TACİR Doç. Dr. Mustafa ÇEKER mceker@cu.edu.tr

KAVRAM Tacir kavramı, Ticari İşletme Hukukunun en önemli kavramlarından biridir. Türk Ticaret Kanunu sisteminde ticari işletme temel kavram olarak kabul edilmekle birlikte, taciri esas alan çeşitli hükümlere de yer verilmiştir. Tacirler, gerçek kişi veya tüzel kişi olabilirler. Türk Ticaret Kanununda tacir sıfatı, gerçek kişiler ile tüzel kişiler açısından ayrı ayrı düzenlenmiştir.

GERÇEK KİŞİLER TTK.m.14/I uyarınca, “bir ticari işletmeyi, kısmen dahi olsa, kendi adına işleten kimseye tacir denir”. Görüldüğü gibi, gerçek kişiler bakımından tacir sıfatı, “kendi adına ticari işletme işletme” koşuluna bağlanmıştır. Bir gerçek kişinin tacir sıfatına sahip olabilmesi için, üç unsuru taşıması gerekmektedir: Bir ticari işletmeye sahip olma Ticari işletmenin işletilmesi Kendi adına faaliyette bulunma

ÖZEL DURUMLAR Gerçek kişi tacirler bakımından bazı hallerde özel durumlarla da karşılaşılabilir. Örneğin, işletme sahibi, fiil ehliyeti olmayan küçük bir çocuk veya bir kısıtlı, avukat, noter, devlet memuru gibi ticaret yapması yasaklanmış olan bir kişi olabilir veya işletme faaliyeti belirli bir makamın iznini gerektirebilir. Bu hallerde tacir sıfatının kazanılıp kazanılmayacağını ve kime ait olacağını belirlemek gerekir.

ÖZEL DURUMLAR Küçük ve Kısıtlılar: TTK.m.15’e göre, bir ticari işletme, küçük veya kısıtlı adına yasal temsilcisi olan veli veya vasi tarafından işletildiği takdirde, tacir sıfatı küçük veya kısıtlıya ait olur. Ticaret Yasağı Olan Kişiler: Kişisel durumu, yaptığı işin özelliği ya da icra ettiği meslek ve görevden dolayı hakkında kanun hükmü veya mahkeme kararı gereğince ticaret yapma yasağı bulunan kişiler, bu yasaklara rağmen ticaretle uğraşacak olurlarsa tacir sayılırlar (TTK.m.16/I). Çeşitli kanunlarda ticaret yasağı getirilen kişiler şu şekilde sıralanabilir: Devlet memurları (DMK.m.28); Avukatlar (AvK.m.31); Öğretim üye ve yardımcıları (2547 sayılı K.m.36/a); Noterler; SPK, BDDK gibi üst kurulların başkan ve üyeleri (BankK.m.86) Ticaret Yapması İzne Bağlı Olan Kişiler Adi Şirket Ortakları Donatma İştiraki

TÜZEL KİŞİLER Ticaret şirketleri Ticari işletme işleten dernek ve vakıflar Ticari Şekilde İşletilen Kamu Teşekkül ve Müesseseleri

TACİR GİBİ SORUMLU OLANLAR Bazı kişiler, tacir sayılmak için gerekli olan şartları taşımamalarına rağmen, kanunda tacir gibi sorumlu tutulmaktadırlar. Bu kişiler, tacirlere tanınan hak ve imkânlardan (nimetlerden) yararlanamazlar; sadece tacir sıfatına bağlanan borç ve yükümlülüklerden (külfetlerden) sorumlu olurlar. Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre tacir gibi sorumlu olan kişiler şunlardır: Hukuken var olmayan bir işletme adına işlemlerde bulunan kişiler (TTK.m.14/III) Bir ticari işletmeyi küçük veya kısıtlı adına işleten yasal temsilciler (TTK.m.15)

TACİR OLMANIN SONUÇLARI İflasa tabi olma Ticaret unvanı kullanma İşletmesini ticaret siciline tescil ettirme Ticaret odasına kaydolma Basiretli iş adamı gibi davranma Fatura ve teyit mektubu düzenleme Tacirler arasındaki uyuşmazlıkların özel hükümlere tabi olması