KADIN ve TÜTÜN KULLANIMI Dilek ASLAN HÜTF Halk Sağlığı AD. diaslan@hacettepe.edu.tr

HALK SAĞLIĞI YAKLAŞIMINDA “SORUN” En çok görülen En çok öldüren En çok sakat bırakan En çok işgücü kaybına neden olan durumlar…

HALK SAĞLIĞI SORUNU

HALK SAĞLIĞI YAKLAŞIMINDA Bütün toplumlar için Her iki cinsiyet için Her yaş grubu için “SORUN”

DÜNYADA TÜTÜN ÜRÜNLERİ.. Sigara Nargile Pipo Puro Bidi Snuf Snus Guthka Sarma tütün Tütün çiğneme …. 1. http://www.who.int/topics/tobacco/facts/en/index.html. Erişim tarihi: 14 Ekim 2008. 2. World Health Report 2008, Primary Health CarNow More Than Ever. WHO publications, 2008. 3. Tobacco: Deadly in any Form of Disguise.WHO, 2006. http://www.who.int/tobacco/communications/events/wntd/2006/Tfi_Rapport.pdf. Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.

DÜNYADA TÜTÜN KULLANIMI SIKLIĞINI VE SEYRİNİ BİLMEK ÖNEM TAŞIR !!

“kadınlar erkekler gibi sigara içtiklerinde erkekler gibi ölecekler”.. Tütün epidemisinin basamakları “kadınlar erkekler gibi sigara içtiklerinde erkekler gibi ölecekler”.. “when women smoke like men, they will die like men"  Elanor Wilson... EVRE 2 EVRE 1 EVRE 3 EVRE 4 Sigara içme sıklığı (%) Erkek Sigara içme sıklığı (%) Kadın Ölüm hızları (%) Erişkinlerde sigara içme sıklığı (%) Ölüm hızı (%) Erkek Ölüm hızı (%) Kadın Sahra altı Afrika Çin Japonya Güney-doğu Asya Latin Amerika Kuzey Afrika Batı Avrupa İngiltere Amerika Kanada Avusturalya Batı Avrupa Güney Avrupa Latin Amerika Evre 1-Tütün kullanma sıklığı az (%20 civarlarında). Evre 2-Tütün kullanma sıklığı erkeklerde %50’lere ulaşmakta. Evre 3-Tütün kullanımına bağlı hastalık ve ölümlerde yükselme Evre 4-Tütün kullanma sıklığı azalmakta Esson KM, Leeder SR. The Millennium Development Goals and Tobacco Control. An Opportunity for Tobacco Control. WHO, Switzerland, 2004.

DÜNYADA.. Tütün kullanımına bağlı her 6 saniyede bir kişi; on yetişkinden birisi ölmektedir (yılda 5,4 milyon). Yirminci yüzyılda 100 milyon kişi tütüne bağlı yaşamını kaybetmiştir. Bu eğilim sürdüğü takdirde tütüne bağlı yaşamını kaybedenlerin sayısı 21. yüzyılda bir milyarı bulması beklenmektedir. 1. http://www.who.int/topics/tobacco/facts/en/index.html. Erişim tarihi: 14 Ekim 2008. 2. World Health Report 2008, Primary Health Care. Now More Than Ever. WHO publications, 2008.

DÜNYADA..Tütüne bağlı kümülatif ölümler (2005-2030) Gelişmekte olan ülkeler Gelişmiş ülkeler 1. MPOWER, pp. 17. http://www.who.int/tobacco/mpower/mpower_report_full_2008.pdf. Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.

DÜNYADA.. Yaklaşık 250 milyon kadın “hergün düzenli olarak” sigara içmektedir. Gelişmiş ülkelerde %22 Gelişmekte olan ülkelerde %9 Asyada kadınlar arasında tütün çiğneme yaygındır. Tütün kullanımına bağlı erken ölümlerin yaklaşık 1 milyonu kadınlar arasındadır. 1. Female Smoking. http://www.who.int/tobacco/en/atlas6.pdf. Erişim tarihi: 9 Aralık 2008. 2. Gender, Health and Tobacco. http://www.who.int/gender/documents/Gender_Tobacco_2.pdf. Erişim tarihi: 9 Aralık 2008.

Female Smoking. http://www. who. int/tobacco/en/atlas6. pdf Female Smoking. http://www.who.int/tobacco/en/atlas6.pdf. Erişim tarihi: 9 Aralık 2008.

DÜNYADA 1. Corrao et al, 2000. Gender, Health and Tobacco. http://www.who.int/gender/documents/Gender_Tobacco_2.pdf. Erişim tarihi: 9 Aralık 2008.

Ülkelerin Gelişmişlik Düzeyine Göre Sigara İçme Sıklıkları (2000) Erkek Kadın Toplam Yüksek 35,6 20,3 27,8 Orta 52,4 7,7 30,2 Düşük 36,7 6,7 21,9 Ortalama 47,5 10,3 28,9 1. Bilir N. Sigara Kullanımının Kadın Sağlığına Etkileri ve Kontrolü, 2003.

DSÖ Avrupa Bölgesi: Ağırlıklandırılmış prevalans hızı tahminleri, 2002-2005 Kadın Toplam Erkek 1. DSÖ Küresel veri tabanları

DSÖ AVRUPA BÖLGESİ’NDE 2005 yılı verilerine göre; İzlanda ve İsveç dışındaki ülkelerde kadınlar arasında sigara içme sıklığı erkeklere göre daha düşük!! 1. The European Tobacco Report, 2007, pp. 16.

TÜRKİYE... 17 (20) MİLYON KİŞİ SİGARA İÇMEKTEDİR. 100 000 KİŞİ ÖLMEKTEDİR. DÜNYADA TÜTÜN KULLANICILARININ 2/3’ÜNÜN YAŞADIĞI İLK 10 ÜLKE ARASINDA 1.Salgını Durdurmak (Curbing the Epidemics) Dünya BankasıYönetimler ve Tütün Ekonomisi, Dünya Bankası Yayınları, Çeviri Yayın (Çeviri yapan: Taş Ş.), Ofset Baskı, İstanbul, 2001. 2.The European Tobacco Control Report, 2007. 3. MPOWER, pp. 19. http://www.who.int/tobacco/mpower/mpower_report_full_2008.pdf. Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.

DSÖ VERİLERİ İLE TÜRKİYE Sigara içme durumu % Gençler arasında Erkek 11,1 Kadın 4,4 Toplam 8,4 Erişkin yaş grubu (18 yaş üzeri) 52,0 17,3 34,6 1. MPOWER, pp. 158. http://www.who.int/tobacco/mpower/mpower_report_full_2008.pdf. Erişim tarihi: 21 Kasım 2008.

TÜRKİYE’DE.. Rol modelleri arasında sigara içme sıklığı yüksek ! Meslek (halen sigara içme durumu) Toplam (%) Kadın (%) Pratisyen hekim 39,3 25,0 Uzman hekim 30,9 27,2 Dişhekimi-eczacı-psikolog 37,1 18,3 Ebe-hemşire 30,7 27,7 Sağlık teknisyeni 42,3 12,8 TÜRKİYE’DE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ SİGARA İÇME DURUMLARI VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER SAĞLIK BAKANLIĞI, 2007 (SB-CDC-DSÖ-HASUDER) Basılmamış rapor, 2008

TÜRKİYE... PİAR tarafından Türkiye genelinde 1988 yılında yapılmış olan çalışmada erkeklerin %62,0’ı, kadınların %24,0’ı sigara içmektedir. Emri ve arkadaşlarının 2002 yılında yapmış oldukları çalışmada erkeklerin %50,9’u; kadınların ise %25,5’i sigara içmektedirler. 2003 yılında yapılmış olan Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması sonuçlarına göre ise 15-49 yaş evli kadınlar arasında sigara içme sıklığı %27,6’dır. Eğitimi olmayan kadınlar arasında sıklık %18,4 iken bu sayı lise ve üzeri grupta %43,9’dur. 1. Bilir N, Doğan BG, Yıldız AN. Smoking Behavior and Attitudes-Ankara, Turkey. Hacettepe Public Health Foundation and International Development Research Center. Ankara, 1997. 2. Emri S, Başoğlu A, Turnagöl H, Bacanlı S, Tuncer M. Epidemiology of Smoking Among Turkish Adults: A National Household Survey, 2002. T he Second International Symposium on Medical Geology, Nutrition, and Cancer. Abstract Book, March 31-April 03, 2003: 33-36. 3. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2003, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara, Ekim 2004.

Her iki cinsiyet için aynı olan sorunlar YANISIRA; Kanser AC—artış !! Sağlık sorunları Her iki cinsiyet için aynı olan sorunlar YANISIRA; Kanser AC—artış !! Meme (premenopoz dönem) Gebelik dönemi Düşük doğum ağırlıklı bebek Erken doğum Ani bebek ölüm sendromu Düşük Intrauterin büyüme geriliği 1. Protection from exposure to second hand tobacco smoke. WHO publications 2007.

AKCİĞER KANSERİNE BAĞLI MORTALİTE HIZLARINDA DEĞİŞİM (1968-1998)(%) 1. Gender and Health Research Series. Gender in Lung Cancer and Smoking. WHO, 2005; PP. 10. http://www.who.int/gender/documents/LungCancerlast2.pdf

NEDEN KADINLAR ?

b. SİGARA DUMAINDAN PASİF ETKİLENİM TOPLUMSAL CİNSİYET ? a. AKTİF İÇİCİLİK b. SİGARA DUMAINDAN PASİF ETKİLENİM Sigara içmeyen kadınların sigara içmeyen erkeklere göre risk altında olma durumları daha yüksek ! 1. Gender, Health and Tobacco. http://www.who.int/gender/documents/Gender_Tobacco_2.pdf. Erişim tarihi: 9 Aralık 2008.

KADINLAR; “ÖRSELENEBİLİR” GRUPLAR ARASINDA YER ALMAKTADIR ! AYRICA;GEBELİK !!!

DİKKAT!!! TÜTÜN ENDÜSTRİSİ STRATEJİLERİ !!!

ENDÜSTRİ İÇİN ÇALIŞAN KADIN; ÖZGÜR ! MODERN! KENDİ PARASINI HARCAMA KARARINI VEREBİLEN!

ENDÜSTRİ İÇİN GENÇ KADIN (ÖZELLİKLE ADOLESAN VE GENÇLİK DÖNEMLERİ); “FİT” “ZAYIF” ?? Stres !! Şiddet gören genç kadınlar !! 1. Gender, Health and Tobacco. http://www.who.int/gender/documents/Gender_Tobacco_2.pdf. Erişim tarihi: 9 Aralık 2008.

Tütünle Mücadele Nasıl Olacak ? Kadına Yöneli Özel Önlemler Neler Olacak? 4207 sayılı tütün ürünleri kanunu Yasal: reklamı yasakla, küçüklere satışı engelle, paketlere uyarı koydur, kaçakçılığı önle, vergileri artır.

“Tütün kontrolü tıp alanında rasyoneli en güçlü “kanıta dayalı uygulamalar” arasındadır” Esson KM, Leeder SR. The Millennium Development Goals and Tobacco Control. An Opportunity for Tobacco Control. WHO, Switzerland, 2004.

MÜCADELEDE CİNSİYETE ÖZGÜ DEĞERLENDİRME VE ÇÖZÜMLER GELİŞTİRİLMELİDİR: Risklere ve nedene özel Dönem ve yaşa özel

ULUSLARARASI POLİTİKALAR ULUSAL DÜZENLEMELER-- YASALAR 4207 sayılı tütün ürünleri kanunu Yasal: reklamı yasakla, küçüklere satışı engelle, paketlere uyarı koydur, kaçakçılığı önle, vergileri artır.

A. POLİTİKA— MEVZUAT B. UYGULAMA C. DENETLEME Tütünle Mücadele 4207 sayılı tütün ürünleri kanunu Yasal: reklamı yasakla, küçüklere satışı engelle, paketlere uyarı koydur, kaçakçılığı önle, vergileri artır.

TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ Tütünle Mücadele 4207 sayılı tütün ürünleri kanunu Yasal: reklamı yasakla, küçüklere satışı engelle, paketlere uyarı koydur, kaçakçılığı önle, vergileri artır.

YASAL MEKANİZMALARA SAHİP ÇIKMAK!!! SAVUNUCULUK !!!!!

Saptanmış olan sorun karşısında toplumsal dönüşümü yaratmak için kullanılan BİR MÜDAHALE BİÇİMİ !!

Yaşanmış olaylar Deneyimler Davranışa yönelim Davranış

YATKINLIK-AİLESEL/ SOSYAL FAKTÖRLER-KÜLTÜREL ETKİLER ÖNCEKi DENEYiMLER VE ALGILAR KANILARIN OLUŞMASI KRİTİK OLAYLAR KANILARIN ETKiNLEŞMESi BİLİNÇLİ DÜŞÜNCELER DAVRANIŞA YÖNELİM DAVRANIŞ

SAVUNUCULUK AKTİVİTELERİNİN BAŞARILI OLABİLMESİ İÇİN “RİSK ALGILAMA” SÜREÇLERİNİ BİLMEK GEREKİR….

STK DESTEĞİ DE ÖNEMLİ

SİGARA VE SAĞLIK ULUSAL KOMİTESİ ÜYELER… Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Atatürk Sanatoryumu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İSGÜM Çankaya Belediyesi Sağlık İşleri Müdürlüğü Diyanet İşleri Başkanlığı DSÖ Türkiye Temsilciliği Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Geriatri Derneği Halk Sağlığı Uzmanları Derneği Kamu İşletmeciliğini Geliştirme Merkezi Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kültür ve Turizm Bakanlığı Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Marmara Üniversitesi Bilişsel Davranışçı Terapiler Derneği Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Daire Başkanlığı Milli Eğitim Sağlık Eğitim Vakfı Pratisyen Hekimlik Derneği SB Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı SB TSHGM Ruh Sağlığı Daire Başkanlığı SB TSHGM Tütün ve Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Daire Başkanlığı SB Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Turizm ve Çevre Gazetecileri Derneği Tüketici Hakları Derneği Türk Akciğer Kanseri Derneği Türk Demokrasi Vakfı Türk Dişhekimleri Birliği Türk Hemşireler Derneği TÜRK-İŞ Konfederasyonu Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Türk KBB-BBC Derneği Türk KBB-BBC Vakfı Türk Tabipleri Birliği Türk Toraks Derneği Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Derneği Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı Türkiye Ziraatçılar Derneği Tütün Eksperleri Derneği Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Tütünsüz Yaşam Derneği   KADIN ÖRGÜTLERİNE ÇAĞRI YAPILMASI DESTEKLENMELİDİR.. SİGARA VE SAĞLIK ULUSAL KOMİTESİ http://www.ssuk.org.tr/

HEDEF: SİGARASIZ TOPLUM…