SU METABOLİZMASI Dr. Emre SARANDÖL

Dersin amacı İnsan metabolizmasında suyun işlevini, dağılımını ve düzenlenmesinde rol alan temel mekanizmaları öğretmek

Dersin hedefi Suyun işlevlerini Vücutta suyun dağılımını Osmotik – onkotik - hidrostatik basınç kavramlarını Su dengesinin sağlanmasında rol alan temel mekanizmaları anlatabilmektir.

Vücut ağırlığının % 60’ı sudur Erkek > kadın Genç > yaşlı

Vücut suyu 2/3 hücre içi sıvısı – HİS (intraselüler) 1/3 hücre dışı sıvısı – HDS (ekstraselüler) - %25 doku hücreleri arasında (interstisyel) - % 8 damar sistemi içinde (intravasküler) - Transselüler (BOS, göz içi sıvı vb.)

Suyun işlevleri Çözücü Taşıma Vücut sıcaklığının düzenlenmesi Elektrolit dengesi

Osmotik basınç Bir çözeltinin içindeki partikül sayısının sağladığı basınçtır

Osmotik basınç I II ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ SU ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ SU ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶ ¶¶ ¶ ¶ yarı geçirgen zar Osmotik basınç II > I

Osmotik basınç Çözünen partikül sayısına Partikülün zardan geçme özelliğine bağlıdır

Vücut sıvısında çözünen partiküller Küçük MA olanlar (üre, glukoz vb.) Büyük MA olanlar (proteinler) Elektrolitler (katyon ve anyonlar)

Sıvı bölümlerinin elektrolit bileşimi (mEq/L) Plazma Hücre içi Katyonlar 155 195 Na+ 142 10 K+ 5 156 Ca+ + 3 Mg+ + 26

Sıvı bölümlerinin elektrolit bileşimi (mEq/L) Plazma Hücre içi Anyonlar 155 195 Cl- 103 2 HCO3 - 27 8 Proteinat 17 55 Diğer 130

Ölçü birimleri %g, g/dL vb. iyon dengesi ve Molar konsantrasyon osmotik basıç için fikir vermez Ekivalan konsantrasyon (osmotik basınç için fikir vermez) Osmolar/osmolal konsantrasyon

Osmolalite: 1 kg suda çözünmüş partikül sayısı Osmolarite: 1 L çözeltide çözünmüş partikül sayısı

Plasma osmolaritesi 275 – 295 mOsm/kg % 1-2 değişim osmoreseptörler yanıt verir

Osmolarite ölçümü Kriyoskopi Osmolalite (mOsm/kg) = donma derecesi 0.00186 Osmometre

Osmolarite hesaplanması Plasma osm. = 1.86 [Na]+[glukoz]+[BUN] 18 2.8 Osmolal açık (gap)= ölçülen – hesaplanan Normalde < 10 mOsm/kg

Görünmeyen (cilt,solunum) Sıvı dengesi ALINAN Beslenme Vücutta yapılan ATILAN İdrar Feçes Görünmeyen (cilt,solunum)

Hücre dışı sıvısının ve osmolaritenin düzenlenmesi Hipotalamus Renin-anjiotensin-aldosteron sistemi Atrial natriüretik peptid Böbrekler

Atrial natriüretik peptid ve diğerleri ANP atrium hücrelerinde yapılır *ANP *BNP *CNP Böbrekten Na atılımını arttırır ürodilatin: böbrekte üretilir “Na,K,ATPaz inhibitör substance” (“digitalis-like substance”)

Dehidratasyon Hipernatremik su kaybı > Na kaybı Normonatremik Hiponatremik su kaybı < Na kaybı

Sıvı yüklenmesi (overhidrasyon) Su zehirlenmesi Toplam vücut sıvısı artar, toplam vücut Na’u normal Su ve Na fazlalığı olan Toplam vücut sıvısı ve Na artar

Böbreklerin işlevleri 180 L/gün su süzülür 1.5 L/gün sıvı atılır İdrar osmolalitesi 50 – 1200 mOsm/kg

Dersin hedefi Suyun işlevlerini Vücutta suyun dağılımını Osmotik – onkotik - hidrostatik basınç kavramlarını Su dengesinin sağlanmasında rol alan temel mekanizmaları anlatabilmektir.

Suyun işlevleri Çözücü Taşıma Vücut sıcaklığının düzenlenmesi Elektrolit dengesi

Dersin hedefi Suyun işlevlerini Vücutta suyun dağılımını Osmotik – onkotik - hidrostatik basınç kavramlarını Su dengesinin sağlanmasında rol alan temel mekanizmaları anlatabilmektir.

Vücut suyu 2/3 hücre içi sıvısı – HİS (intraselüler) 1/3 hücre dışı sıvısı – HDS (ekstraselüler) - % 25 doku hücreleri arasında (interstisyel) - % 8 damar sistemi içinde (intravasküler) - Transselüler

Dersin hedefi Suyun işlevlerini Vücutta suyun dağılımını Osmotik – onkotik - hidrostatik basınç kavramlarını Su dengesinin sağlanmasında rol alan temel mekanizmaları anlatabilmektir.

Osmotik basınç Bir çözeltinin içindeki partikül sayısının sağladığı basınçtır

Dersin hedefi Suyun işlevlerini Vücutta suyun dağılımını Osmotik – onkotik - hidrostatik basınç kavramlarını Su dengesinin sağlanmasında rol alan temel mekanizmaları anlatabilmektir.

Su dengesinin sağlanmasında rol alan temel mekanizmaları Osmoreseptörler Hipotalamus Antidiüretik hormon Renin-anjiotensin-aldosteron sistemi Böbrekler