BİL 110 Bilgisayara Giriş 1 Bilgisayarlar Nasıl Çalı ş ır? Öğrt. Gör. Dr. Ahmet Cengizhan Dirican Bilgisayar Müh. Böl.

2 Bilgisayarlar girdi donanımları aracılı ğ ıyla aldıkları bilgiyi çe ş itli temel donanımlar vasıtasıyla i ş ler, çıkı ş donanımları vasıtasıyla sonuçları kullanıcıya gösterdikten sonra istenirse tüm bu bilgileri daha sonra kullanılmak üzere, saklama donanımlarını kullanarak saklar veya ileti ş im donanımları aracılı ğ ıyla ba ş ka bir yere/bilgisayara gönderir. Tüm bu süreç her ne kadar adı geçen donanım gruplarıyla gerçekle ş tirilse de, neticede tüm bu donanımların çalı ş tırılması veya yapacakları i ş ler yazılımlarla veya programlarla belirlenmekte ve yönetilmektedir. Di ğ er bir deyi ş le donanım ve yazılım bu sürecin ayrılmaz iki parçasıdır. Bilgisayarlar temel olarak, donanım ve yazılım olarak isimlendirilen, iki kısımdan olu ş maktadır. Bilgisayarlar Nasıl Çalışır ?

Donanım (Hardware): Bilgisayarın fiziksel yani elle tutulabilen kısmıdır. Bilgisayarı olu ş turan bütün aygıt ve fiziksel parçalara verilen genel addır. Donanım

4 5 grup donanım vardır. Girdi (Input): Bilgisayara veri ve talimat giri ş ini sa ğ layan aygıtlardır: Klavye, fare, tarayıcı, kamera, mikrofon,… Çıktı(Output): Bilgisayardan insanlara veri ve bilginin ula ş masını sa ğ layan aygıtlardır: Monitör, hoparlör, yazıcı Sistem Birimi (System unit): Bilgisayarın bilgi i ş lemek için kullandı ğ ı bile ş enlerini içeren kasadır: Anakart, i ş lemci,bellek ve di ğ er kartlar.. Depolama (Storage): Gelecek ullanım için kalıcı olarak bilgi depolayan aygıtlardır: Sabit disk, flash bellek, hagıza kartları, CD, DVD, Blu-ray İ leti ş im: Bilgisayarın di ğ er bilgisayarları veri, talimat ve bilgi göndemrek için kullandı ğ ı aygırlardır: Bilgisayarın Donanımları veya Bileşenleri

Merkezi İş lem Birimi (CPU: Cenral Processing Unit) Bellek (RAM) Anakart (Mainboard) Adaptör Kartları Ses Kartı (Sound Card) Ekran kartı (Graphics Card) Portlar (Ports) Sabit disk (Hard Disk) Optik sürücüler (Optical Drives) Güç kayna ğ ı (Power Supply) Bilgisayarın İç Donanımları (Sistem birimi ve Depolama) Power Supply Ports Drive Bays Processor Memory Sound Card Video Card

6 Yazılım (Software): Bilgisayarın sanal, elle tutulamayan ancak bilgisayar donanımı üzerinde çalı ş tırılıp, monitör veya printer gibi çıktı aygıtları üzerinden sonuçları gözlenebilen kısmıdır. Di ğ er bir tanımla, belirli i ş lemleri yapmak için bilgisayara yüklenilen programlara verilen genel isimdir ve iki temel çe ş itir vardır. Sistem Yazılımları (System Software): Donanımı kullanmak ve kontrol etmek için kullanılan genel programdır. Örn: İş letim sistemleri, derleyiciler. Uygulama Yazılımları (Application Software): Kullanıcıların temBilgisayarı çalı ş tıran veri ve uygulamalar. Yazılım

7 Sistem Yazımları. Örn: İş letim sistemleri, derleyiciler, editörler, haberle ş me programları. Bilgisayar donanımına can veren yazılımlardır. Uygulama programlarına göre daha dü ş ük seviyelidirler. İş letim Sistemi İş letim sistemi bilgisayar kaynaklarını (CPU, bellek, sabit disk, di ğ er aygıtlar) yöneterek, uygulama programlarının çalı ş masını sa ğ layarak, kullanıcı ile bilgisayar arasındaki ileti ş imi sa ğ layan a ş a ğ ı seviyeli bir sistem programıdır. İş letim Sisteminin Temel Görevleri Merkezi İş lem Birimi Yönetimi Bellek Yönetimi Disk Yönetimi Dosya Sistemi Yönetimi Di ğ er Aygıtların Yönetimi Di ğ er yazılımların çalı ş tırılması Kullanıcı ile ileti ş imin sa ğ kanması Sistem Yazılımları

8 Ofis Programları. Örn. Kelime İş lemciler, Çalı ş ma Tabloları, Gösteri/Sunum Hazırlama, Internet Tarayıcılar Mesleki ve Ticari Yazılımlar. Örn: Muhasebe,stok kontrol ve hasta takip programları. Veri elde edilmesi, i ş lenmesi, raporlanması ve saklanması ba ş lıca özellikleridir. İş lenen veri miktarı göreli olarak büyüktür. Zamanın büyük kısmı giri ş /çıkı ş i ş lemleri için harcanır. Bilimsel ve Mühendislik Yazılımlar. Örn:Elektronik devre çözümü, simülasyon, bina kiri ş /kolon hesabı programları. Matematiksel ve istatistiksel algoritmalar a ğ ırlıklıdır. Yo ğ un olarak sayı ve sayı dizileriyle u ğ ra ş ılır. Veri miktarı göreli olarak dü ş üktür. Matematiksel karma ş ıklık ba ş lıca ayırt edici özellikleridir. CPU kullanımları oldukça yüksektir. Yapay zeka yazılımları. Örn: Satranç oynayan programlar, uzman sistemler, do ğ al dil algılama ve robot programları İ nsan davranı ş larını taklit etmeyi amaçlayan programlar. Görüntüsel Yazılımlar. Örn: Oyun ve animasyon programları. Görüntü i ş lemlerinin ve algoritmalarının yo ğ un oldu ğ u programlardır. Bilgisayarın grafik arabirimini yo ğ un bir biçimde kullanırlar. Uygulama Yazılımları

Bilgi Nasıl İşlenir? Girdi (Input) İş leme (Processing) Çıktı (Output) Saklama (Storage) İ leti ş im (Communication) 9 Bilgisayarlar Bilgiyi Nasıl İfade Eder?

10 Bilgisayarda veri hafızasında yerle ş tirilen talimatlara göre i ş lenir. Talimatları temel olarak Merkezi İş lem Birimi (CPU) gerçekle ş tirir, Belli bir amaçla yazılmı ş talimatlar kümesine program denir. Program bilgisayar tarafından çözülmesi istenen bir problem için üretilmi ş bir çözümün veya algoritmanın bilgisayar diline veya i ş lemcinin onu anlayabilece ğ i biçime çevrilmi ş haline denir. Bir problemin veya belirli bir i ş in nasıl yapılaca ğ ını tanımlayan adımlar kümesine algoritma denir. Daha teknik ifadesiyle, algoritma, sonlu bir süreci tanımlayan, sıralı, kesin (açık) ve çalı ş tırılabilir adımlar kümesidir. Örn: Yemek pi ş irme  yemek tarifler Adres bulmak  Yol tarifleri Çama ş ır yıkama  Makine kullanım talimatnamesi Bir makinenin (bilgisayarın) belirli problemi çözebilmesi veya bir görevi icra edebilmesi için öncelikle bu görevin yapılmasını sa ğ layacak bir algoritmanın ke ş fedilmesi gerekir. Daha sonra ke ş fedilen algoritmanın ilgili makineye uyumlu olarak ifade edilmesi gerekmektedir. Bilgi Nasıl İşlenir? (1/2)

11 İ nsanlar için programlar ka ğ ıt üzerinde veya bilgisayar ekranında gösterilir. Makineler için ise programlar makinenin teknolojisine uygun bir biçimde kodlanırlar. Bir programın geli ş tirilmesi, makineye uyumlu biçime kodlanması ve makine içine yerle ş tirilmesi sürecine programlama denir. Programlar, ve onların ifade ettikleri algoritmalar, toplu halde yazılım olarak ele alınır. Di ğ er bir tanımda yazılım, programlamayı ve bu konuyla ilgili dokümantasyonları içeren genel bir terimdir. Bilgi Nasıl İşlenir? (2/2)