Company LOGO Eprints.rclis.org & ArXiv Hasan ÜSTÜNKOL 20 MAYIS 2011

Kütüphane ve Bilgi Bilimi Alanında Uluslararası Bir Açık Arşiv Matematik, Fizik, Biyoloji,Bilgisayar Bilimi Alanında Konu Tabanlı Açık Arşiv

 Açık erişim, dijital, çevrimiçi, ücretsiz, telif hakları ve lisans sınırlamalarının en az düzeyde olduğu literatürdür.  Açık erişimi olanaklı kılan dinamikler: İnternet ve telif hakkı sahibinin izni  Açık erişim iki şekilde mümkündür:  Açık erişim araçlarını (açık kaynak yazılımları) kullanarak oluşturulan açık erişim dergiler,  Kendi kendine arşivleme (self-archiving),  Açık arşivler  Kurumsal arşivler  Kişisel arşivler (Holt, 2006)

 Kütüphane ve Enformasyon Bilimi (KEB) alanında ücretsiz erişilebilir Uluslararası Açık Arşiv,  2003 yılında kurulmuş olan,  Research in Computing, Library and Information Science (RCLIS) projesi’nin bir uzantısı olarak bilinen,  Açık Erişim felsefesini, politikalarını, araçlarını tanıtan ve destekleyen bir girişimdir.  2010 yılında veri tabanı DSpace yazılımını kullanmaya başladı (İ. Holt, kişisel iletişim, 19 Mayıs 2011)

D-SPACE DSpace, MIT’nin hazırladığı bir dijital arşiv programıdır. Dünyada bir çok üniversite tarafından kullanılan çok başarılı, web ara yüzlü bir uygulamadır. Kategoriler oluşturma, belgelerinizi, resimlerinizi, videolarınızı standartlara uygun bir şekilde arşivlemenize olanak verir. İçeriği görüntüleyebilme ve güçlü bir dizin ve tam metin arama mekanizması vardır (DSpace.org, 2011).

ANA SAYFASI

…E-LIS DEVAM  44 ülkeden, 69 editör  Yazarlarla ana dilde iletişim kurma imkânı sağlamaktadır.  19 Mayıs 2011 tarihi ile E-LIS’ te toplam doküman bulunmaktadır.  9668 yazara ait belgelerde, 2134 Konferans Bildirisinde,1315 Dergi/ Kitap başlıklarında arama yapılmaktadır.  Türkiye’ den de bu arşive sürekli belge eklenmektedir. Ayrıca E-LIS ‘te Türkiye’den iki editör bulunmaktadır (Eprints.rclis.org, 2011).

TÜRK EDİTÖRLER İlkay Holt Müge Akbulut

E-LİS’ te İÇERİK TÜRLERİ BİBLİYOGRAFYA

KİTAP

KİTAPTAN BİR BÖLÜM

KONFERANS RAPORU

KONFERANS POSTERİ

KONFERANS BİLDİRİLERİ

KLAVUZ/ EL KİTABI

DERGİ MAKALESİ

GAZETE MAKALESİ

ÖN BASKI

SUNUM

PROJE/ İŞ PLANI

İNCELEME

TEZLER

 Ücretsiz erişim imkânı  Daha çok kullanım  Daha çok kişiye ulaşım  Daha etkili araştırma sonuçları  Daha çok atıf alma  Güvenilir ve doğru üst veri bilgisi  Uzun süreli koruma  Farklı arama motorlarından erişim  Bilimsel iletişimi güçlendirme  Dergi fiyatlarındaki yüksek artışın önlenmesi  Her dilde bilimsel bilginin kullanılır, paylaşılır hale gelmesi (Holt, 2006).

 Görülebilir, taranabilir, erişilebilir tam metin dokümanları İnternet’i tüm potansiyeli ile kullanarak KEB topluluğunun hizmetine sunmak,  Açık Arşiv kurulumu ve yönetimi konusunda deneyim kazandırarak bilgi düzeyini yükseltmek,  Yalnızca çeşitli disiplinlerde açık erişimi tanıtmak değil, kendi alanımızda dünya KEB arşivinin oluşması için geçerli ve kaliteli bir model yaratmak,  Kütüphaneciler ile enformasyon teknolojileri profesyonelleri arasında iletişim ağı için bir temel oluşturmak,  Açık erişim hareketini geliştirmektir (Holt, 2006)

Destekleyen Kuruluşlar

E-LİS SOSYAL PAYLAŞIM SİTELERİNDE

E-LİS TWİTTERDA

E-LİS FACEBOOKTA

KENDİNİ SÜREKLİ YENİLEYEN İÇERİK! 3 MAYIS DOKÜMAN

19 MAYIS DOKÜMAN

E-LİS’ E DOKÜMAN EKLEME NASIL OLUR? Arşive eklemeler çevrimiçi yapılır, önceden kayıt gereklidir. Ekleme e-posta yolu ile de yapılabilir Ülke sınırlaması yoktur. Dil sınırlaması yoktur (İngilizce özet ve anahtar sözcük gerekmektedir). KEB ve teknoloji konu alanlarında yayınlanmış ya da yayınlanmamış her türlü bilimsel ve teknik doküman kabul edilir. Dokümanın bilimsel iletişim sürecine girmeye hazır tamamlanmış biçimde olması gerekir (Holt, 2006).

TEMEL İŞ AKIŞI Kübalı Yazar Çalışma Alanı Kübalı Yazar Çalışma Alanı Alman Yazar Çalışma Alanı Alman Yazar Çalışma Alanı Türk Yazar Çalışma Alanı Türk Yazar Çalışma Alanı ARŞİV Kübalı Editör Alman Editör Türk Editör Editörler... Yazarlar... Çalışma Alanı Yazarlar... Çalışma Alanı A Kullanıcısı B Kullanıcısı Kullanıcılar... Tablo 1: Holt, İ. (2006). Akademik bilişim’ 06 Bilgi teknolojileri konferansı IV.

DOKÜMAN EKLEME

BASİT TARAMA

TAM METİN PDF

BROWSE ARAMA

TAM METİN PDF

ACCESS TO SCIENTIFIC INFORMATION (Bilimsel Bilgiye Erişim)

TAM METİN PDF

E-LIS’ TE İSTATİSTİK

ArXiv.Org

Bu tür arşivler, mevcut yayınların ön baskılarının internet’te karşılıklı değişiminin geleneksel hale geldiği ve yayın hızının önemli bir faktör olarak görüldüğü araştırma alanlarında ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, genellikle yazarın konferans ya da dergi için hazırladığı çalışmasının, daha erken ve etkin dağıtımını sağlayacak olan paralel yayıncılığı amaçlar. İlke olarak yazarlar çalışmalarını bu arşivlere kendileri koyduklarından, bu tür arşivler çok düşük maliyetlerle oluşturulabilir. Arşiv sorumlularına düşen görev ise arşivin hitap ettiği konuyla ilgisi olmayan kaynakları ayıklamaktır (Polat, 2006, s.90).

Yayınlanmamış bilimsel yazılar ve hakemli dergi makaleleri çoğunlukta olmasına karşın, yazarı uygun gördüğü takdirde, tezler, ders kitapları, öğrenim nesneleri, gör-işit materyalleri, kurumsal kayıtlar ve diğer dijital dosyalar da bu arşivlerde yer alabilir (Polat, 2006, s.90). Konusal arşivlerin en eski ve en etkili olanı, 1991 yılında New Mexico ‟ daki Los Alamos National Laboratory (LANL) ‟ de bir fizikçi olan Paul Ginsparg tarafından oluşturulan ve sonradan arXiv olarak bilinen bir ön baskı arşividir (Afzali, 2009, s.24).

 Cornell Üniversitesi kütüphanesi tarafından yürütülen bu açık erişim projesinde;  adet e-kaynak (ArXiv.org, 2011),  Bu makalelerin hemen hepsi hakemli dergilerde yayınlanmaktadır (Afzali, 2009, s.24).

Fizik Matematik Doğrusal Olmayan Bilimler Bilgisayar Bilimleri Nicel Biyoloji İstatistik Finans

20 Ocak 2009 tarihi ile içerdiği kaynak sayısı (Polat, 2009). 25 Mayıs 2011 tarihinde bu sayı 677,845 tir (ArXiv.org, 2011).

DOKÜMAN EKLEME

ANA SAYFA

Sistem öz kaynak yöneticisi BASİT TARAMA

TAM METİN PDF

Quotation marks (TIRNAK İŞARETİ) İçinde arama yapıldığında

1 SONUÇ SONUÇ SAYISI AZALDI

TAM METİN PDF

GELİŞMİŞ ARAMA

10 SONUÇ SONUÇ SAYISI AZALDI

System* asterix işareti konulduğunda

7 SONUÇ

TAM METİN PDF

E-baskı arşivi Ön baskı arşivi Kütüphane ve bilgi bilimi Fen bilimleri Kuruluş:Ocak 2003 Kuruluş:Aralık 1991 Bibliyografya, kitap, kitaptan bir bölüm, konferans raporu, konferans bildirileri, konferans posterleri, klavuz/el kitabı, dergi makalesi, gazete makalesi, ön baskı, sunum, proje/inceleme, tezler, ders sunumları-kitapları Araştırma dokümanları doküman doküman Ana sayfa- basit Her materyalin ayrıntılı istatistiği Ana sayfa- karmaşık Genel istatistik Her dosya formatında yükleme yapılabilir Sadece Postscript, PDF, HTML, DVI, TeX formatında yükleme yapılır. 26 destekleyen kuruluş 200 destekleyen kuruluş Türkçe metin var Dil Sınırlaması Yok Türkçe metin yok Dil sınırlaması var Facebook- grup kurma ve paylaşım amaçlı Facebook- hem paylaşım hem de uygulama amaçlı

… E-LIS e-baskı arşividir, ön baskı ve son baskılara yer verirken, ArXiv sadece ön baskılara yer vermektedir. E-LIS Ocak 2003’te kurulmuştur, y eni bir veritabanıdır. ArXiv ise Aralık 1991 de kurulan en eski konu tabanlı arşivdir. E-LIS’te yayın türleri: Bibliyografya, kitap, kitaptan bir bölüm, konferans raporu, konferans bildirileri, konferans posterleri, klavuz/el kitabı, dergi makalesi, gazete makalesi, ön baskı, sunum, proje/inceleme, tezler, ders sunumları-kitapları vs iken ArXiv de yayın türü sadece araştırma dokümanlarını içermektedir. E-LIS ‘te dokuman varken; ArXiv’de dokuman vardır. E-LIS ‘i kütüphanecilerin oluşturması sebebiyle ana sayfa basit ve anlaşılırken; ArXiv, karmaşık bir yapıdadır.

… E-LIS’ te her materyalin ayrıntılı istatistiğine erişim varken; ArXiv de sadece kurum istatistiğine erişim yapılmaktadır. E-LIS’ e her tür doküman eklenirken; ArXiv’ e sadece PDF, HTML, DVI, TeX formatında yükleme yapılır. E-LIS’ i 26 kuruluş desteklerken; ArXiv’ i 200 kuruluş desteklemektedir. E-LIS’ e dokuman eklerken dil sınırlaması yoktur. ArXiv de ise vardır. E-LIS’ te Türkçe metinler vardır ve sürekli olarak eklenmektedir. ArXiv’ de ise Türkçe metin bulunmamaktadır. E-LIS facebook’ u grup kurma ve paylaşım amaçlı kullanırken; ArXiv ise hem paylaşım hem de uygulama amaçlı kullanmaktadır.

KAYNAKÇA Afzali, M. (2009). Türkiye’de açık erişim, kurumsal arşivler ve akademik kütüphaneler. Yayınlanmış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. 4 Mayıs 2011 tarihinde adresinden erişildi. ArXiv.org (2011). 10 Mayıs 2011 tarihinde adresinden erişildi. Besimoğlu, C. (2007). Akademisyenlerin elektronik dergi kullanımında disiplinler arasındaki farklılıklar. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. 4 Mayıs 2011 tarihinde adresinden erişildi. Dspace.org (2011). 10 Mayıs 2011 tarihinde adresinden erişildi. Eprints.rclis.org (2011). 5 Mayıs 2011 tarihinde adresinden erişildi.

…DEVAM Holt, İ. (2005, 9-11 Aralık). E-LIS: e-prints in library and information science. İnter-tr’ 05 X. Türkiye’ de İnternet Konferansındaki sunum. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi. 5 Mayıs 2011 tarihinde eprints.rclis veri tabanından erişildi. Holt, İ. (2006, 9-11 Şubat). Uluslararası Bir Açık Arşiv: E-LIS E-prints in Library and Information Science. Akademik Bilişim ‘06 Bilgi Teknolojileri Kongresi IV. Denizli: Pamukkale Üniversitesi. 4 Mayıs 2011 tarihinde eprints.rclis veri tabanından erişildi. Polat, C. (2009). Bilimsel bilgiye erişim ve Web of Science (ders sunumu). 5 Mayıs 2011 tarihinde fbe.atauni.edu.tr/BilimEtik/.../11_Hafta_BilimselBilgiyeErisim_C_Polat.pdf adresinden erişildi. Polat, C. (2006, Eylül). Bilimsel bilgiye açık erişim ve Atatürk Üniversitesi açık arşivi kurma çalışmaları. ÜNAK’06 Bilimsel İletişim ve Bilgi Yönetimi Sempozyumunda sunulan bildiri. Ankara: Gazi Üniversitesi. 3 Mayıs 2011 tarihinde adresinden erişildi.