Etik Kültürün Geliştirilmesinde Sivil Toplumun Rolü Prof. Dr. İnayet Aydın Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Eğitim Yönetimi ve Politikası Bölümü

Modern demokratik devletin başlıca özelliklerinden biri, siyasal ve sosyal bakımdan çoğulcu bir yapıya sahip olmasıdır.

Bazı sivil toplum kesimleri ortak çıkarlarını topluca korumak amacıyla bazıları da kimi düşünce ve ideallerini yaymak amacıyla örgütlenmişlerdir.

Sivil Toplum Kuruluşu Nedir? STK'lar toplum yararına çalışan, demokrasinin gelişmesine katkıda bulunan, kar amacı gütmeyen, devletten ayrı hareket edebilen, bireylerin ortak amaç ve hedeflerine bakıldığında ise; siyasal idareyi ve yönetimi kamuoyu oluşturmak suretiyle etkileyebilen bir örgütlenme türüdür.

Sivil Toplum Kuruluşlarının İşlevi Nedir? 1. Temsil işlevi. Üyelerinin, tercih, istek, görüş ve tutumlarını, siyasal iktidar, parlamento, siyasal partiler, bürokrasi, diğer kurum/kuruluşlar ve kamuoyu karşısında temsil ederler.

2. İletişim işlevi. Üyelerinin çıkarlarını, isteklerini ve tercihlerini, ilgili kamu kurumlarına ve kamuoyuna aktarma, duyurma ve benimsetme uğraşısı içerisindedirler. Bu iletişim işlevinde hem etkileme hem de etkilenme söz konusudur.

3. Denetim işlevi. Siyasal iktidarın almış olduğu karar veya işlemler karşısında takındıkları tavırla, siyasal iktidarın karar ve işlemlerini denetlemiş olurlar.

4. Siyasal katılmayı artırma işlevi. Baskı gruplarının siyasal katılımı arttırma işlevleri de vardır çünkü siyasal süreci bireylerin tek başlarına etkilemeleri olanaklı değildir.

5. Üyeler arası mesleki ve kişisel ilişkilerde standartlar oluşturma ve koruma.

Ülke genelinde ortalama her 780 kişiye 1 STK düşmektedir. Türkiye’de 4.547’si vakıf, 86.031’i dernek olmak üzere, 90.578 sivil toplum kuruluşu faaliyet göstermekte, bu rakamlara sendikalar, meslek odaları ve kooperatiflerin de eklenmesi durumunda sayı 150.000’i aşmaktadır(TÜSEV) Ülke genelinde ortalama her 780 kişiye 1 STK düşmektedir.

Etik, insan tutum ve davranışlarının iyi-kötü ya da doğru-yanlış yönden değerlendirilmesidir.

ETİK KOD Belli bir grup ya da ülke içindeki insanların nasıl davranmaları gerektiğinin gösteren yazılı kurallardır.

İLKE Eylemleri yönlendiren temel düşüncelerdir.

KURAL İlkelere uygun eylem yollarıdır. İlişkisel kurallar Çalışma ve etkinlik kuralları Sağlık ve güvenlikle ilgili koruyucu kurallar Kişisel kurallar Görgü kuralları

Kuralların genel olarak üç özelliğinden söz edilebilir • Kurallar belirsizliği azaltarak öngörülebilirlik ve istikrar sağlar, • Kurallar insan davranışlarına denetim ve sınırlama getirirler, • Kurallar bireyi özgür kılarlar,

STANDART Beklenen davranışların sergilenmesi, istenmeyenlerden kaçınılmasında rehberlik yapan sistemlerdir.

STANDART Standart, teknik tanımlamalar içeren ya da kesin kriterler ile tasarlanmış tutarlı kurallar, kılavuzluk bilgileri veya tanımlamalar içeren basılı bir dokümandır.

STK’larda Etik kültür Yaratmada Altı Basamak

1. Uygulanabilir etik davranış kuralları oluşturmak. Sivil Toplum Kuruluşları etik ilkelerini belirlemeli ve tüm mekan ve ortamlarına bu ilkeleri ilan etmelidirler.

Meslek Etiği Belirli bir meslek grubunun, mesleğe ilişkin olarak oluşturup koruduğu; meslek üyelerine emreden, onları belli bir şekilde davranmaya zorlayan Kişisel eğilimleri sınırlayan, yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan, meslek içi rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan ilke ve kurallar bütünüdür.

Etik Kuralların İşlevi

Kural kitabı Ne bekleniyor?

Yol Gösterici Levha (Yönlendirme)

Ayna (Davranışını görme)

Büyüteç (Eylemden önce dikkatle düşünme)

Kalkan (Etik dışı taleplerden korunma)

Duman Dedektörü (Erken Uyarı)

Yaptırım ve uyma

2. 0ryantasyon eğitimi ve sürekli eğitim uygulamak Etik eğitimleri bir Sivil Toplum Kuruluşunun temel işlevlerinden biri olmalıdır

3.Düzenli ve sürekli iletişim Etik davranış kurumlar içinde sürekli konuşulan ve paylaşılan bir konu olmalıdır. Etik konular ile ilgili toplantılar, duyurular ve etkinlikler ile etik farkındalık artırılmalıdır.

4. Etik şikayet hattı kurulması Sivil toplum kuruluşları alanları ile ilgili etik dışı durumların bildirileceği mekanizmalar kurmalı ve bu şikayetlerin takipçisi olmalıdır.

5. Uygulama ve eyleme geçme Etik eylem planları yapılmalı ve eyleme geçilmelidir. Kurum içinde ya da dışında etik stratejisi ve eylem planları uygulanmalıdır.

6. Etik kültürü yaşatan üyeleri ödüllendirmek. Sivil toplum kuruluşlarında etik davranışlar konusunda öncülük eden, sosyal öğrenmede modellik yapan kişiler ödüllendirilmelidir. Doğruyu yapmak ve doğru olmak pekiştirilmelidir.

Doğru şeyi yapmak için yanlış zaman yoktur. H. Jackson Brown Jr.

Dinlediğiniz için teşekkürler