GELİŞTİRME TEKNİKLERİ ANLATIM YÖNTEMLERİ ANLATIM BİÇİMLERİ (TEKNİKLER) DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME TEKNİKLERİ www.edebiyatogretmeni.net Hazırlayan: Muhammed ÖNCÜ

ANLATIM BİÇİMLERİ (TEKNİKLERİ) AÇIKLAYICI TARIŞMACI BETİMLEYİCİ ÖYKÜLEYİCİ AÇIKLAMAK,BİLGİ VERMEK KANILARI DEĞİŞTİRMEK İZLENİM KAZANDIRMAK OLAY İÇİNDE YAŞATMAK

Anlatım;nesnel,tutarlı ve yalın olmalıdır. AÇIKLAYICI ANLATIM Karşımızdakine herhangi bir konuda (sanat,bilim,eğitim…)bilgi vermek için kullandığımız anlatım biçimidir. Anlatım;nesnel,tutarlı ve yalın olmalıdır.

TARTIŞMACI ANLATIM Herhangi bir konudaki bir düşünceye karşı çıkmak ya da düşünceleri değiştirmek için yazılan yazılarda kullanılan bir anlatım biçimidir. Böyle yazılarda yazar düşünceleri dile getirirken “bence,kanımca,bana göre”gibi ifadeleri sıklıkla kullanır.

BETİMLEYİCİ ANLATIM Anlatılan bir varlığın,durumun görünümünü,ayırıcı özelliklerini okuyucunun gözünde canlandırma amacıyla yazılan yazılarda kullanılan anlatım biçimidir. Kişi betimlemelerine PORTRE; insanın fiziki özelliklerini anlatan betimlemelere, fiziksel portre; ruhsal özellikleri anlatan betimlemelere, ruhsal portre denir.

A- İZLENİMSEL BETİMLEME Yazarın betimlediği şeye kendi duygularını katarak aktarmasıdır. Ayrıntılar sübjektif olarak verilir. Yazar,okuyucunun duygularına seslenmeyi,izlenim kazandırmayı amaçlar.

B - AÇIKLAYICI BETİMLEME Bu tür betimlemeler yazar, okurun duygularına seslenmez. Amaç izlenim yaratmaktan çok bilgi vermektir. Yazar söyleyişine duygularını katmaz. Ayrıntılar objektif (olduğu gibi)olarak verilir.

ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM Yaşadığımız ya da tanık olduğumuz bir olayı olay akışı içinde anlatmaktır öyküleyici anlatım. Amaç okuyucu olay içinde yaşatmaktır. Öyküleyici anlatım; yer,zaman,kişi ve olay örgüsünde oluşur. Öyküleyici anlatımda “olay” esas unsurdur. Genellikle “betimleyici” anlatımla beraber kullanılır.

ANLATIM ÖRNEKLERİ Bir duyguyu, düşünceyi, hayali, haberi, bilgiyi, olayı, insanı vb. anlatmak için dil ile oluşturulmuş yazılı veya sözlü anlatılara metin adı verilir. Kompozisyon derslerinde yazdığımız yazılar, ders kitaplarımızdaki konu anlatımları, yasalar, tüzükler, yönetmelikler, sorulara verdiğimiz yanıtlar kısaca kendimizi, dünyamızı ifade ettiğimiz her çeşit anlatıya metin denir.

AÇIKLAYICI ANLATIM

“Kimi şair ve yazarlar yazdıklarını anlayabilmek için okurların çaba harcamalarını isterler. Bence bu, kendini beğenmişliktir. Bence okur bir kitabı,bir yazıyı okurken salt anlamak için değil,okuyup anladıktan sonra birtakım sonuçlar çıkarabilmek için çaba harcamalıdır.”

TARTIŞMACI ANLATIM

“Kapıdan orta yaşlı bir adam girdi “Kapıdan orta yaşlı bir adam girdi. Üzerinde biraz eski açık yeşil bir takım elbise vardı. Ceketinin üst cebindeki üçgen şeklinde kıvrılmış mendil, kravatıyla aynı renkteydi. Yer yer ağarmış saçlarını sol tarafa yatırmış, hala siyahlığını koruyan bıyıklarını üst dudağının üzerini kapatacak şekilde bırakmıştı. Ayağında yıllar önce gençlerin oldukça rağbet ettiği ucu küt biçimli ayakkabılar vardı.”

FİZİKSEL PORTRE (SMİGESEL BETİMLEME)

Karanlık bir kış gecesi saat üç sularıydı Karanlık bir kış gecesi saat üç sularıydı. Bilmem nereden eve dönüyordum. Herkes derin bir uykudaydı. O duruma gelmiştim ki kendisini dinleye dinleye kuruntuya kapılan insanlar gibi "Ah bir polise rastlasam!” diyordum. Birdenbire iki gölge gördüm.

ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM

“Kırk yılda bir olsun gülümsemeyen, ters yüzlü, söyleyişi soğuk olduğu kadar kıt, tutuk bir adamdı. Pek duygulu değildi. Bezgin görünmesine karşın yine de sevimli bir görünüşü vardı. Eş dost toplantılarında gözlerinde iyilik parıldardı.”

RUHSAL PORTRE

“Burası küçük, sessiz bir sokaktı “Burası küçük, sessiz bir sokaktı. Yol boyunca uzanan vitrinler sıra sıra dizilmiş gülümseyen satıcı kızlar gibi insanı kendilerine çekiyordu. Gözalıcı güzelliklerinin örtüldüğü ve yolun başka başka günlere göre ıssız olduğu pazar günleri bile burası pis komşu sokaklarla karşılaştırılınca sanki ormanda parıldayan bir ateşi andırıyordu.”

İZLENİMCİ BETİMLEME

“Yeni taşındığımız ev üç katlı bir apartmanın ikinci katında “Yeni taşındığımız ev üç katlı bir apartmanın ikinci katında. Kapıdan girince küçük bir hol karşılıyor sizi. Holün sağ tarafında yaklaşık iki metre eninde dört metre boyunda uzunlamasına bir mutfak var. Onun hemen yanında pencereleri doğuya bakan geniş bir salon bulunuyor

Hazırlayan:Muhammed ÖNCÜ AÇIKLAYICI BETİMLEME