1 T.C. Yükseköğretim Kurulu Projenin ülkemizdeki; Akademik Organizasyonu için Yükseköğretim Kurulu’na, Finansal Destekleri için Avrupa Komisyonu’na Finansal Organizasyonu için Ulusal Ajans’a teşekkür ederiz. Miraç AKÇAY Süheyda ATALAY Naci CANGÜL İlker ÇARIKÇI Emin Yaşar DEMİRCİ Gonca BAYRAKTAR DURGUN Kerim EDİNSEL Nejat ERK Ramazan GÖZEN Zafer GÜL Reşat KASAP Emin KÖKTAŞ Önder KUTLU Selda ÖNDEROĞLU Lerzan ÖZKALE (Öğrenci Temsilcisi) BOLOGNA SÜRECİ ULUSAL TOPLANTISI - BOLOGNA SÜRECİNDE TIP EĞİTİMİ -

22 1. Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi ve temel olarak 2/3 aşamalı yükseköğretim sistemi (Lisans, Master ve Doktora) 2. Ortak bir kredi sistemi (AKTS-ECTS) 3. Öğrenci/Öğretim üyesi Hareketliliği 4. Kalite güvencesi konusunda işbirliği 5. Yükseköğrenimde Avrupa boyutu 6. Yaşam boyu öğrenim 7. Öğrencilerin süreçlere katılımı 8. Avrupa Yükseköğretim Alanı (AYA-EHEA) oluşturulması 9. Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA) ile Avrupa Araştırma Alanı (ERA) arasındaki sinerjinin oluşturulması 10. Bu çalışmaların 2010 yılına kadar tamamlanması ve EHEA ‘nın oluşturulması BOLOGNA SÜRECİ (Çalışma Konuları)

3 Yeterlikler Çerçevesi Kalite Güvencesi Eğitim Planı Tasarlama Öğrenme Çıktıları Öğrenci iş yükü Tanınma Öğrenme çıktıları Öğrenci iş yükü Derecelerin karşılaştırılabilirliği (I, II, III) Öğrenim dönemleri Ortak dereceler AKTS(ECTS) Özet olarak Bologna Süreci

444 DERECE SİSTEMİMÜKEMMEL (4.67)ÇOK İYİ (4.33) İkili Sistemin Uygulama DüzeyiMÜKEMMEL (5) 1 den 2’ ye GeçişÇOK İYİ (4)MÜKEMMEL (5) İkili Sistemdeki Öğrenci OranıMÜKEMMEL (5)- Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Uygulama Düzeyi-İYİ (3) KALİTE GÜVENCESİORTA (2.00)ÇOK İYİ (4.00) AYA ile uyumlu Ulusal Kalite Sistemi Uygulama DüzeyiORTA (2)MÜKEMMEL (5) Dış Kalite Güvence Sistemi Gelişme DüzeyiORTA (2)ÇOK İYİ (4) Öğrencilerin Katılım DüzeyiORTA (2)ÇOK İYİ (4) Uluslararası Katılım DüzeyiORTA (2)İYİ (3) DİPLOMA VE EĞİTİM SÜRELERİNİN DENKLİĞİÇOK İYİ (3.67)ÇOK İYİ (4.33) Diploma Eki Uygulama DüzeyiÇOK İYİ (4) Lizbon Tanınma KonvansiyonuİYİ (3)ÇOK İYİ (4) AKTS Uygulama DüzeyiÇOK İYİ (4)MÜKEMMEL (5) YAŞAM BOYU ÖĞRENİMİYİ (3.00) Önceki Öğrenimin Tanınması-İYİ (3) ORTAK DERECELERMÜKEMMEL (5.00) Ortak Derecelerin Oluşturulması ve Tanınması-MÜKEMMEL (5) GENELİYİ (3,45)ÇOK İYİ (4.13) BERGEN-2005LONDRA-2007 Bologna Süreci Değerlendirme Raporlarında Türkiye’nin Performansı

5 Avrupa Yükseköğretim Alanı için Yeterlikler Çerçevesi Ulusal Yeterlikler Çerçevesi Sektörel Yeterlikler Program Yeterlikleri Öğrenme Çıktıları ve Yetkinlikler 1.Kolay anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir bir akademik derece sistemi: 2/3 düzeyli (Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) yükseköğretim sistemi Düzeyler arası geçiş Ulusal yeterlikler Çerçevesi

Düzeyler Diploma Profil Düzey Tanımlayıcıları Öğrenme Çıktıları Öğrenci iş Yükü Krediler(AKTS) Yeterlikler Çerçevesi Ana Unsurları: YETERLİKLER ÇERÇEVESİ Amaçlar: Şeffaflık, Tanınma, Hareketlilik KALİTE GÜVENCESİ AVRUPA YETERLİKLER ÇERÇEVESİ

Yeterlikler- Kalite Güvencesi ilişkisi YETERLİKLER X meslek unvanını verecek öğretim programı için hangi bilgi, beceri ve yetkinlikler? KALİTE GÜVENCESİ oBu yeterlikler nasıl saptanacaklar? oYükseköğretimin ilgili öğretim programında nasıl kazandırılacaklar? oNe kadar kazandırıldıkları nasıl ölçülecek? oNasıl sürekli iyileştirilecekler? Ulusal Yeterlikler Çerçevesinin Sektörel Yeterlikleri İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri

PROGRAM ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ (PROGRAMME OUTCOMES) MEVCUT GİRDİLER  Ulusal Yeterlikler Çerçevesi  İç Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri (ENQA)  Tuning Projesi (30 genel yetkinlik) SAĞLANABİLİR GİRDİLER  Paydaş Görüşleri BELİRLENECEK ÇIKTILAR  Programa (mesleğe) özgün çıktılar  Genel (jenerik) çıktılar Program GirdileriProgram Çıktıları

9   Program Eğitim Amaçlarının Belirlenmesi  Dış Paydaş Görüşleri (Mezunlar, işverenler, Meslek Odası Temsilcileri, Danışma Kurulu)  İç Paydaş Görüşleri (Öğretim Üye/Elemanları, Bölüm Personeli, Öğrenciler)  Bölüm misyonu ve vizyonu (Üniversite misyonu ve vizyonu dikkate alınarak) PROGRAM ÇIKTILARININ BELİRLENMESİ (PROGRAMME OUTCOMES)

ÖĞRENME ÇIKTILARI (Learning Outcomes) Öğrenme çıktıları, öğrenim sürecinin tamamlanmasının ardından, başarılı olmuş bir öğrencinin ne bileceğini, ne anlayabileceğini ne yapabileceğini ifade eden yetkinliklerdir. Öğrenme çıktıları, öğretenin amacından ziyade öğrenenin başarısı ile ilgilidir. Bu nedenle dersin amaçları ile öğrenim çıktıları aynı değildir.

11 ULUSAL YETERLİKLER ÇERÇEVESİ UYÇ (NQF) Sektörel Yeterlikler YETERLİKLER Program çıktıları Program Çıktıları Ders ler Öğrenme Çıktıları

12 (European Credit Transfer and Accumulation System-ECTS) Kredi Aktarım ve Biriktirme Sistemi Başlangıçta öğrencilerin çeşitli yükseköğretim kurumlarından almış oldukları eğitimlerin, Avrupa’daki diğer yüksek öğretim kurumları tarafından da tanınması ile ilgili sorunlara çözüm getirmek üzere kredi aktarım sistemi olarak geliştirilmesine karşın, aynı ülkenin yüksek öğretim kurumları arasında da kredi biriktirme sistemi olarak uygulanmaktadır. 1 AKTS/ECTS = çalışma saati Bir akademik yılda 60 ECTS 25X60 veya 30X60= saat/yıl (Öğrenci iş Yükü) AKTS / ECTS

Avrupa’da Yüksek Öğretim Yapılarının Ayarlanması (Tuning Projesi) ‘Tuning Educational Structures in Europe’ 2000’de başladı gelişerek devam ediyor ( 3. dönemi tamamlandı).. Projenin amacı: Değişik disiplinlerde, lisans+yüksek lisans programları için - genel ve - ilgili alana özgün yetkinliklerin belirlenmesi. Projenin İlkesi: Ülkelerdeki farklı eğitim yapıları ve programların çeşitliliği ve otonomileri göz önüne alınarak uyumlu hale getirilmesi.

Program Tasarımı ve Planlaması İçin Tuning Yaklaşımı Tuning Yaklaşımının Özellikleri: Öğrenci merkezli, öğrenme çıktıları odaklı eğitim programı hazırlanması. Akademik ve mesleki profillerin tanımlanması. Öğrenme çıktılarının tanımlanması. Genel ve alana özel yetkinliklere odaklanılması ve bunların belirlenmesi.

Bologna Süreci’nin Tıp Eğitimine Uygulanması projesi (DEBOMED) Yürütücü: Avrupa Tıp Derneği (European Medical Association-EMA), Socrates Projesi Hedef: 9 Avrupa ülkesinde Bologna Sürecinin tıp eğitiminde uygulanma düzeyini ve etkilerini ölçmek, Katılımcı Ülkeler: Belçika,Almanya,Fransa,Macaristan,Slovakya, Finlandiya,İtalya,İspanya, Birleşik Krallık.

DEBOMED- Amaçlar, Uygulama 1- Bologna Süreci’nin tıp eğitimi ile ilişkisini belirlemek, 2- Tıp eğitimi güncel yapısını araştırmak, 3-fakülteler ve ulusal seviyede yapılan çalışmaların envanterini çıkarmak, 4- Bologna Süreci’nin tıp eğitimine yararları, avantaj ve dezavantajları, 5- Tıp eğitiminin özelliğini tartışmak ve hükümetler ile Avrupa Birliği’ne tavsiyelerde bulunmak. Uygulama: Anket

DEBOMED- Sonuçlar, Yorumlar Tanınma: AKTS kullanımı yaygın,ancak doğru kullanıma ihtiyaç var.DE çok az ülkede. Kalite güvencesi :ilgili özel literatürde kavram karışıklığı mevcut,tıp eğitiminde kalite standartları ile ilgili herkesin anlayacağı ve tüm paydaşların katılımıyla yapılacak çalışmalara gereksinim vardır. Ortak çekirdek müfredat için iyi tanımlanmış Avrupa standartlarına ihtiyaç vardır. Tuning projesi ile diğer kuruluşların (WFME,WHO) çalışmalarından yararlanılabilir. İki Düzeyli sistem (Lisans-Yüksek Lisans):Belçika ve Hollanda kabul, birçok ülkede tartışmalı, bazıları kesin red. Lisans derecesi iş piyasasına girmeye imkan tanıyor olmalı- tıp lisans mezununun iş piyasasındaki yeri ne olacak? Hareketlilik (mobility): düşük oran. LLL: organizasyonda çeşitlilik var, AKTS kredi biriktirme için yararlı bir araç olarak kullanılabilir. TUNING yok.

MEDINE (Medical EDucation IN Europe) (The Tuning Project- Medicine) Socrates Tematik Ağı (Süresi : ) Proje Yürütücüsü: Bristol Ün. (UK) Proje Ortakları:29 Avrupa Ülkesinden :117 Tıp Fakültesi / Dernek) Türkiye: Çukurova, Adnan Menderes, Beykent, Hacettepe, Gaziantep, İstanbul Tıp Fakültesi 5 Çalışma Grubu: Tuning Projesi’nin tıp eğitimine uyarlanması, Yeterliklerin Tanınması, Kalite Güvencesi, Şeffaflık, Tıpta Araştırma

MEDINE Çalışmalar Grup 1 (Tuning):Öğrenme çıktıları ve yetkinliklerin belirlenmesi, Sonuç: mezuniyet öncesi yeterlikler El Kitabı, Grup 2 (Tanınma): AKTS kullanımı- anket- rehber, Grup 3 (QA): WFME Tıp Eğitimi Global standartları Avrupa spesifikasyonları, Grup 4 (şeffaflık): MedEdCentral web sitesi, Grup 5 (Araştırma):Öğrencilere sunulan araştırma olanakları ile ilgili araştırma. 19

Dünya Tıp eğitimi Federasyonu (WFME) Üçleme Dökümanı Trilogy – Tıp Eğitiminde Global standartlar (2003) Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi Mezuniyet Sonrası Tıp Eğitimi Sürekli Mesleki Eğitim Dünya sağlık Örgütü (WHO) ile ortak çalışma. Hedefi: Global çekirdek müfredat değildir, tıp eğitiminin süreci ile ilgilidir, minimum standartları belirlemeyi hedefler. Kalite Güvencesi: iç değerlendirme ve kalite geliştirme için rehber olabilir. Kalite güvence ajansları tarafından Akreditasyon standartlarını belirlemek için kullanılabilir. Tıp Eğitiminin (program) Çıktısı: yetkinliklerle ifade edilmiştir. 20

WFME Tıp Eğitiminde Kalite Geliştirme Global Standartları Avrupa Spesifikasyonları MEDINE Çalışması DünyaTıp Eğitimi Konfederasyonu (WFME) ve Avrupa Tıp Fakülteleri Derneği (AMSE- Assoc. of Medical Schools in Europe) ortak çalışması – MEDINE QA grubu Amaç: Avrupa Tıp Fakültelerinin akreditasyonu için gerekli asgari standartları WFME ve Bologna Süreci ilkeleri ile uyumlu olacak şekilde belirleme, Avrupa :55 ülke(AB+Avrupa Konseyi+Bologna katılımcıları+WHO) Tıp Eğitiminde global standartların Avrupa’ya Uyarlanması, Tıp eğitiminin her üç evresini de kapsar: Mezuniyet öncesi + mezuniyet sonrası + Sürekli Mesleki Eğitim 21

Bologna Süreci Tıp Eğitimi İlişkisi Beyannamesi Statement on the Bologna Process and Medical Education (2005) WFME + AMEE ( Avrupa Tıp Eğitimi Derneği – Association for Medical Education in Europe) açıklaması, Tıp Eğitimi yükseköğretimin bir parçasıdır, Bologna Süreci içinde yer almalıdır, 2 düzeyli ( L- YL) yapı oluşturma dışında birçok hedef birbiri ile örtüşmektedir, Tıp eğitiminin bütüncül (one-tier) yapısını koruması önerilir, tıp eğitiminin ilk kısmı Bologna’nın ilk düzeyi (5) olarak kabul edilebilir ancak bu ayrı bir meslek şeklinde algılanmaya olanak vermemelidir, Tıpta Kalite Güvencesi, tanınma,akreditasyon global seviyede ele alınmaya devam edebilir. 22

Directive 2005/36/EC AB mesleki yeterliklerin Tanınması Kararı Hedef: kişilerin Avrupa iş piyasasında serbest dolaşımı Genel Meslekler Düzenlenmiş Meslekler ( Regulated Professions) – Tıp Doktorluğu, Eczacılık, Mimarlık, Hemşirelik, Ebelik, Diş hekimliği, veterinerlik. Düzenlenmiş mesleklerin Tanınması ile ilgili kurallar bu dökümanda belirlenmiştir. 2007’de bu karara getirilen açıklama: Tıp Doktorluğu yeterliklerinin tanınması için 2005 direktifi uygulanacaktır. EQF düzenlenmiş mesleklerin (regulated professions) tanınmasında kullanılmayacaktır. 23

Tıp eğitimi-AKTS ilişkisi(öğrenci iş yükü) Mezuniyet Öncesi ve sonrası Tıp Eğitiminde Yeterliklerin tanınması ile ilgili AB parlemento ve Konseyi kararı - Directive 2005/36/EC: Mezuniyet öncesi tıp eğitimi en az 6 yıllık veya 5500 saatlik teorik ve pratik eğitimi kapsamalıdır. Bu süre öğrencinin eğitim yerinde geçireceği süredir; öğrencinin diğer çalışma süresini (öğrenim aktiviteleri) kapsamaz. AKTS (öğrenci iş yükü) ile ilişkisi: diğer çalışma süresi ??? 6 yıl X saat= saat. Öğrenci 6 yıllık tıp eğitiminin tüm eğitim-öğretim aktıvitelerine bu süreyi harcamalıdır. Tıp eğitimi için program düzenlenirken bu süre göz önüne alınır, Bologna ile uyumlu. 24

Sonuç Avrupa Yeterlikler Çerçevesi - Ulusal Yeterlikler Çerçevesi - Sektörel Yeterlikler - Program Yeterlikleri - Ders/ modül/komite Öğrenme Çıktıları (çalışmanın önemi: sadece tanımlamak değil, uygulamak) - Öğrenme çıktıları ölçülebilir olmalıdır. Her Eğitim-Öğretim Aktivitesinin içeriğinin, değerlendirilmesinin gözden geçirilmesi, Öğrenci iş yükü (AKTS)nün temel alınması.

Yapılan Çalışmalar - Bologna Süreci Ortak Noktalar Bologna Süreci eğitim sistemlerinin aynı olmasını hedeflemez, standartlaşma kalite güvencesini hedefler. Bologna Süreci ülke ve bölgesel farklılıkları daima gözetir; WFME Trilogy Dökümanları ile MEDINE Avrupa Spesifikasyonları Dökümanında aynı vurgulama vardır. Çıktılar: yetkinlik ( competence) olarak ifade edilmiştir. Kredilendirme: Çoğunlukla Ders saati temeline dayansa da kavramsal açıdan AKTS ile çelişmemektedir. Hareketlilik desteklenir. Kalite Güvencesi: Dünya standartları ile uyumlu Avrupa Standartları oluşturulmuştur, Kalite Güvencesinin Avrupa Standartları ve Temel İlkeleri ile uyumludur. Mezuniyet sonrası tıp eğitimi ve sürekli mesleki eğitimde UEMS’nin yaptığı çalışmalar da Bologna süreci gibi birbirini anlama, karşılaştırma yapabilme,Tanıma, kalite güvencesi (akreditasyon) için standartlar oluşturmayı hedefler. 26

Kaynaklar

28 İlginiz için teşekkür ederim.. Prof. Dr. Selda Önderoğlu