Eksik Rekabet Piyasaları-I Monopol, Monopson ve İki Yanlı Tekel 7. BÖLÜM Eksik Rekabet Piyasaları-I Monopol, Monopson ve İki Yanlı Tekel

Amaçlarımız Eksik rekabet ve hasılat eğrileri Monopolcü piyasa ve maksimum kar Fiyat farklılaştırması Anahtar kavramlar: Monopol, Fiyat Farklılaştırması, Firma Dengesi, Monopson, İki Yanlı Tekel 2

Tam Rekabet Piyasaları (Tekrar) Q P Piyasa D S Q0 P0 Q P Firma P0 D = MR = P q0 LRAC LMC

Monopol (Monopoly) Monopol Bir satıcı- çok alıcı (One seller - many buyers) Bir ürün [One product (no good substitutes)] Giriş Engeli (Barriers to entry) Fiyat Yapıcı (Price Maker) 3

Monopol Piyasada Firma Gelirleri Düopol veya oligopol piyasalar çoğu zaman anlaşarak monopol piyasa gibi davranırlar. 3

Toplam Gelir (Total Revenue) 3

Ortalama Gelir (Average Revenue) 3

Marjinal Gelir (Marjinal Revenue) 3

Ortalama ve Marjinal Gelir 3

Average and Marginal Revenue 1 2 3 $ per unit of output 4 5 6 7 MR AR (Talep) Output 1 2 3 4 5 6 7

Monopol Analiz Satış artıkça fiyat düşecektir MR < P Tam rekabetle karşılaştırdığımızda Satış arttıkça fiyat değişmez MR = P 3

Monopolist Çıktı Miktarı Karar Süreci Karı maksimize edecek çıktı düzeyi MR = MC Maliyet fonksiyonu da aynı, 3

Monopolde Firma Dengesi 3

Monopolde Firma Dengesi

Monopolde Firma Dengesi

Monopolist’s Output Decision $ per unit of output D = AR MR MC AC Pa Qa P0 Q0 Pb Qb Kaybedilen Kar Kaybedilen Kar Quantity

Monopolist’s Output Decision Çıktı seviyesi MR=MC’nin altında iken gelirdeki azalış, maliyetteki azalıştan büyüktür (MR > MC) Çıktı seviyesi MR=MC’nin üstünde iken maliyetteki artış, gelirdeki azalıştan büyüktür (MR < MC)

Monopolist’s Output Decision At output levels below MR = MC, the decrease in revenue is greater than the decrease in cost (MR > MC) At output levels above MR = MC, the increase in cost is greater than the decrease in revenue (MR < MC)

Monopol: Bir örnek 3

Monopol: Bir örnek

Kar Maksimizasyonuna Örnek TL 100 150 200 300 400 50 C r r' R Kar maksimum olduğu zaman rr’ ve cc’nin eğimi eşittir: MR=MC 10 c c’ Kar Miktar 5 15 20

Kar Maksimizasyonuna Örnek TL/Q 10 20 40 Kar = (P - AC) x Q = ($30 - $15)(10) = $150 MC AC AR MR P=30 Profit AC=15 5 10 15 20 Miktar

Monopson Bir piyasada çok büyük sayıda satıcı karşısında sadece bir alıcının bulunması durumunda ortaya çıkar. Örnek: Şeker pancarı Tütün Çay 3

Monopsonda Firma Dengesi 3

İki Yanlı Tekelde Firma Dengesi Örnek: Sendikalı işgücü Silah üretimi Anlaşma Bölgesi P3-P4 3

Doğal Monopol Doğal Monopol;bir firmanın iki yada daha fazla firmadan, daha düşük maliyetle üretimi gerçekleştirmesi ve daha düşük fiyatla piyasaya arzda bulunması durumunda ortaya çıkar Ölçek ekonomileri, küçük firmalar ve birkaç büyük firma Patent uygulaması, milliyetçilik KnowHow Petrol,elmas, uranyum, bor 3

Doğal Monopolde Fiyat Düzenlemesi $/Q Eğer fiyat Pc şeklinde düzenlendiğinde, Firmalar para kaybedecek ve piyasadan çıkacaklardır. Çünkü ortalama maliyetleri yetmemektedir Monopolist yapı ilk olarak Qm kadar üretimi Pm fiyatı ile satacaktır AR MR MC AC Firmanın piyasada kalabilmesi olası en geniş kar düzeyi için Fiyat Pr olur Pm Qm Qr Pr PC QC Quantity

Monopolde Fiyat Farklılaştırması Kar max. Farklı alım gücü Lüks semt Farklı esneklik Trende 1. ve 2. mevki 3

Birinci Dereceden Fiyat Farklılaştırması $/Q Fiyat farklılaştırması yapmadan Q* üretim miktarı ve fiyat P*.Değişken kar MC & MR arasındadır (sarı bölge). Pmax D = AR MR MC Tüketici rantı is P*fiyatı üzerindeki alan 0 and Q* üretim miktarı arasındadır. Mükemmel fiyat farklılaştırması ile birlikte, firma mor bölgeyide ekleyerek değişebilir karını arttırarak üretimi Q** noktasına getirebilir. P* Q* Q** PC Quantity 23

Birinci Dereceden Fiyat Farklılaştırması Pratiği $/Q Six prices exist resulting in higher profits. With a single price P*4, there are fewer consumers. P2 P3 P1 D MR Discriminating up to P6 (competitive price) will increase profits. MC P*4 Q* P5 P6 Quantity 30

Price Elasticities of Demand: Users vs. Nonusers of Coupons 52

Elasticities of Demand for Air Travel 55

Monopole Yöneltilen Eleştiriler Tam rekabete göre daha az üretim ve daha yüksek fiyat Optimal Kaynak Dağılımını Bozucu Etki Tam rekabete aşırı kar uzun dönemde kalkarken, monopolde uzun dönemde devam etmektedir Monopol her zaman marjinal maliyet üzerinde fiyatla mallarını sattığı için, kendi gelirleri durmadan artmaktadır. Bu durum “Gelir Dağılımını Bozucu Etki” yapar. Reklam Kaynak israfı Piyasa ne kadar geniş ve esneklik düşük ise karları o kadar yüksek olur. Bu yüzden, reklam sayesinde geniş piyasa ve düşük esneklik sağlar Reklam monopolcü rekabet piyasalarında daha çoktur. 3

Firamanın reklam yapmadan önceki Reklamın Etkisi Eğer firma reklam yaparsa, AR ve MR eğrileri sağa kayar. Ortalam maliyet artar fakat, marjinal maliyet artmaz Firamanın reklam yapmadan önceki AR ve MR eğrileri . $/Q AR’ MC MR’ AC’ Q1 P1 AR MR Q0 P0 AC Quantity 136