücret ödeme defteri tutulur. Şu kadar ki, liman seferi yapan gemilerde bu defter işveren bürosunda da tutulabilir. Hizmet akitleri gereğince gemiadamlarına yapılacak her çeşit ödemelerin bu deftere kaydedilmesi ve kayıtların imza veya makbuzla belgelenmesi zorunludur. İstek halinde, bu kayıtların tasdikli bir örneği gemiadamına verilir. Bu muameleler her türlü resimden muaftır. Belgeye dayanmaksızın yapılan ödeme iddiaları muteber değildir. Deniz İş Hukuku

Ücretin saklı kısmı Madde 32 - Gemiadamının ücretinin ayda 240 lirası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz. Ancak gemiadamının bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir. Bu kayıtlamalar, nafaka borcu alacaklılarının haklarını kaldırmaz. Deniz İş Hukuku

İşveren hesabına iaşe Madde 33 - Bu kanuna tabi gemilerde iaşe servisi kurulması zorunludur. Gemiadamları hizmete başladığı günden başlıyarak hizmetten çıkış anına kadar gemide işveren tarafından bedelsiz iaşe olunurlar. İaşenin zorunlu sebeplerle uygulanamaması halinde işveren veya vekilince başkaca münasip bir iaşe imkanı sağlanır veya nakden ödeme usulü uygulanır. Limanlar içinde, şehir hatlarında, körfezlerde, göllerde ve akarsularda yolcu ve yük nakleden gemilerde, mavna, şat ve benzerlerinde iaşe servisi kurulması zorunlu değildir. Bu durumda işveren veya işveren vekili iaşe zorunluluğunu nakden ödemek suretiyle yerine getirir. Deniz İş Hukuku

İkamet yeri sağlanması Madde 34 - Gemiadamlarına işe giriş gününden başlıyarak işten çıkış gününe kadar rütbeleri, sayıları ve geminin büyüklüğüne uygun olarak ve yalnız kendileriyle eşyalarına ait olmak üzere gemi içinde ikamet yerleri bedelsiz olarak sağlanır. Herhangi bir zorunlu sebep yüzünden gemiadamlarının gemide ikametine imkan olmazsa işveren veya işveren vekili tarafından başka bir ikamet imkanı sağlanır. Deniz İş Hukuku