AVRUPA ÇEVRİMİÇİ ÇOCUKLAR TÜRKİYE BULGULARI BASIN TOPLANTISI (EU KIDS ONLINE) PROJESİ TÜRKİYE BULGULARI BASIN TOPLANTISI 21 Ekim 2010

Projenin Amacı Çocuklar ve çevrimiçi teknolojiler konusunda Avrupa çapındaki sosyal, kültürel ve düzenleyici etkilerin neler olduğunu belirlemek Bunlardan kaynaklanan çevrimiçi fırsatlar ve riskler ile çocukların ve ailelerin konumunu inceleyerek, politikalar geliştirmek Çevrimiçi güvenlikle ilgili politikaların geliştirilmesinde bilimsel kanıtları güçlendirmek Buraya tekrar bakalım

Katılımcı Ülkeler (25)

Anket Bölümleri İnternet Erişimi ve Kullanımı Çocuklar için İnternet Üzerindeki Zararlı Deneyimler Pornografi Siber zorbalık İnternet bağımlılığı Cinsel içerikli mesaj alma ya da gönderme Tanınmayan insanlarla çevrimiçi ve çevrimdışı iletişim Kişisel bilgilerin paylaşımı Kullanıcının oluşturduğu zararlı içerik Ebeveyn kontrolü ve danışmanlığı

Örneklem Mayıs – Haziran 2010 Kentsel ve Kırsal bölgeler Seçkisiz tabaka yöntemi 9-16 yaş arası 1018 çocuk ebevyenlerinden bir tanesi Yüz yüze görüşme Katılan tüm çocuklar Internet kullanmaktadır

Örneklem

Temel Bulgular Kendisine ait bilgisayar veya dizüstü bilgisayarına sahip : %40 Diğer aile fertleri ile paylaşıyor: % 39 Ebeveynler, genellikle İnternet kullanımında çocuklarına yol gösterdiklerini düşünmektedirler Ancak, İnternet kullanımı diğer Avrupa ülkelerine göre en düşük düzeydedir Ebeveynlerin internet kullanımı tüm diğer Avrupa ülkelerine göre en düşük düzeydedir Ebeveynlerin düşük internet kullanımına rağmen, çocuklarına internet riskleri konusunda yeterince yol gösterebildiklerini düşünmektedirler Çocuklar internet hakkında bir çok şeyi yapabildiklerini düşünmelerine rağmen, diğer Avrupalı çocuklara göre, İnternet araçlarını kullanımları en düşük düzeydedir

Çocukların İnternet Kullanımı Başlama yaşı:10 Günde ortalama 74 dakika İnternet kullanımı Her gün ya da hemen hemen her gün Ne sıklıkla kullanıyorlar Haftada bir kaç defa Ayda bir kaç kez Daha az sıklıkla Araştırmaya katılan 9-16 yaş arasındaki çocuklar, İnternet’i kullanmaya 10 yaş civarında başladıklarını ve günde 1-1.5 saat İnternet kullandıklarını belirtmiştir. 9

Ebeveynlerin İnternet Kullanımı Genel olarak ebeveynlerin %29u İnternet’i kullanmaktadır, %12’si iseher gün İnternet’i kullanmaktadır, Erkekler %49, kadınlar%24 Avrupa’nın gelişmekte olan diğer ülkelerinde ebeveynlerin internet kullanım oranı %57’lerde iken, gelişmiş ülkelerinde bu oran %84.4’tür. Türkiye’deki İnternet kullanan ebeveynleri oranı en düşük düzeydedir.

İnternet Erişimi Türkiye’de çocukların %60’ı okulda İnternet’e bağlanırken, %51’i İnternet kafeleri kullanmaktadır. Ev dışı kullanım nedeniyle, ebeveynler çocuklarının İnternet kullanımını denetleyememektedir.

Ortak Alanda Bilgisayar Kullanımı Çocukların kullandığı bilgisayarın ortak kullanılan odada olduğunu belirten Türk ebeveynler sadece %33 iken bu oran Avrupadaki ebeveynlerde %49’dir.

Ebeveyn Desteği %56’sı çocuklarının zorlandığı durumlarda İnternet’te birşey bulma ya da yapma konusunda yardım ettiğini belirtmiştir. Ebeveynlerin sadece %36’sı, çocuklarıyla onları rahatsız edecek durumlarla karşılaştıklarında ne yapmaları gerektiği hakkında konuşmuştur. İnternet’i kullanmaya yetecek kadar bilgiye sahip olan çok az sayıdaki ebeveyn, ne çocuklarının teknoloji kullanımı sırasında elde edeceği olanakları ve karşılabileceği riskleri anlamakta, ne de İnternet’te onları rahatsız edecek durumlarla başa çıkmalarını sağlayacak yardımı sağlayabilmektedirler.

Ebeveyn Desteği Ebeveynlerin %72’den fazlası, çocuklarının İnternet’te karşılaştıkları rahatsız edici durumlarda onlara yardım edebilecekleri konusunda kendilerine güvenmektedirler Ebeveynlerin çoğu (%60) çocuklarına İnternet’i güvenli kullanma yolları hakkında tavsiyede bulunduklarını belirtmişlerdir.

Çocuklar Kime Başvuruyorlar İnternet güvenliği ve İnternet’te başkalarına nasıl davranmaları gerektiği konusunda tavsiye almak veya onları rahatsız eden durumlarda yardım istemek amacıyla ebeveynlerinden ziyade arkadaşlarına danışmaktadırlar. Herhangi bir İnternet riski ile karşılaşmış çocukların yaklaşık yarısı bu durumu kimseyle paylaşmamıştır.

İnternet’te Yaptığı Aktiviteler Okul işleri % 92 Oyun oynamak % 49 Haberleri okumak ya da izlemek % 40 Eğlence-video klip izlemek % 59 Müzik ya da film indirmek % 40 Arkadaşları ile sosyal ağlarda paylaşımda bulunmak %48

Sosyal Paylaşım Siteleri Çocukların %49’unun sosyal paylaşım sitesinde hesabı bulunmaktadır

Sosyal Paylaşım Siteleri Sosyal paylaşım sitesinde hesabı bulunan çocukların üçte biri 13 yaşının altındadır (Üyelik sınırı yaşı 13). Sosyal paylaşım sitesi kullanan çocukların %85’i Facebook profiline sahiptir.

Sosyal Paylaşım Siteleri % 46’sı “herkese açık” seçeneği ile kullanmakta Macaristan (%55) ve Romanya (%44) % 65’i kendilerini açıkça gösteren bir profil resmi kullanmaktadır % 59 profillerinin güvenlik ayarlarını nasıl değiştireceklerini bilmiyorlar %19’u adres bilgilerini, %8’i ise telefon numaralarını profillerinde paylaşmaktadır.

İnternet Riskleri Diğer Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında, Türkiye’deki çocuklar daha az riske maruz kaldıkları ortaya çıkmıştır. Düşük kullanım düşük risk Buna yönelik bulgular;

İnternet’in Aşırı Kullanımı (Yaş 11+) Yaklaşık %25’i İnternet’in aşırı kullanımından kaynaklı bir veya daha fazla etmen belirtmiştir. Avrupa ortalaması: %30’dur. İnternet yüzünden aç ve uykusuz kaldım İnternette olmadığım zaman kendimi rahatsız hissestim Gerçekten ingelnmediğim bi rkonuda dahi internette gezindipini farkettim İnternette harcadığım saatler yüzünden ailemi arkadaşlarımı okul işlerimi ya da honilerimi aksattım ertekedim İnternette daha az zaman geçirmeye çalıştım ancak başaramadım

Cinsel İçerik Çocukların yaklaşık %13’ü İnternet’te cinsel içerikli fotoğraf gördüğünü bildirmiştir. Avrupada bu oran %14’tür

Cinsel İçerikten Rahatsızlık % 49’u gördükleri cinsel içerikli fotoğraflardan rahatsız olduğunu belirtmiştir. Avrupa: rahatsızlık oranı %32’dir.

Siber Zorbalık %11’i klasik zorbalıkla karşılaşma oranı Avrupa: %19’u zorbalıkla karşılaşma oranı, %6’i siber zorbalık

Cinsel İçerikli Mesaj Çocukların (11 +) %14’ü cinsel içerikli mesaj alırken, %4’ü yolladığını belirtmiştir Avrupa: %15’ i cinsel içerikli mesaj alırken, %3’ü yolladığını belirtmiştir Mobile phone is not included

Cinsel İçerikli Mesaj Cinsel içerikli mesaj aldığını söyleyen çocuklardan, bundan rahatsız olduğunu ifade edenlerin oranı; Türkiye Avrupa 40 % 25%

Çevrimdışı Görüşme İnternette yüz yüze tanışmadığı kişilerle İnternet üzerinden konuşan ve sonrasında yüz yüze görüşen çocukların oranı; Türkiye Avrupa İnternet’te görüştüm %18 %30 Yüz yüze tanıştım %3 %9

İnternet Güvenliği Ebeveynlerin bazıları bilgisayara filtre programı kurduğunu, diğerleri (üçte birinden daha azı) ise çocuklarının ziyaret ettiği İnternet sayfalarını takip ettiğini belirtmiştir (%32 ). Avrupa’da ise Türkiye verilerine göre çok daha az ebeveyn filtre kullandığını veya çocuklarının İnternet aktivitelerini takip ettiğini belirtmiştir (%29) .

Anti-virus Yazılımı Diğer yandan, istenmeyen ileti önleme ve virus programı kullanımı oranı Avrupadaki ebeveynlerde %72 iken Türk ebeveynlerde sadece %46’dır.

Sanal Dünyada Korunma Çocukların üçte ikisinin ebeveynleri İnternet okur-yazarı olmadığı için, çocukların sanal dünyada kendilerini koruyabilmeleri büyük önem taşımaktadır. Çocukların %85’i İnternet’te olabilecek istenmeyen sorunlarla baş edebileceğine dair kendilerine güvendiklerini ve %83.4’ü İnternet kullanımı hakkında “çok fazla bilgi” sahibi olduğunu belirtmiştir.

Sanal Dünyada Korunma Çocuklar ayrıca ebeveynlerinden daha fazla bilgiye sahip olduklarını belirtmişlerdir (%78). İnterneti güvenli kullanma okuryazarlığı ile ilgili beceriler ölçüldüğünde 9-16 yaş arasındaki çocukların çok azı bu becerilere sahiptir

İnterneti Güvenli Kullanma Okuryazarlığı Becerileri (11+) Türkiye’deki çocukların verilen 8 çevrimiçi becerilerden sahip olduklarının ortalaması 2.6’dır. Block messages from someone you don’t want to hear from Find information on how to use the internet safely Bookmark a website Change privacy settings on a social networking profile Compare different websites to decide if information is true Delete the record of which sites you have visited Block unwanted adverts or junk mail/spam Change filter preferences 32

Sanal Dünyada Korunma %39’u bulduğu bilgilerin doğru olup olmadığına karar vermek için farklı siteleri karşılaştırdığını söylemiştir. %17’si filtre seçeneklerinin nasıl değiştirileceğini bildiğini belirtmiştir. %31’i bir İnternet sayfasını favorilerine / en sık kullanılanlara ekleyebildiğini söylemiştir

Sanal Dünyada Korunma %34’ü gezdiği sitelerin kaydını silebildiğini bildirmiştir %32’si sosyal paylaşım sitelerindeki gizlilik ayarlarını değiştirebildiğini belirtmiştir %29’u istenmeyen mesajları nasıl engelleyebileceğini bildiğini belirtmiştir %44’ü İnterneti nasıl güvenle kullanacağına dair bilgileri bulabileceğini bildiğini söylemiştir

Sanal Dünyada Korunma – Bilgi Kaynağı %53’ü okulda İnternet güvenliği ile ilgili bilgi edindiğini bildirmiştir. %59’u İnternet’i güvenli kullanmak için okulda yollar önerildiğini bildirmiştir.

Sanal Dünyada Korunma – Bilgi Kaynağı Okulda, bazı İnternet sayfalarının neden iyi ya da kötü olduğu hakkında bilgi verildiği (%61) ve Çevrimiçi kişilere nasıl davranmak gerektiğine dair yollar önerildiği (% 50) belirtilmiştir.

Sanal Dünyada Korunma Çocuklar istenmeyen mesajları önleyecek, bilginin doğruluğunu kontrol edebilecek ve kişisel bilgilerinin paylaşımını engelleyecek özel araçlara ihtiyaç duymaktadır.

Öneriler

Öneriler Bilgisayar çocukların özel odasından ortak yaşam alanlarına alınmalıdır. Çocukların bilgisayar kullanımı konusunda ebeveynler çocuklarıyla daha fazla etkileşime girmelidir

Öneriler İnternet Servis Sağlayıcıları üyelerine ve bilgisayar satışı yapan kurumlar müşterilerine, güvenli İnternet konusunda eğitim materyalleri sağlamalıdır. Ailelerin, kolay kullanabileceği filtreleme, kısıtlama ve kontrol etme yazılımları İnternet Servis Sağlayıcıları tarafından ücretsiz olarak sağlanmalıdır.

Öneriler Ebeveynlerin İnternet’i kullanabilmeleri için adımlar atılmalı, ebeveynlere İnternet güvenliği hakkında bilgi/eğitim verilmelidir, İnternet güvenliği konusunda ulusal yayın organlarında bilgilendirici duyurular yapılmalıdır.

Öneriler Çocukların çok erken yaşta bilgisayar kullanmaya başlamaları, kendilerini İnternet üzerindeki risklere karşı koruyabilecekleri anlamına gelmemektedir. Okullardaki bilgi ve iletişime yönelik derslerin içerikleri geliştirilerek, İnternet güvenliği konusunda daha fazla ve yeni bilgiler sunulmalıdır

Öneriler Okul aile birliğinin de katkısı ile aile ve öğretmenlerin internet güvenliği konusunda işbirliği yapmaları sağlanmalıdır.

Öneriler İnternet üzerinde İnternet güvenliğine dair bilgilendirici web siteleri oluşturulmalı, online eğitimler düzenlenmelidir. Online öğrenme ortamlarının kullanımını teşvik etmek ve arttırmak için farklı organlarda bu ortamlar tanıtılmalıdır.

Öneriler Bu konuda çalışan uluslararası organizasyonlara (InHope, InSafe vb.) Türkiye’nin üyeliği sağlanmalıdır. Erişimin kısıtlanması riskleri azaltmakta ama aynı zamanda imkanları da azaltmaktadır. Bu konuda yeni yasal düzenlemeler yapılmalıdır.