TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİLERİ Ö ğ r. Gör. Turgay ERDEM İ R

BAS İ C İ NPUT OUTPUT SYSTEM BIOS

BIOS NEDİR?  BIOS (BASIC INPUT OUTPUT SYSTEM) ANAKART ÜZER İ NDEK İ B İ R ROM BELLEKTE BULUNAN B İ R YAZILIMDIR.  AÇILI Ş (BOOT) ÖNCES İ NDE G İ R İŞ VE ÇIKI Ş AYGITLARINI TEST EDER VE İŞ LET İ M S İ STEM İ N İ N AÇILMASINI SA Ğ LAR.

BIOS’UN GÖREVLERİ  FDD CONTROLLER, HDD CONTROLLER, RAM, EKRAN KARTI G İ B İ AYGITLARI İŞ LET İ M S İ STEM İ YÜKLENMEDEN ÖNCE TEST EDER VE SORUN VARSA AÇILI Ş TA B İ LD İ R İ R.  İŞ LET İ M S İ STEM İ N İ N AÇILMASINI SA Ğ LAR.  ANAKARTIN BAZI AYARLARININ DE ĞİŞ T İ R İ LMES İ N İ SA Ğ LAR.

BIOS SETUP  ANAKART İ LE İ LG İ L İ BAZI AYARLARI DE ĞİŞ T İ RMEK İ Ç İ N KULLANILAN B İ R MENÜDÜR.  AÇILI Ş TA “DEL”, “F2”, “F10” G İ B İ TU Ş LARA BASARAK BIOS SETUP MENÜSÜNE ER İŞİ LEB İ L İ R. (FARKLI PC MARKALARINDA FARKLI TU Ş LAR KULLANILIR. HANG İ TU Ş UN KULLANILACA Ğ INI ANAKARTIN K İ TAPÇI Ğ INDAN Ö Ğ RENEB İ L İ RS İ N İ Z.)

BIOS MARKALARI  EN ÇOK KULLANILAN BIOS MARKALARI A Ş A Ğ IDADIR:  AWARD  AMI  PHOENIX ...

CMOS NEDİR?  BIOS’TA BAZI AYARLARI KAYDETMEYE YARAYAN VE BIOS Ç İ P İ NDE BULUNAN KÜÇÜK B İ R BELLEKT İ R.  BIOS’TA YAPILAN BAZI AYARLAR (TAR İ H, SAAT V.B.) BU BELLE Ğ E KAYDED İ L İ R.

BIOS SETUP AYARLARI

 EN ÇOK KULLANILAN BIOS MARKASI AWARD OLDU Ğ U İ Ç İ N B İ Z DE AWARD BIOS’UN MENÜSÜNÜ ELE ALACA Ğ IZ.  MENÜLER MARKA VE MODELE GÖRE DE ĞİŞİ KL İ K GÖSTEREB İ L İ R.

ÖNEMLİ MENÜLER  TÜM MENÜLER İ DETAYLI OLARAK İ NCELEMEYECE Ğİ Z. MENÜ İ LE İ LG İ L İ AYRINTI VE AÇIKLAMALARI ANAKARTIN K İ TAPÇI Ğ INDAN BULAB İ L İ RS İ N İ Z.  FAKAT EN ÇOK KULLANILAN MENÜLER İ AYRINTILARIYLA Ö Ğ RENECE Ğİ Z.

STANDARD CMOS SETUP  DATE  TIME  A/B  FLOPPY 3 MODE  JAPONYADA KULLANILAN 3.5” 1.2 MB SÜRÜCÜ İ Ç İ N  VIDEO MODE  HALT ON  BIOS TEST YAPARKEN B İ R HATA İ LE KAR Ş ILA Ş IRSA NE YAPACAK?

BIOS FEATURES SETUP  VIRUS WARNING  V İ RÜS UYARISI SADECE BOOT SEKTÖRDEK İ V İ RÜSLER İ Ç İ ND İ R.  CPU INTERNAL CACHE  İŞ LEMC İ İ Ç İ NDEK İ L1 CACHE AÇMA/KAPAMA  EXTERNAL CACHE  İŞ LEMC İ DI Ş INDAK İ L2 CACHE AÇMA/KAPAMA

BIOS FEATURES SETUP  BOOT SEQUENCE  İŞ LET İ M S İ STEM İ HANG İ SÜRÜCÜDEN BA Ş LASIN?

BIOS FEATURES SETUP  BOOT UP NUMLOCK STATUS  AÇILI Ş TA KLAVYEDEK İ “NUMLOCK” TU Ş U ETK İ N OLSUN MU?

BIOS FEATURES SETUP  SECURITY OPTIONS  AÇILI Ş TA PC’YE VEYA BIOS’A PAROLA KOYULSUN MU?

BIOS FEATURES SETUP  HDD S.M.A.R.T. CAPABILITY  D İ SK İ N KEND İ KEND İ N İ TEST ETMES İ (S İ STEM İ YAVA Ş LATIR, GENELDE KAPALIDIR).  VIDEO BIOS SHADOW  EKRAN KARTININ BIOS’UNU RAM’E TA Ş IR VE DAHA HIZLI ÇALI Ş MASINI SA Ğ LAR. (ESK İ MAK İ NALARDA ENABLE, YEN İ MAK İ NALARDA DISABLE YAPILMASI PERFORMANSI ARTTIRIR.)

 RAM YUKSELT İ LEB İ L İ R EKRAN KARTLARI İ Ç İ N GEÇERL İ D İ R  ÖR:  512 MB ERKAN KARTI 2GB YE KADAR YUKSELT İ LEB İ L İ R

CHIPSET FEATURES SETUP  VGA SHARED MEMORY SIZE  EKRAN KARTI TÜMLE Şİ K İ SE EKRAN KARTININ ANA BELLEKTEN NE KADAR RAM KULLANACA Ğ INI BEL İ RLER.

CHIPSET FEATURES SETUP  CPU FAN SPEED  İŞ LEMC İ FAN HIZI (DÜ Ş ÜK DE Ğ ERLERDE BIOS UYARI VER İ R)

CHIPSET FEATURES SETUP  CPU TEMPERATURE  İŞ LEMC İ N İ N ÇALI Ş AB İ LECE Ğİ EN YÜKSEK ISI DE Ğ ER İ BEL İ RLEN İ R, BU DE Ğ ER GEÇ İ LD İĞİ NDE BIOS UYARI VER İ R.  SHUT DOWN TEMPERATURE  İŞ LEMC İ BEL İ RT İ LEN SICAKLI Ğ I GEÇERSE PC KAPATILIR.  FAN FAIL ALARM  CPU, KASA VE GÜÇ KAYNA Ğ INDAK İ FANLAR YAVA Ş LARSA UYARI VER İ LS İ N M İ ?

CHIPSET FEATURES SETUP  ÇALI Ş IRKEN B İ R ANDA KAPANAN B İ LG İ SAYARLARIN GENEL PROBLEM İ BU SEBEPLERDEND İ R.

INTEGRATED PERIPHERALS  USB CONTROLLER  USB YUVALARI AÇAR/KAPAR.  USB KEYBOARD SUPPORT  USB KLAVYE TAKILSIN/TAKILMASIN.

INTEGRATED PERIPHERALS  PS/2 MOUSE POWER ON  ETK İ N OLMASI DURUMUNDA FAREN İ N TU Ş LARINDAN B İ R İ NE BASILDI Ğ INDA PC AÇILIR.  KEYBOARD POWER ON  ETK İ N OLMASI DURUMUNDA KLAVYEN İ N “POWER” TU Ş UNA BASILDI Ğ INDA PC AÇILIR.

LOAD SETUP/PERFORMANCE DEFAULTS  BIOS’U EN YÜKSEK PERFORMANSLA ÇALI Ş AB İ LECE Ğİ AYARLARA DÖNDÜRÜR.  BIOS AYARLARI ELLE DE ĞİŞ T İ R İ LD İ KTEN SONRA PC’N İ N PERFORMANSINDA SORUN VARSA BU MENÜ KULLANILMALIDIR.

SUPERVISOR PASSWORD  YÖNET İ C İ Şİ FRES İ D İ R.  BU Şİ FREY İ B İ LENLER BIOS AYARLARINDA DE ĞİŞİ KL İ K YAPAB İ L İ RLER.

USER PASSWORD  KULLANICI Şİ FRES İ D İ R.  BU Şİ FREYLE SADECE PS AÇILAB İ L İ R. BIOS AYARLARINDA DE ĞİŞİ KL İ K YAPILAMAZ.

SAVE & EXIT SETUP  YAPILAN DE ĞİŞİ KL İ KLER İ KAYDEDER VE BIOS’TAN ÇIKAR.

EXIT WITHOUT SAVING  YAPILAN DE ĞİŞİ KL İ KLER İ KAYDETMEDEN BIOS’TAN ÇIKAR.

LOAD BIOS DEFAULT  VARSAYILAN BIOS AYARLARINI YÜKLER.  BU DERSTEN SONRA B İ LG İ SAYARINIZIN BIOS’UNA G İ REREK UYGULAMA YAPMAYA ÇALI Ş IRKEN BIOS AYARLARINI BOZDUYSANIZ BUNU KULLANAB İ L İ RS İ N İ Z.  

BIOS GÜNCELLEME  BIOS’UN GÜNCELLENMES İ ANAKARTA YEN İ İŞ LEMC İ TAKAB İ LMEY İ, BAZI SORUNLARI ÇÖZEB İ LMEY İ VE BA Ş ARININ ARTMASINI SA Ğ LAYAB İ L İ R.  ÇO Ğ U ANAKART ÜRET İ C İ S İ ANAKART MODELLER İ N İ N BIOS’LARINI GEL İŞ T İ REREK BUNLARI İ ND İ R İ LMEK ÜZERE WEB S İ TELER İ NE KOYARLAR.

BIOS GÜNCELLEME  HER MARKA VE MODEL İ N YÜKLEME İŞ LEM İ FARKLILIKLAR GÖSTEREB İ L İ R.  BIOS GÜNCELLEME İ Ç İ N ANAKARTIN K İ TAPÇI Ğ INI KILAVUZ OLARAK KULLANAB İ L İ R VEYA İ LG İ L İ F İ RMANIN WEB S İ TES İ NDEK İ YÖNERGELER İ İ ZLEYEB İ L İ RS İ N İ Z.

BIOS GÜNCELLEME  BAZI ANAKARTLARDA GÜNCELLEME İ NTERNET ÜZER İ NDEN OTOMAT İ K OLARAK DA YAPILAB İ L İ R.  GENELDE A Ş A Ğ IDAK İ G İ B İ YAPILIR:  B İ R S İ STEM D İ SKET İ HAZIRLANIR VE AWDFLASH G İ B İ B İ R BIOS YÜKLEME YAZILIMI D İ SKETE ATILIR.  ANAKARTIN GÜNCEL BIOS SÜRÜMÜ D İ SKETE KOPYALANIR. GENELDE.BIN UZANTILI B İ R DOSYADIR.  PC D İ SKETTEN AÇILIR. BIOS YÜKLEME YAZILIMI DOS ORTAMINDAN ÇALI Ş TIRILIR. YEN İ VERS İ YON BIOS DOSYASI YÜKLEN İ R.

YAZILIM İŞLETİM SİSTEMLERİ

BİLGİSAYAR YAZILIMI: Kullanımı Serbest Olan Yazılımlar Paylaşılabilir Yazılımlar İşletim Sistemi Disk İşletim Sismtemi DOS Yararlı Programlar Aygıt sürücüleri Programlama Dilleri Uygulama Programları Ticari yazılımlar: Eğlence yazılımları Eğitim ve Başvuru Yazılımları Çokluortam (Multimedia) Yazılımları

KULLANıMı SERBEST OLAN YAZıLıMLAR Kullanımı Serbest Olan Yazılımlar (Public Domain, FREE): Kullanımı herkese açık olan yazılımlardır. İsteyen istediği kadar kullanabilir. İstediği kadar kopyalayıp dağıtabilir.

PAYLAŞıLABILIR YAZıLıMLAR Paylaşılabilir Yazılımlar (Shareware): Copyright'lı yazılımlardır. Yalnız belirli bir süre (15 gün, 1 ay, 2 ay gibi) deneme amaçlı olarak kullanılabilir. Sürekli kullanım hakkı için belirli bir miktar parayı ($) kayıt ücreti olarak ödemek gerekir.

İŞLETIM SISTEMI İşletim Sistemi (Operating Sistem): Kullanıcı ile bilgisayar arasında iletişimi sağlayan programlardır. Bilgisayar sisteminin tüm hareketlerini denetler. Sistemde bulunan MİB, ana bellek vb. kaynakları yönetir Disk İşletim Sistemi DOS (Disk Operating System): Windows (3.1, 95, 98, 2000) Windows NT, Windows Milenium Windows XP MAC OS, UNIX, LINUX …

AYGıT SÜRÜCÜLERI Aygıt sürücüleri (Device Driver): Çevre birimlerinin (Ses kartı, Ekran kartı, Modem, CD-ROM...) çalışması için bilgisayara yüklenen programlar.

PROGRAMLAMA DILLERI Programlama Dilleri: Bir işi bilgisayara yaptırmak ancak belirli kodların belirli bir sıra doğrultusunda kullanılması ile olanaklıdır. Kullanılan bu koda programlama dili denilir. Yazılan kaynak kod program derleyici veya yorumlayıcı tarafından bilgisayar diline çevrilir. Programlama dillerinden bazıları C, Pascal, Delphi, Java, Visual Basic, Visual C…

UYGULAMA PROGRAMLARı Uygulama Programları : Belli bir amacı gerçekleştirmek üzere üretilmiş yazılımlardır. Örneğin, okul yönetim sistemi programları, muhasebe programı, bilgisayar oyunları, programlama dilleri derleyicileri vb. Uygulama yazılımları belirli uygulamaları çalıştırırlar. Bilgisayarın çok amaçlı olmasına olanak tanırlar ve işlerin daha iyi yapılmasına yardımcı olurlar. Kelime işlemci (word processor) yazılımları mektup, günlük plan, ders notu hazırlamada; Tablo yapma programları öğrenci not ortalaması hesaplama, maaş bordrosu yapmada; veri tabanı yazılımı, öğrenci bilgilerinin saklanması, bulunması, güncellenmesi, düzenlenmesi ve rapor oluşturulmasında kullanılırlar. Elektronik posta yazma, grafik hazırlama, masaüstü yayıncılık, çalışma planı hazırlama, iş akışı çizimi, web sayfası oluşturma programları da uygulama yazılımlarına örnektir.

TICARI YAZıLıMLAR Ticari yazılımlar: Muhasebe, tahmin yapma, proje yönetiminde kullanılırlar.

EĞLENCE YAZıLıMLARı Eğlence yazılımları: Oyun, ekran koruyucu

EĞITIM VE BAŞVURU YAZıLıMLARı Eğitim ve Başvuru Yazılımları: Bilgisayar Destekli Eğitim yazılımları, benzetim (simulasyon) yazılımları, elektronik ansiklopedi, atlas.

ÇOKLUORTAM (MULTIMEDIA) YAZıLıMLARı Çokluortam (Multimedia) Yazılımları: Bilgisayar tabanlı medya ile bütünleşik olarak hazırlanırlar. Ses, video, animasyon, resim içerirler. Çokluortam ansiklopedileri bunlara örnektir. Yazılımlar donanıma uyumlu ise çalışır. İşletim sistemi ile yazılımlar uyumlu olmalıdır. Yazılımlar disket ya da CD-ROM kullanılarak kurulur. Yazılımları bilgisayara kurmak için ilk olarak genellikle SETUP (İngilizce için), KUR (Türkçe yazılımlar için) çalıştırmak gerekir.