ARAZİ TOPLULAŞTIRMADA T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ARAZİ TOPLULAŞTIRMADA PROJE MALİYET HESABI MEHMET ALİ KAÇAR 091206028 Yrd. Doç. Dr. ALİ ERDİ

ARAZİ TOPLULAŞTIRILMASI NEDİR? Arazi toplulaştırılması; aynı şahsa veya çiftçi ailesine ait, çeşitli nedenlerle, ekonomik üretime imkan vermeyecek biçimde veya toprak muhafaza ve zirai sulama tedbirlerinin alınmasını güçleştirecek derecede; parçalanmış, dağılmış, şekilleri bozulmuş dağınık, küçük arazi parçalarının ve hisselerinin bir araya getirilerek, muntazam şekiller halinde birleştirilmesi, bütünleştirilmesi ve işletmelerin yeniden düzenlenmesi işlemi olarak tarif edilebilir. ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI Ülkemizde tarım arazileri çeşitli nedenlerle küçülmüş, parçalara bölünmüş, verimliliği, karlılığı olması gerekenden çok aşağılarda kalmıştır. İşletme büyüklüklerinin istenen değerlerin altına düşmesi, ekonomik tarım yapılmasını imkânsız hale getirmektedir. Bunu önlemenin yolu: öncelikle tarım arazilerindeki daha fazla parçalanmayı ve bozulmayı önleyici; yasal, hukuksal düzenlemeler yapmak; sonrasında da bugüne kadar oluşmuş küçülmelerin, parçalanmaların, düzensizliklerin (şekil bozuklukları gibi) iyileştirilmesidir. Bunu yapmanın yolu, arazi toplulaştırması dediğimiz çalışmanın yapılmasıdır.

TOPLULAŞTIRMA ÖNCESİ SONRASI

ARAZİ TOPLULAŞTIRMA PROJELERİNİN UYGULANMASINDA MALİYET FAKTÖRÜ Maliyet hesabında üç temel unsur dikkate alınır : 1 – Kapasite ( K) 2 – Maliyet (M) 3 - Faaliyet Süresi (T) Bu unsurlar birbirleriyle ters orantılıdır. Bu sebeple hepsinin mümkün olan en minimum seviyede olması istenir.

Dolaysız maliyet giderleri Proje maliyet hesabı başka bir açıdan aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir : Dolaysız maliyet giderleri - Dolaysız işçilik giderleri - Dolaysız materyal giderleri Dolaylı maliyet giderleri - Dolaylı işçilik giderleri - Dolaylı materyal giderleri

Dolaysız işçilik giderleri : Bir mal veya hizmeti doğrudan ortaya koyan yani üreten işçiliğe ödenen ücret, fazla çalışma ücreti, bu işçilere ödenen her türlü tazminat ile sigorta primleri, vergiler vb. dolaysız işçilik giderleri oluşturur. Dolaysız materyal giderleri : Üretim için gereken materyallere ödenen para dolaysız materyal giderleri denir. Dolaylı işçilik giderleri : Temizlik, bekçilik, bakım-onarım işçiliği ve ayarlama, montaj, de montaj deneme işçiliği giderleri; ofis, denetleme işlerinde çalışanların ücretleri, mühendislik, desinatörlük ücret veya aylıkları ile hizmetli, memur ve müdürlerinin maaşları ve yollukları, dolaylı işçilik giderleri olarak tanımlanır. Dolaylı materyal giderleri : Amortismanlar, ofis ve işyerinde kullanılan araç-gereç giderleri ; enerji ,ısıtma, aydınlatma giderleri, deneme üretim ile bozuk üretim için kullanılan malzemeye ödenen paralar, dolaylı materyal giderlerini oluşturur.

Halen Devam Eden Peçenek Barajı Sulama Projesi

Maliyet=(Faaliyet miktarı × birim fiyat ) + mukavele dışı masraflar Maliyet hesabı aşağıdaki ; Maliyet=(Faaliyet miktarı × birim fiyat ) + mukavele dışı masraflar bağıntısıyla tayin edilir. Birim fiyatlar, her yıl ilgili resmi kurumlar tarafından tespit edilerek yayınlanırlar. Örneğin ,Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası’nın hazırladığı “Tescile konu Haritaların Yapımında Birim Fiyatlar” ile İller Bankası’nın yayımladığı “Halihazır Harita Alımı Birim Fiyatları “ gibi. Ayrıca maliyet düşürmek için ; Öncelikli olarak çok iyi bir etüt, planlama ve projelendirmeye ihtiyaç vardır. Bu bakımdan AT projelerinde birim alana düşen yol, sanat yapısı, su iletim hattı (kanal, boru) oranlarının az, AT oranının ise maksimum olmasına çalışılmalıdır.

Toprak Etütleri : Köy bazlı veya küçük alanlarda yapılacak A.T projelerinin toprak etütlerinin kurum imkanları ile yapılması sağlanmalı toprak etüdünün ihaleli yapılmasında ise uygulama alanı yerine, toplulaştırma uygulanacak alanın ihaleye konulması büyük tasarruf sağlayacaktır Tablo 1A. Tablo 1A. daki örnekte de görüleceği gibi toplam alanı 88.805 ha olan bu dört projenin sadece toplulaştırma sahasının alanının toprak etüdünün yapılması ile yaklaşık % 50 fayda sağlanmaktadır.

Toplulaştırmanın Maliyeti Kapsamı ve her bireysel plan bölgesi için toplulaştırmanın maliyeti değişiktir . Yalnız tarım parsellerinin birleştirilmesini ve meliorasyonunu öngören bir toprak düzenlemesinin genel ekonomik bakımdan rantabl olmadığı ileri sürülmektedir. Toplulaştırmada maliyeti azaltmak amacıyla proje kapsamının ve alanının artırılarak havsa esasına göre büyük bölgeler halinde genişletilmesinde yarar vardır. İhtiyaçlara uzun zaman cevap verecek yol ve su ağının planlanması doğa ve toprağı koruma tedbirleri, köy merkezinin ferahlatılması ile küçük işletmelerin genişletilmesi ve yetersiz miktardaki toprağı işleyenlerin göçe zorlandığı yörelerde mülkiyet dağılımının yeniden düzenlenmesini sağlayan bir toplulaştırma, kamusal yatırımları ve ilgililerin katılma paylarını azaltması bakımından optimum bir çözüm yolu olarak görülür.

Toplulaştırma giderlerinin karşılanmasında Avrupa ülkelerinde iki ayrı yöntem uygulanır. Bunlar ; a-) Yapılan yatırımların,tahsis parsellerinin alanları ya da değerleri ile orantılı olarak toprak sahiplerince karşılanması b-) Her taşınmazın, kamu hizmetlerinden yararlanma esasına göre masraflarının saptanmasıdır. Genellikle işlem ücretleri memurların maaşları kamu sektörü, diğer tüm uygulama ve alt yapı tesislerinin yapım harcamaları ise yeni parsellerin tahsis edildiği kimseler tarafından karşılanır. Federal Almanya’da 1970 tarihli Bavyera Eyaleti Tarımı Teşvik Kanunu arazi toplulaştırmasının, yalnız kırsal mekanın düzenlenmesi yardımıyla tarım sektörünün iyileştirilmesine değil, ayrıca doğanın ıslahı, bakım ve dinlendirici fonksiyonunun geliştirilmesine de hizmet etmesini öngörmekte 13.maddesinin 2.fıkrası ile doğaya ait tedbirler alınırken harcamaların tümünün kamu sektörü tarafından, 10. Maddesi ile de toplulaştırma planının uygulanması sırasında masrafların %25 inin özel toprak sahiplerince karşılanmasını hükme bağlamaktadır.

Arazi toplulaştırması, tarımda makine kullanımını da kolaylaştırdığı için üretimi arttırmaya büyük oranda katkı sağlamaktadır .

A- Etüt ve Planlama İşleri Aşağı Gediz Havzasında toplulaştırma uygulamaları ile ilgili TOPRAKSU dergisinde yayınlanan inceleme raporuna göre ; A- Etüt ve Planlama İşleri 1 - Aile Föylerinin doldurulması 6,48 TL/ha 2 - Arazilerin sınıflandırılması 10,95 TL/ha 3 - Toplulaştırma planın yapılması 20,00 TL/ha 4 - Planlamanın kontrolü 3,20 TL/ha 5 - Yeni parsel numaralarının kontrolü 1,09 TL/ha 6 - Yeni mülkiyet listelerinin hazırlanması 0,13 TL/ha 7 - Yeni planın çiftçi oylamasına sunulması 12,60 TL/ha

B-Uygulama ve Yatırım İşleri 1 - Yeni parsellerin araziye aplikasyonu 47,80 TL/ha 2 - Arazinin düzeltilmesi 15,00 TL/ha 3 - Sulama ve drenaj tesislerinin yapımı 200,00 TL/ha 4 - Yol yapımı 250,00 TL/ha toplamda %20 oranında hesaba katılmayan diğer giderlerle beraber sulama ve drenaj tesisleri ile toplam = 680,54 TL/ha

Son Olarak Arazi Toplulaştırmasıyla ilgili yayınlanmış bir haber ; Arazi Toplulaştırması Ekim Maliyetini Düşürdü. Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Kenan Şahin, il genelinde 50 bin hektar tarım arazisinin toplulaştırıldığını belirterek, bu alanlardaki ekim maliyetinin yüzde 70 oranında azaldığını bildirdi. Kırşehir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Kenan Şahin, il genelinde 50 bin hektar tarım arazisinin toplulaştırıldığını belirterek, bu alanlardaki ekim maliyetinin yüzde 70 oranında azaldığını bildirdi. Şahin, AA muhabirine yaptığı açıklamada, daha önce Kırşehir ‘ de 50 bin hektar alanın toplulaştırıldığını belirterek, 2012 yılı ve sonrasında yapılacak çalışma ile toplam 100 bin hektar alanın toplulaştırılmasının tamamlanacağını kaydetti. Arazi toplulaştırmasının faydalarının görülmeye başlandığını belirten Şahin, "Toplulaştırma yapılan alanlarda yeni sistemle üretimlere başlanan yerlerin ekim maliyetinde yüzde 70 azalma, verimde ise yüzde 30 artış görüldü. İl genelinde 50 bin dönümde toplulaştırma çalışmaları başlatıldı" dedi. Kırşehir 'de arazi toplulaştırılması için 5 ayrı projenin yürütüldüğüne işaret eden Şahin, Sıdıklı , Mucur Aksaklı, Dulkadirli , Aşağı Sekili ve Gelingüllü Projeleri'nin devam ettiğini, il genelinde toplam 242 bin hektar alanın toplulaştırmaya uygun olduğunu kaydetti.

KAYNAKLAR Doç. Dr. Tayfun ÇAY (1998) Arazi Düzenlemesi ve Mevzuatı Doç. Dr. Tayfun ÇAY (1995) Arazi Düzenlemesi Çalışmalarında Proje Planlaması ve Yönetimi Doç. Dr. Tayfun ÇAY , Yrd. Doç. Dr. Ali ERDİ , Yrd. Doç. Dr. Gülgün ÖZKAN Türkiye’de Arazi Düzenleme Çalışmalarında Hedefler ve Uygulamalar www.tarimkutuphanesi.com , www.tarimreformu.gov.tr