Simülasyon Teknikleri Doç.Dr.Hülya Şahintürk Simülasyon Teknikleri

Simülasyon Teknikleri Tanım 1: Bir sistemin simülasyonu, bu sistemi temsil edebilecek bir model oluşturma işlemidir.Bu model temsil ettiği sistem üzerinde yapılması çok pahalı olan veya mümkün gözükmeyen işlemlerin yapılmasına olanak verir.Bu işlemlerin etkisi altındaki model incelenir.Bundan gerçek sistemin veya ona ait alt sistemlerin davranışları ile ilgili özellikleri tepkimeler öngörülür. Tanım 2: Simülasyon, gerçek sistemin modelinin tasarlanması ve bu model ile sistemin işletilmesi amacına yönelik olarak sistemin davranışını anlayabilmek veya değişik stratejileri değerlendirmek ( ölçütler kümesinin verdiği sınırlar içinde ) için deneyler yürütülmesi sürecidir.

Simülasyon Teknikleri Simülasyon aşağıdaki işlevleri yerine getiren deneysel ve uygulamalı bir yöntemdir Sistemin davranışını gözler ve tanımlar Gözlenen davranış için geçerli olan teoriler ve hipotezler kurar. Bu teorileri gelecekteki davranışı öngörmek için kullanır.Yani sistemdeki veya işleme yöntemindeki değişikler sonucu oluşacak etkileri araştırır.

Simülasyon Teknikleri Simülasyon yaklaşımının tercih edilmesi,uygulanması ve uygulamanın başarılı olması için bazı koşulların gerçeklenmesi gerekir Belirsizlik Rassallık Deneysellik Davranış Analizi Sistem Görüşü Evrimsellik

Simülasyon Teknikleri Simülasyon Modeli Yapısı En Genel Anlamda E : Sistem performansına etkisi xi : Denetleyebildiğimiz değişken ve parametreler yi : Denetleyemediğimiz değişken ve parametreler f : xi ve yi arasındaki ilişki E=f ( xi , yi)

Simülasyon Teknikleri Simülasyon açısından hemen hemen tüm modeller aşağıdaki elemanlardan oluşur. Bileşenler Değişkenler Bağımsız ve bağımlı Denetlenebilir veya denetlenemez İçsel ve dışsal Girdi ve çıktı

Simülasyon Teknikleri Bağım-sız Bağımlı Denetle-nebilir Denetle-nemez İçsel Dışsal Girdi Çıktı x X

Simülasyon Teknikleri Parametreler P(x)=e-λ(λx/x!) İlişkiler Yapısal İşlevsel Sırasal Mekansal Zamansal Neden-sonuç Enerjinin Korunumu Mantıksal Matematiksel Varsayımlar Kısıtlar Ölçütler

Simülasyon Teknikleri Simülasyon Modeli Nitelikleri Simülasyon sistemin işleyişi ile ilgilidir Simülasyon gerçek dünya problemlerinin çözümü ile ilgilidir Simülasyon, sistemin denetimindeki ve sistemin davranışına ilişkin hizmetlerin yararına yöneliktir.

Simülasyon Teknikleri İyi bir simülasyon modelinin sahip olması gereken özellikler Kullanıcı tarafından Kolay anlaşılmalıdır Amaç ve hedef yönlü olmalıdır Anlamsız sonuç vermeyecek sağlamlıkta olmalıdır Kullanıcı tarafından denetimi ve işletilmesi kolay olamalıdır. Tam olmalıdır. Model değişikliği ve güncelleştirilmesi için kolaylıkla uyarlanabilir olmalıdır. Evrimsel olmalıdır; yani basit bir şekilde başlayıp giderek karmaşıklaşmalıdır.

Simülasyon Teknikleri Simülasyon Süreci Gerçek sistemlerin davranışlarını araştırmak için kullanılan çalışmaların aşamaları şunlardır: Sistem Tanımı Modeli Formüle Etme Veri Derleme Modelin Dönüştürülmesi

Simülasyon Teknikleri 5. Modelin Geçerliliğini Araştırma Modelin Geçerli olması; Parametrelerin sınır değerler verildiğinde modelden olumlu cevaplar alınabilir Varsayımlar testi Girdi-Çıktı Dönüşümünün testi Son iki yöntem için Ortalama testi( bir örnek ile ortalamanın testi;ortalamalar arasındaki farkların testi)

Simülasyon Teknikleri Varyans testi ( Chi-kare testi,F testi) Verilerin testi (oran testi,k oran arasında farkların testi, kontenjans tabloları, uygunluk testleri ) Parametrik olmayan testler (İşaret testi, toplamların derecelendirilmesi , medyan testi, U-testi, Koşum testleri, Sıralı korelasyon testleri)

Simülasyon Teknikleri Stratejik Planlama Taktik Planlama Deneme Yorum Uygulama Belgeleme

Simülasyon Teknikleri Sistemin modeli kurulduktan sonraki farklı durumların analizi için istenildiği kadar kullanılabilinir Sim.Yönt.leri Sistem verilerinin detaylı olmadığı durumlarda elverişlidir Model üzerinde daha sonra yapılacak analiz gerçek hayattakinden daha ucuz elde edilir Sim.karmaşık dahili etkileşmeleri etüt etme ve bunlar üzerinde deney yapma olanağı sağlar Sistemin ayrıntılı gözlemi daha iyi anlaşılmasını daha önceden görülmemiş eksiklerin giderilmesini daha etkin sistemin kurulmasını sağlayabilir Sim. daha farklı koşullar altında nasıl olacağı konusunda deney yapma imkanı verir Analitik çözümlerin doğruluğunu gerçeklemek amacıyla kullanılabilir Dinamik sistemlerin gerçek zamanı, daraltılmış veya genişletilmiş süre içinde incelenebilir Analistleri genel düşünmeye zorlar Bir sistemin bilgisayar sim.kurmanın ve doğruluğunu ispatlamanın maliyeti yüksektir Kurulan bir sim.programını bilgisayarda çalıştırılması çok zaman alabilir Araştırıcılar sim. Tekniğini öğrendikten sonra onu analitik yöntemlerin daha uygun olduğu durumlardada kullanma eğilimindedir