TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU BULAŞICI HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI Ek-2 MERS-CoV TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU BULAŞICI HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI

İnsanlarda dolaşımda olan Coronavirüsler Ek-2 CORONAVİRÜSLER İnsanlarda dolaşımda olan Coronavirüsler HCoV-229E HCoV-OC43 HCoV-NL63 HKU1-CoV SARS-CoV MERS-CoV (Yeni Coronavirüs) Coronavirüsler ülkemizde de insanlarda dolaşımda olan HCoV-229E, HCoV-OC43, HCoV-NL63 ve HKU1-CoV alt tipleri ile çoğunlukla soğuk algınlığına sebep olan virüslerdir. Ancak SARS Coronavirüs’ün (SARS-CoV) sebep olduğu SARS (Şiddetli Akut Solunum Yetmezliği Sendromu) gibi, çok daha ciddi solunum yolu hastalıklarına da sebep olabilmektedirler. SARS-CoV 21. Yüzyılın ilk uluslar arası sağlık acil durumu olarak 2003 yılında daha önceden bilinmeyen bir virüs halinde ortaya çıkmıştı ve yüzlerce insanın hayatını kaybetmesine neden olmuştu. Yaklaşık 10 yıl sonra Coronavirüs ailesinden, daha önceden insan ya da hayvanlarda tespit edilmemiş olan MERS-CoV Eylül 2012'de insanlarda ilk defa tanımlanmıştır. SARS Coronavirüsü ile uzaktan bağlantılı olmasına rağmen, yaşanmış olan SARS tecrübesinden ötürü endişe oluşturmuştur.

İnsandan insana bulaşma Virüsün kaynağı Bulaş Yolu Kuluçka dönemi Ek-2 MERS-CoV İnsandan insana bulaşma Virüsün kaynağı Bulaş Yolu Kuluçka dönemi Bulaştırıcılık süresi 22 Temmuz 2013 tarihi itibariyle MERS-CoV, SARS’tan farklı olarak kolaylıkla veya sürekli olarak insanlar arasında yayılmamaktadır. Virüsün halen en muhtemel olarak yarasalar düşünülerek hayvan kaynaklı olduğu öne sürülmektedir. 2013’te tespit edilen küme vakalar kısıtlı ve devamlı olmayan bir insandan insana bulaşma yolunun olduğunu göstermiştir. Henüz virüsün kaynağı, bulaş yolu, kuluçka dönemi ve bulaştırıcılık süresi bilinmemektedir.

MERS-CoV (22.07.2013 itibariyle) Ek-2 MERS-CoV (22.07.2013 itibariyle) 22 Temmuz 2013 itibarı ile dünya genelinde MERS-CoV sebebiyle hastalandığı laboratuarlarca doğrulanmış vakaların ülkelerine göre sayıları tabloda sunulmuştur.

Ülkemizde Yürütülen Çalışmalar Ek-2 Ülkemizde Yürütülen Çalışmalar Yeni Coronavirüs Bilim Kurulu (Ekim 2012) Grip Bilim Kurulu (Nisan 2013) Grip Bilim Kurulu (Haziran 2013) 22.07.2013 tarihi itibariyle 117 olası vaka   Ülkemizde MERS-CoV’e yönelik olarak Ekim 2012’de “Yeni Coronavirüs Bilim Kurulu” oluşturulmuş ve alınan kararlar doğrultusunda çalışmalara başlanmıştır. Nisan 2013’de ve Haziran 2013’de toplanan “Grip Bilim Kurulu” kararları ile çalışmalar yürütülmeye devam edilmektedir. Olası vakalardan numune çalışılmaktadır. 22 Temmuz 2013 tarihi itibariyle ülkemizde MERS-CoV açısından şüpheli bulunan 117 vaka için yapılan laboratuvar çalışmaları sonucunda MERS-CoV tespit edilen vakamız olmamıştır.

Vaka Tanımları MERS-CoV olası vaka tanımı: MERS-CoV kesin vaka tanımı: Ek-2 Vaka Tanımları MERS-CoV olası vaka tanımı: “Akut ciddi solunum yetmezliği ve/veya akciğer infiltrasyonları olan ve vaka görülen ülkelere son 14 gün içerisinde seyahat öyküsü bulunan ve/veya vaka görülen ülkelere seyahat öyküsü bulunan bir kişiyle seyahat dönüşünden sonraki 14 gün içerisinde yakın temasta bulunup semptomları bu temastan sonraki 14 gün içerisinde gelişen kişiler” MERS-CoV kesin vaka tanımı: Olası vaka tanımına uyan olgulardan laboratuvar yöntemlerle MERS-CoV saptanan olgular *vaka görülen ülkelerin listesi www.thsk.gov.tr ve/veya www.grip.gov.tr adresinde yayınlanmaktadır. Ülkemizde mevcut MERS-CoV vaka tanımları sunulmuştur.

Olası Vaka Tespit Edildiğinde-Algoritma Ek-2 Olası Vaka Tespit Edildiğinde-Algoritma Olası vaka görüldüğünde MERS-CoV vaka takip algoritması uygulanır.

Olası Vaka Tespit Edildiğinde- Sağlık Kurumu Ek-2 Olası Vaka Tespit Edildiğinde- Sağlık Kurumu Hastaya standart, temas ve damlacık önlemleri alınır. Uygun numune alınarak uygun şartlarda saklanır. MERS-CoV Olası Vaka Bilgi ve Laboratuvar İstem Formu doldurulur. Form ve numune en kısa sürede Halk Sağlığı Müdürlüğü’ne ulaştırılır. İl Temas Noktası: HSM tarafından doldurulacaktır Hastaneler 7/24 iletişim kurulabilecek sorumluların bilgilerini Halk Sağlığı Müdürlüklerine bildirmelidir Kesin vaka tespit edildiğinde; Vakadan yeterli miktarda kan alınır ve -80 °C’de saklanır. Kesin vaka tespit edildiğinde Sağlık Kurumu’nun görevleri sunulmuştur.

Örnek Alımı ve Taşınması Alt solunum yolu örnekleri = Trakeal aspirat, bronkoalveolar lavaj, balgam Steril, vida kapaklı ve sızdırmaz kaplara 2-3 ml alınmalıdır. Alındıktan hemen sonra buzdolabında (2-8 derece arası) muhafaza edilmeli ve en fazla 72 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Eğer ulaştırma süresi 72 saati geçerse, -70 derecede muhafaza edilmeli ve kuru buz ile gönderilmelidir. Örnekler uygun koşullarda ve sürede ulaştırılmalıdır Örnekler ile birlikte mutlaka vaka bilgi ve laboratuvar istem formu da doldurulmalıdır. Taşıma soğuk zincir ve biyogüvenlik koşulları sağlanarak yapılır. Örneklerin tercihen vakanın semptomları başladıktan sonraki 3 gün içerisinde alınması çok önemlidir. Örnekler 2-8 santigrat derece arasında (yeterli buz aküleri bunu sağlar) en fazla 72 saat içerisinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Bu sürede taşınamayan örnekler -70 santigrat derecede saklanmalıdır. Eksiksiz olarak doldurulan form koruyucu zarf içerisine yerleştirilerek numunelerin içine konulduğu taşıyıcı kabın dış yüzüne yapıştırılarak gönderilmeli ve ayrıca kabın üzerine örnekten hangi çalışmanın yapılacağı kısaca (MERS-CoV) belirtilmelidir.

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Hastalık kısıtlı da olsa insandan insana bulaşabilmektedir Vakaların çoğu erkektir Tüm Avrupa ve Kuzey Afrika vakalarının doğrudan ya da doğrudan olmayan bir şekilde Orta Doğu ile bağlantısı vardır. Tunus, İngiltere, Fransa ve İtalya’daki bazı vakaların Orta Doğuya seyahat öyküsü yoktur ancak Orta Doğu’ya seyahat öyküsü olan kişilerle temas öyküsü vardır ve yakın temaslılar arasında kısıtlı bir bulaşma meydana gelmiştir. Vakaların yaşları 14 aylık-94 yaş arasındadır ve %65’i erkektir.

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Vakalar immün sistemi baskılanmış kişilerde atipik semptomlar taşıyabilmektedir. Hastalık kendisini hafif semptomlarla veya asemptomatik olarak da gösterebilmektedir. Vakaların çoğunluğunda hastaneye yatış gerektiren şiddetli akut solunum yolu hastalığı ortaya çıkmıştır. Bildirilen klinik özellikler: ARDS, hemodiyaliz gerektiren böbrek yetmezliği, koagülopati ve perikardit’dir. Bir çok hastada ishal dahil olmak üzere GİS semptomları da görülmüştür. İmmün sistemi baskılanmış; ateşi, diyaresi ve karın ağrısı olan bir hastada başlangıçta solunum yolu semptomları görülmemiş ve pnömoni durumu bir radyografi ile tesadüfen saptanmıştır: Vakalar immün sistemi baskılanmış kişilerde atipik semptomlar taşıyabilmektedir. Hastalık hafif semptomlarla veya asemptomatik olarak da görülmektedir.

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Olası vakalardan alt solunum yolu örnekleri alınmalıdır. Hastanelerde enfeksiyon kontrol önlemlerinin titizlikle uygulanması çok önemlidir. MERS-CoV enfeksiyonunun tespiti için alınan nazofarengeal numunelerin alt solunum yollarından alınan numunelere göre daha az hassas olduğu yönündeki kanıtlar saptanmaya devam etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü balgam, endotrakeal aspirat ve bronkoalveoler lavaj gibi alt solunum yolu örneklerinin alınmasını şiddetle önermektedir. Olası vakalardan alt solunum yolu numunesi alınmalıdır. İtalya’dan bildirilen küme vakalar sağlık kuruluşu dışında aynı işte çalışanlar arasında enfeksiyon meydana gelmesini ilk defa göstermiştir. Şu ana kadar bildirilen tüm vaka kümeleri aile, sağlık kuruluşu ya da işyerindedir. Hastanelerde enfeksiyon kontrol önlemlerinin titizlikle uygulanması çok önemlidir.

Göz Önünde Bulundurulması Gereken Bilgiler Ko-morbiditeleri olan çok sayıda vaka tespit edilmiştir. Enfeksiyon kaynağı Orta Doğu’da geniş bir alanda halen aktiftir. Virüsün patojenitesi yüksektir. Henüz MERS-CoV’a özel tedavi yoktur. Ko-morbiditeleri olan çok sayıda vakaların bulunması altta yatan tıbbi durumları olan kişilerin enfeksiyona karşı daha hassas olabileceğini öne sürmektedir. Son bildirilen vakalar, henüz belirlenmemiş olan enfeksiyon kaynağının Orta Doğu’da Suudi Arabistan’daki yeni bölgeler de dahil olmak üzere geniş bir alanda halen aktif olduğunu göstermektedir. 22.07.2013 tarihi itibariyle tespit edilen 90 vakanın 45’i hayatını kaybetmiştir: Virüsün patojenitesi yüksektir. Henüz MERS-CoV’a özel tedavi yoktur.

Teşekkür Ederim Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Bulaşıcı Hastalıklar Daire Başkanlığı