Biyoloji Öğretmenliği Bilim Dalı Doktora programı GELECEĞİN EĞİTİMCİLERİ: “EVRİM SADECE BİR TEORİ ! ” Çiçek Dilek Özyeral - Bakanay Marmara Üniversitesi Biyoloji Öğretmenliği Bilim Dalı Doktora programı

Avrupa komisyonunun 2005 yılında hazırladığı “Eurobarometre: Avrupalılar, Bilim ve Teknoloji” isimli anketinde Türkiye’nin bilimsel bilgi düzeyi bakımından en düşük seviyeye sahip olduğu ortaya çıkmıştır. (%8)

Bilim dünyasının en prestijli dergilerinden biri olan “Science” dergisi 2006 Ağustos ayı içersinde, evrim teorisinin değişik ülkelerde halk arasındaki kabülünü ele alan bir anket yayınlamıştır. Bu çalışmaya Abd ve Japonya’nın yanı sıra Türkiye dahil 32 Avrupa ülkesi katılmıştır. Michigan Üniversitesi’nden Prof. Jon D.Miller ve arkadaşları tarafından yapılan bu çalışmada, katılımcılara evrimle ilgili değişik ifadeler verilip bunların doğru olup olmadığı sorulmuştur.

A.B.D ve Türkiye’nin Evrim Teorisinin en az kabul gördüğü iki ülke olduğunu ortaya çıkarmıştır. (Miller ve ark, 2006) İnsanın evrimi en fazla Türkiye’de reddedilmiş olduğu görülmektedir.(%26) Evrimi doğru olarak kabul edenlerin oranının en az olduğu ülke yine Türkiye çıkmıştır. (%51) Evrimi en fazla kabul edenlerin başında ise İzlanda ve Japonya olmak üzere daha çok İskandinav ülkeleri olduğu görülmüştür.

Araştırma Amerika’da büyük yankı uyandırmış, araştırma sonuçları çeşitli gazete ve internet sitelerinde geniş yer almıştır.

Özellikle Amerikan basını Türkiye ile Amerika arasındaki eğitim farkını vurgulayarak; Türkiye’nin eğitim alanında yapacağı atılımlar ile birkaç sene içersinde bu farkı kapatabileceğini belirtmiştir. “Ya Türkiye? Bu sonucun Türkiye için önemli bir sorun olduğunu düşünüyorum. Türkiye ile A.B.D arasındaki fark; Türkiye’nin gelişmekte olan gelişimini henüz tamamlamamış bir ülke olduğudur.Ancak unutulmamalıdır ki pekçok Türk, doğu ve güneydoğu bölgelerinde hiç ya da çok az eğitim almaktadır. Eğer Türkiye bu bölgelerdeki eğitim sorununu ortadan kaldırıp bu insanlara eğitim getirirse, kısa bir süre içersinde Amerikayı açıkara sollayacağı kesindir…Fakat hala; yapacakları çok iş var! ” (PoliGazette Nisan, 2008)

Eğitimin amacı toplumun gelişmesine katkıda bulunabilecek bireyler yetiştirmektir Öğretmenlerin en önemli hedeflerinden biri, öğrencilerinin bağımsız ve bilimsel bir şekilde eleştirebilme yeteneği kazanmalarına rehber olmaktır. Ancak bu şekilde bireyler karşılaşılan sorunlara bilimsel bir yaklaşım gösterebilirler. Evrim öğrenilmeden, hem biyolojide hem de temel bilimlerde bilimsel düşünme becerisi edinmede ve bilimsel veri üretmede önemli eksiklerin olması kaçınılmazdır.

Bu nedenlerden dolayı öğretmen yetiştirme programlarının rolü pek çok araştırmada vurgulanmış ve eğitim programlarının hazırlanması için pek çok araştırma yapılmıştır. (örn; Akerson, Abd-El-Khalic ve Lederman, 2000; Donnelly & Boone, 2006) Yapılan çalışmalar bireylerin bilim ve bilimin doğasına bakış açılarının evrim teorisine yaklaşımlarında etkili olabileceğini göstermektedir. Bilimin doğasına ait çeşitli kavramların ve özellikle Teori kavramının evrim teorisini doğru anlamada büyük bir önem teşkil ettiği literatürde sıklıkla belirtilmektedir.

Evrim teorisinin biyoloji eğitimindeki önemi nedeniyle derslerde etkili bir şekilde öğretilmesinde görev doğal olarak biyoloji öğretmenlerine düşmektedir. Bu anlayıştan yola çıkarak; Biyoloji ve evrim eğitiminde önemli rol üstlenecek olan biyoloji öğretmen adaylarının; evrim konusunda yeterli bilimsel bilgiye sahip olup olmadıklarını Sahip oldukları bilim anlayışlarınının evrim teorisine olan yaklaşımlarında bir etkisi olup olmadığı incelenmiştir.

Yöntem 2007 eğitim yılı içersinde Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Biyoloji Eğitimi’nin Dalı’nın 4. ve 5. sınıflarında eğitim görmekte olan öğretmen adayları “Evrim ve Bilimsel Yöntemi Anlama ve Kabul Etmeyi İnceleme Anketi” [Questionnaire to examine acceptance and understanding of evolution and scientific method (Rutlage, ve Warden, 2000). ] Olumlu ve olumsuz yaklaşım göstermiş olan gönüllü 10 öğretmen adayı ile bilimin doğası hakkında yarı-yapılandırılmış görüşmeler

Evrim teorisini anlama ve kabul etme anketi Anket her iki kısmı da çeşitli alt boyutlara ayrılarak incelenmiştir. Evrim Anlayışı Evrim teorisinin güvenilirliği Evrim teorisinin bilimsel geçerliliği Evrim teorisinde dolaylı kanıtlar ve kanıtların yapısı Canlılığın değişimi Evrim Bilgisi Temel Evrim Kuramı Evrim Kanıtı Uyum İzolasyon

Yapılan betimsel analizler sonucunda öğretmen adaylarının evrim anlayışlarına bakıldığında evrim teorisi hakkında “Kararsız” bir görüş bildirdikleri görülürken, evrim bilgilerinin oldukça yetersiz olduğu görülmektedir. N Ortalama Standart Sapma Evrim Anlayışı 75 2,99 0,82 Evrim Bilgisi 0,44 0,16 Öğretmen Adaylarının Evrim Anlayışı Ve Evrim Bilgisine Verdikleri Yanıtların Betimsel Analiz Tablosu

Ancak soru bazında yapılan detaylı analizler, öğretmen adaylarının önemli bir kısmının evrim teorisine karşı olumsuz bir tutum içinde olduğunu, evrimin sahip olduğu bilimsel statüsüne dair yeterli yaklaşıma sahip olmadıklarını göstermektedir. Ortalama Canlılığın Değişimi 2,92 Kanıtların Doğası (Dolaylı Kanıtlar) 3,26 Bilimsel Geçerlilik 2,98 Teorinin Güvenilirliği 2,84 Öğretmen Adaylarının Evrim Anlayışı Alt Boyutlarının Ortalama Değerleri

Araştırmaya katılan öğretmen adayları Modern insan haricinde tüm canlıların evrimsel süreçlere tabii tutularak evrimleştiği fikrini kabul ederken, insanlığın evrimleşmesi fikrine katılmadıkları görülmektedir Evrim teorisinin fosil, tarihsel veriler gibi dolaylı kanıtlar ile desteklendiğini kabul etmelerine karşın bilimsel olarak test edilmeye uygun olmadığını savundukları görülmektedir. Evrimin bilimsel bir teori olduğunu ancak hala bilim adamlarının varlığına şüphe ile yaklaştıklarını belirtmişlerdir. Bu yaklaşım “Teori” kavramı hakkında ciddi bir yanılgının varlığına işaret etmektedir

Evrim Bilgileri Öğretmen adaylarının; Lamarck’ın evrim yorumu ile Darwin’in doğal seleksiyon ile evrim teorisini birbirine karıştırdıkları Modifikasyonların kalıtsal olmayışı, araştırmaya katılan öğretmen adaylarından sadece %16’lık bir kesmini oluşturan 12 kişi tarafından bilinmektedir. Evrim teorisini destekleyen kanıtların yapısı ve dolaylı kanıtlar Uyum alt boyutu dışında tüm diğer alt boyutlarda yetersiz olduğu görülmüştür

Ortalama Temel Evrim Kuramı 0,44 Evrim Kanıtı 0,38 Uyum 0,51 İzolasyon 0,46 Öğretmen Adaylarının Evrim Bilgisi Alt Boyutlarının Ortalama Değerleri

NİTEL ARAŞTIRMALAR

Katılımcıların tamamının bilim insanını ‘Bilim Adamı’ şeklinde tanımlamaları bilim ile uğraşmanın daha çok erkek cinsine özgü olduğu algısı olduğunu göstermesi oldukça ilginç olup literatürdeki çalışmalarda da rastlanmaktadır (Bora, 2005; Gilbert & Calvert, 2003; Şahin, Görgen, Şeker ve Deniz, 2007). Olumlu yaklaşım göstermiş olan bireylerin görüşmelerinde, insanı da içine alarak evrimsel mekanizmaları açıkladıkları görülürken, olumsuz yaklaşım gösteren bireylerin insanın evrimleşmesi fikrine karşı geldikleri görülmüştür Olumsuz yaklaşım gösteren bireylerin evrim bilgilerinde önemli yanlış kavramlara sahip oldukları, özellikle Lamarck ve Darwin teorisini birbirlerine karıştırdıkları görülürken, Olumlu yaklaşım gösteren bireylerin evrime ait çok fazla bilgiye sahip olmamalarına karşın temel önemli bir kavramsal hata bulunmamış sadece evrimin bir amacı ve ilerleme yönü olduğuna dair yanlış bir sonuca vardıkları görülmüştür.

evet teori deneyler sonucundaki veri .... evet teori deneyler sonucundaki veri... senin deneyini destekleyebilir ama diğer bilim adamları tarafından kabul edilmiyor. teori galiba kusurluydu evet teori ispatı tam olmayan …” Ayşe “…Mesela ortaya bir teori attım, kimsenin inkar edemeyeceği düzeye geldiği zaman bu bir kanun olur. Evrimin hala kanun olamayıp hala teori halinde kalması bundan dolayıdır.” Pelin “ Evrim teorisi bilimseldir tabi ki... ama doğru olması için kanun olması gerekir. ” Rıdvan

“ evet bilimsel yöntemle bulunmuş bir teoridir çünkü Darwin Beagle gemisi ile gezisinde, gözlemler ile veriler toplamış, bunları kıyaslamış ve bunun sonucunda bir hipoteze ulaşmıştır. Bilimsel bir yolla toplamış adam. Tabi günümüzde daha da bilim dalı katkısı ile araştırmalar gelişmiştir. ” Çiğdem “ ...yer çekiminde ... tabi ki önce bir hipotez kurmuştur bunun sonucunda gözlemler yapmaya başladı denemeye başladı.......(duraksama ve düşünme) orada da teori kurulmuştur bir çok bilim adamı desteklemiştir ki sonunda kanun olmuştur ...Newton çok despot bir adammış hemen kabul ettirmiş herhalde Hülya

“…şu an için atom teorisi daha mantıklıdır “…şu an için atom teorisi daha mantıklıdır. Atom teorisi dünyadaki birçok bilim adamı tarafından kabul ediliyor atom teorisi ile ilgili bir araştırma yok, muhakkak vardır ama çürütücü nitelikte olduğunu bilmiyorum ama evrim teorisi hala teoridir çünkü şu an için kesinliği tam olarak kanıtlanmamıştır ama atom teorisi ismi teoridir ama kanun olarak nitelendirilmektedir.” Emrah

Hipotezlerin teoriye değişimi konusunda yanılgılar içermekte Hipotezlerin doğrulanması ve bilimsel toplum tarafından kabul görmesi ile teoriye dönüştüğünü savunmaktadır. Bilimsel kanunları bilimsel teorilerin ispatlanmış formları olarak tanımlamaktadır. Bilimde çoğu zaman direk delillere ulaşmanın mümkün olmadığı ve bilim insanlarının genelde dolaylı gözlemlerle elde ettikleri delilleri kullandıklarını vurgulamamıştır

Sonuç olarak; Öğretmen adaylarının evrim bilgisi bakımından oldukça yetersiz oldukları görülmüştür Öğretmen adaylarının tamamında görülen bilimin doğasına yönelik yetersiz olmalarının yanında ciddi kavram yanılgılarına sahiplerdir. Yapılan detaylı analizler adayların bilim hakkında sahip oldukları kavram yanılgılarının çeşitli noktalarda evrim teorisine yaklaşımlarını olumsuz yönde etkilediğini ortaya çıkarmıştır.

BTTÇ 4. Bilimsel bilginin değişiminde kanıtların, teorilerin ve/veya paradigmaların rolünü açıklar BTTÇ 5. Bilimsel bilginin değişiminin genellikle sürekli olduğunu fakat bazen de paradigma kayması şeklinde olabileceğini fark eder. BTTÇ 6. Yeni bir bulgu ortaya çıktığında mevcut bilimsel bilginin test edilerek sınandığını, düzeltildiğini veya yenilendiğini fark eder. BAS 8. Yanlılık gösteren bilgi ve görüşleri ayırt eder.

Herkese teşekkürler