YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE TEMİZLİK VE DEZENFEKSİYON UYGULAMALARI Goncagül ARSLAN Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi

Yoğun bakım ünitelerinde yatan hastalar, hasta güvenliği ihlallerine ve tıbbi hatalara daha açıktırlar. Pronovost et al. Defining and measuring patient safety. Crit Care Clin 2005; 21:1-19.

YBÜ’lerinde nozokomiyal enfeksiyon 5-10 kat yüksek Hastane yatakları:YBÜ %5-10 Hastane enfeksiyonları: %25’i YBÜ Hastane enfeksiyonları sıklığı: %5 - % 15 Yoğun bakım birimlerinde HE: %25-33 Ülkemizdeki YBÜ enfeksiyonları 5.3 % - 56%

YOĞUN BAKIM HASTALARI Kişisel faktörler Kolonizasyon Enfeksiyon Yaş Antibiyotik kullanımı Altta yatan hastalıklar Ümmin sistem Hastalığın ciddiyeti Kolonizasyon Hastane Enfeksiyonu Kolonizasyon Enfeksiyon Kurumsal faktörler El yıkama-Eldiven kullanımı Hasta/sağlık personeli oranı İzolasyon teknikleri ve Temizlik ve dezenfeksiyon standart önlemlere uyma uygulamaları

YOĞUN BAKIMDA ENFEKSİYON GELİŞİRSE Yüksek ölüm oranı(mortalite) Yüksek maliyet Yüksek antibiyotik direnci Hastanede kalış süresinde artış

Yoğun bakım Ünitesinde enfeksiyonlar ilk günlerde hastanın kendi florasından kaynaklanır İlk dört günden sonra ünitenin florası ile kolonizasyon ve enfeksiyonlar başlar. Evsel atık 7

ENFEKSİYONLARIN BULAŞMASINDA Çalışan personelin elleri Çevre Ortam yüzeyleri Kontamine araç gereçler

MRSA,VRE

MRSA,VRE

MRSA,VRE

ÇİD MİKROORGANİZMALAR X: Pozitif Enterococcus spp. kültürü Patojenler her yerde hazır ve nazır! ~ Kontamine yüzeyler geçişi artırır ~

ÇİD MİKROORGANİZMALAR

Yüzeylerde bulunan bu mikroorganizmalar sağlık çalışanlarının elleriyle ya da temizlenmemiş tıbbi cihazların hastalar arasında transferiyle bulaşır

ENFEKSİYON KONTROLÜ Uygun fiziki yapı Yeterli sayı ve nitelikte sağlık personeli El yıkama ve eldiven giyme İzolasyon ve standart önlemlere uyma Araç-gereç,çevre temizlik ve dezenfeksiyonu Evsel atık 15

Temiz bir çevre hastane enfeksiyonlarını önlemede önemli bir rol oynar

ÇEVRE ENFEKSİYON İLİŞKİSİ MRSA ile enfekte hastaların odalarında çevreye temas eden sağlık çalışanlarının eldivenlerinde, hastalara temas edenlerden daha fazla MRSA tespit edilmiştir Boyce ve ark.

ÇEVRESEL YÜZEYLER Ortam yüzeyleri Tıbbi alet yüzeyleri (duvar, zemin,masa, sandalye vs) Tıbbi alet yüzeyleri (pompalar,monitörler, ventilatörler vs) El temasının yoğun olduğu El temasının az olduğu yüzeyler

ÇEVRESEL KONTAMİNASYON Yoğun kontamine yüzeyler Kapı kolları Lavabolar Hasta yatakları Hasta dosya kapları Hasta odasındaki diğer mobilyalar Telefon, klavyeler Elektrik düğmeleri Az kontamine yüzeyler Duvarlar Kapı ve pencereler Yer Lambalar Evsel atık 19

Çevresel kontaminasyon MRSA ile GİS kolonizasyonu ve ishali olan hasta odasındaki çevresel yüzeylerdeki kontaminasyon %59 Yatak başucu demirlerinde %100 Televizyon kumandası %75 Yatak başı tabloları %63 Klozet %63 Kapı kolu %38 Intravenöz sıvı pompaları %25 GİS kolonizasyonu olmayan MRSA infeksiyonu olan hastalarda çevresel yüzeylerdeki kontaminasyon %23 Evsel atık 20

GENEL TANIMLAR Temizlik: Objelerden bütün yabancı maddelerin (Kan,idrar, balgam vs) uzaklaştırılmasıdır.Su ve genel temizlik malzemeleri kullanılarak yapılır Dezenfeksiyon:Cansız yüzeylerden bakteri sporları hariç patojen mikroorganizmaların uzaklaştırılması işlemi.Dezenfeksiyonda istenen etkiyi sağlayabilmek için mekanik temizlik şarttır. Sterilizasyon:Sporlu bakteriler dahil tüm mikroorganizmaların yok edilmesidir

EH Spaulding Tıbbi gereçleri kullanım alanı ve vücutla temasına göre üç kategoriye ayırdı.(1968) Kritik aletler: Steril vücut boşluklarına, dokulara ve vasküler sisteme giren aletler (cerrahi aletler, kardiyak ve üriner kateterler,implantlar, vb.) Yarı-Kritik aletler: Mukoza veya bütünlüğü bozulmuş cilt ile teması olan aletler (endoskoplar, laringoskop bladeleri, ventilatör ve anestezi devreleri, vb.) Kritik olmayan alet ve yüzeyler: Bütünlüğü bozulmamış cilt ile temas (yerler, duvarlar, mobilyalar, tansiyon aleti, vb.)

KULLANILAN CİHAZ VE MALZEMELER Kritik araç gereçler Yarı kritik araç gereçler Kritik olmayan araç gereçler Sterilizasyon YYDD/Sterilizasyon Temizlik

Yoğun bakım üniteleri riskli hastane alanları arasında yer alırlar Yoğun Bakımlarda günlük çevre temizliğinin hastanenin diğer bölümlerinden farklı olması gerekmektedir

TEMEL İLKELER Toz alma dışında her tür temizlik işlemi sırasında uygun eldiven giyilmeli, işlem bitiminde eldiven çıkarılıp el hijyeni sağlanmalıdır. Ellerinde yara, çizik, vb. bulunan temizlik personeli toz alma işlemi sırasında steril olmayan temiz eldiven giymelidir. Eldivenli ellerle kapı kolu, telefon, masa, vb. yüzeylere temas edilmemelidir.

TEMEL İLKELER Tüy bırakmayan temizlik bezleri tercih edilmelidir,bez ve kova renkleri kullanım alanına göre belirlenmelidir. Kirli bezle temizliğe devam edilmemeli, sık bez değiştirilmelidir. Kirlenen bezler sıcak su ve deterjanla yıkanıp kurutulduktan sonra kullanılmalıdır.

TEMEL İLKELER

TEMEL İLKELER Servis temiz ve tozsuz olmalı Asla kuru süpürme yapılmamalı

TEMEL İLKELER

TEMEL İLKELER

TEMEL İLKELER Dezenfektan solüsyonlar kullanacağı zaman hazırlanır ,işlem bitiminde bekletmeden dökülür. Hangi amaç için kullanılacaksa ona göre hazırlanır,önerilen oranların dışına çıkılmaz Dezenfektan ve deterjanlar asla karıştırlımazlar.Aksi taktirde dezenfektanın etkinliği azalacak ve yapılan işlem yarar yerine zarar getirecektir.

HASTANEMİZDE KULLANILAN DEZENFEKTANLAR Çamaşır suyu (sodyum hipoklorit) 1/10’luk konsantrasyon (5000-6150 ppm) 1/100’lük konsantrasyon (500-615 ppm) Gluteraldehit %2’lik (cidex) Alkol bazlı yüzey dezenfektanları(kullanıma hazırdır. %70 alkol içerir)

TEMEL İLKELER

TEMEL İLKELER Hazırlanan solüsyonlar kirlendikçe ve izolasyon odalarında kullanımdan sonra değiştirilmelidir. Temizlik malzemeleri temizlik sonrası uygun şekilde yıkanıp kurutulmalıdır Dezenfektanlar kesinlikle göz kararı sulandırılmaz

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 1 Oda içindeki atıklar eldiven giyilerek toplanır Asla toplama sırasında kovadan boşaltma yapılmaz, çöp poşetine basınç uygulanmaz(yaralanma riski) Kirli olan çöp kovaları temizlenir,1/100 oranında çamaşır suyu ile dezenfekte edilir ve sonra yeni poşet takılır Delici kesici atık kutuları ¾ oranında dolunca yenisi konulur. Atık toplama işi bitince eldiven çıkarılı, eller yıkanır

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 2 Oda temizliği için kullanılacak her tür malzeme temizlik işlemine başlamadan odaya getirilir Odadaki yüzeylerin dezenfeksiyonu için hazırlanacak dezenfektanlar temizlikten hemen önce hazırlanır Masa, dolap etejer vs üzerinde bulunan eşyalar geçici bir süre için kaldırılır Etejer üzerinde bulunan hemşire gözlem ve doktor dosyaları günlük düzenli olarak ve kirlendikçe temizlenir ve alkol bazlı yüzey dezenfektanı ile dezenfekte edilir

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 3 Hasta etejerleri her gün düzenli olarak ve hasta taburcu oldukça temizlenir ve 1/100 çamaşır suyu ya da alkol bazlı yüzey dezenfektanı ile dezenfekte edilir Monitörler her gün düzenli olarak iki kez ve hasta taburcu olduğunda,kirlendikçe mekanik olarak temizliğin ardından alkol bazlı yüzey dezenfektanı ile dezenfekte edilir Monitör kabloları da günlük olarak silinir ve 1/100 oranında hazırlanmış çamaşır suyu ile dezenfekte edilir

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 4 Mobilya, yatak, yatak standı, Yatak kenerları ve korkulukları, kumandası,hasta transfer aracları (sedye,tekerlekli sandalye vs), serum askıları vb.Her gün düzenli olarak, hasta taburcu olduğunda ve kirlendikçe tekrarlanır Deterjanlı su ile temizlenir ve kurulanır. % 70 alkol veya % 1 sodyum hipoklorit ile dezenfekte edilir.

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 5 Mekanik ventilatorlerin ekranları ve dış yuzeyleri günlük olarak düşük düzey bir dezenfektanla (1/100 çamaşır suyu ya da alkol bazlı yüzey dezenfektanı) silinir. Respiratör kablolarının yere değmemesine özen gösterilir (Yoğun bakım ünitesinde yere temas malzeme en aza indirilmelidir) Respiratör kablolarının dış yüzeyleri aynı şekilde hazırlanan solüsyon ile kanla bulaşma yok ise günlük olarak temizlenir. Kablo ve respiratörde kanla bulaşma varsa ilk etapta kirli kısım bir bezle silinmeli,daha sonra 1/100’lük çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir.

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 6 Zeminler;her gün düzenli olarak, Günde en az bir kez, Kirlendikçe, Hasta taburcu olduğunda su ve deterjanla temizlenir Temizlik sonrasında 1/100 oranında çamaşır suyu ile dezenfeksiyonu sağlanır Temizlik temizden kirli alana doğru yapılır

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 7 MİNİMAL EL TEMASI OLAN YÜZEYLER Rutin hasta bakım alanlarındaki yatay yüzeyler (örneğin; pençere kenarları ve sert zemin kaplamaları; Düzenli şekilde günde bir kez Kirlenme veya sıçrama olduğu zaman Hasta taburcu olduğu zaman temizlenir

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 8 Duvarlar, pencere raf ve benzeri kritik olmayan alanlar gözle görünür bir kirlilik olduğunda su ve deterjanla temizlenir Lavabolar günde en az bir kez bir ovucu ile ovularak temizlenir Tuvaletler günde bir kez ve kirlendikçe temizlenir Tuvalette kullanılan temizlik malzemeleri başka yerde kullanılmaz

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 9 Şilteler/yastıklar şilteler/yastıklar daima plastik koruyucu ile kullanılır. Hasta aralarında ve gerektiğinde deterjanlı su ile temizlenir. % 70 alkol veya % 1 çamaşır suyu ile ile dezenfekte edilir

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 9 Sabunluklar üst üste doldurma yapılmaz Temizlenir durulanır ve kurulanır, sonra yeni sabun doldurulur Bu işlem haftada en az iki kez ve sabun bitiminde tekrar yapılır Hastanemizde sabunluktan alınan kültürde 100 koloni üzerinde Klebsiella spp üretilmiştir

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 10 Telefonlar ve klavyeler deterjanlı su ile temizlenir ve kurulanır. % 70 alkol ile hergun silinir. Bu işlem günde en az iki kez ve kirlenme oldukça tekrarlanır Sık el teması olan elektrik düğmeleri,kapı kolları günlülük olarak ve kirlendikçe temizlenir ve dezenfekte edilir

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 11 Çamaşırlar patojenlerin havaya yayılmasına engel olmak için çok yavaş hareketlerle toplanırlar Asla yere atılmazlar ve sıvı geçirmez bir torbaya yerleştirilir + torba sıkıca kapatılır. Kan, vücut sıvıları, sekresyon ve atıkların dışarıya çıkması engellenir. Hasta bakım alanlarından uzak bir yerde birbirinden ayrılır ve düzenlenir Kirli odasında bulunan kirli çamaşır konteynırlarına yerleştirilir Kirli ve temiz çamaşır arabaları ayrı olmalıdır Çamaşır arabalarının temizlik ve dezenfeksiyonu yapılmalıdır

KAN VE VÜCUT SIVILARI DÖKÜLDÜĞÜNDE TEMİZLİK Bütün kan ve vücut sıvıları infekte kabul edildiğinden dökülme ve sıçramalarda temizlik güvenli bir şekilde sağlanmalıdır. Katı yüzeylerin üzerine damlayan ya da sıçrayan kan veya vücut sıvıları 1/10 luk sodyum hipoklorit solüsyonuna batırılmış kağıt havlu ile temizlenmelidir.

KAN VE VÜCUT SIVILARI DÖKÜLDÜĞÜNDE TEMİZLİK İşlem esnasında işlemi yapan personel kendini korumak için gömlek ve eldiven giymelidir. Kullanılan bütün malzemeler enfekte atık torbasına konmalıdır. İşlem sonrası eldivenler çıkartıldıktan sonra eller yıkama talimatına uygun olarak yıkanmalıdır.

CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 1 Ambular mümkünse tek kullanımlık olmalı Bu mümkün değilse; Kaba kirlerinden arındırılır, 1/100’lük çamaşır suyunda 30 dk’ bekletilir Bol su ile durulandıktan sonra kurulanıp, kapalı bir yerde saklanır Ambu balonu ve laringoskop kesinlikle suya batırılmamalı,hazırlanmış solüsyona batırılmış bir bezle silinmeli Ambu ve bleytler kullanım sonrası hemen dezenfekte edilmeli,kullanılmadığı sürece kuru saklanmalıdır. Kullanılmadığı sürece 2 haftada bir dezenfekte

CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 2 Laringoskop ve bladeler; Mekanik temizliği takiben %2 Gluteraldehit içinde 20 dk bekletilir Dezenfektandan alınan malzeme durulanır, kurulanır ve kuru saklanır Blade sapı mekanik temizliği takiben uygun bir dezenfektanla (%70 alkol) silinir

CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 3 Solunum devreleri: Tek kullanımlık olmalı Rutin değişim önerilmez,kirlendikçe ve hastadan hastaya değişim önerilir

CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 4 Nemlendiriciler; tek kullanımlık olmalı, İçine mutlaka steril su konulmalı, Sabit nemlendiriciler kullanılıyorsa her hastadan sonra 1/100 çamaşır suyu ile dezenfekte edilmeli,kullanılmadığı sürece kuru saklanmalı

CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 5 Bakteri filtreleri 24 saatte bir değiştirilmelidir. Nazal oksijen kanülleri ve maskeleri fonksiyon bozukluğu veya gözle görünür kirlenme oldukça değiştirilmelidir

CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 6 Kritik olmayan aletler: Tansiyon aleti manşonları,EKG kablo, probları ve tutucuları,Steteskop,yatak yüzeyleri,ilaç kadehleri,oksijen maskeleri, maske,mekanik temizliği takiben 1/100 çamaşır suyu ya da %70 alkol ile siinir

CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 6 Aspiratör torbaları 4/3 oranında dolunca değiştirilir ve kavanoz kısımları yıkanır durulanır kurulanır ve yeni torba takılır Aspiratör hortumları kirlendikçe değiştirilir. Bu mümkün değilse temizlenir ve 1/10 oranında hazırlanmış çamaşır suyunda 20 dk bekletilir, durulanır ve kurulandıktan sonra tekrar kullanılabilir

Kullanılan malzemelerin değişim süreleri: İV infüzyon setleri:48-72 saat TPN Setleri:24 saat İntraketler:72 saatte Arteriyal kateter:7 gün Arteriyal kateter leneleri,Transducer.SVP kateter lineları, üç yollu musluk:72 saatte SVK,Üriner kateter,Ürofix ve idrar torbaları, solunum devreleri,trakeostomi kanülü rutin değişimi önerilmez. Evsel atık 56

Kullanılan malzemelerin değişim süreleri: Aspiratör kavanozu; 24 saatte bir dezenfeksiyonu Aspiratör torbaları; 2/3 dolunca Aspiratör hortumu; kirlendikçe Enteral Feding (PVC); 6-8 hafta Nazo intestinal tüp (PVC); 6-8 hafta Nazogastrik tüp (lateks);haftada bir Evsel atık 57

ELLERİMİZDE SAĞLIK ELLERİNİZE SAĞLIK