SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM ZARARLARI.. KORUNMA.. Dilek ASLAN Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı diaslan@hacettepe.edu.tr 15-16 Ocak 2011, Adana

http://www. google. com. tr/imgres. imgurl=http://cizgigunlugu. files http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://cizgigunlugu.files.wordpress.com/2008/10/sigara.jpg&imgrefurl=http://cizgigunlugu.wordpress.com/2008/10/19/sigara/&usg=__zK_tace9QQUNkQNGIZ3NzMX9uIM=&

RAHATSIZ EDİYOR !!! http://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http://cizgigunlugu.files.wordpress.com/2008/10/sigara.jpg&imgrefurl=http://cizgigunlugu.wordpress.com/2008/10/19/sigara/&usg=__zK_tace9QQUNkQNGIZ3NzMX9uIM=&

EN ÖNEMLİ İÇ ORTAM HAVA KALİTESİNİ BOZAN/KİRLETEN MADDELER ARASINDA SİGARA DUMANI: EN ÖNEMLİ İÇ ORTAM HAVA KALİTESİNİ BOZAN/KİRLETEN MADDELER ARASINDA

SİGARA DUMANI 50’sinin kanser yaptığı bilinen, 250’den fazlasının zararlı olduğuna dair veri olan 4000’den den fazla kimyasal madde içermektedir. WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2009: Implementing smoke-free environments. http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241563918_eng_part2.pdf. p:18.

SİGARA DUMANI ANA AKIM: YAN AKIM: Mainstream Smoke: Sigarayı içen kişi tarafından sigaradan nefes çekildikten sonra ağız ve burundan dışarıya üflenen duman YAN AKIM: Sidestream Smoke: İçe çekilmeyen sigaranın ucundan çıkan duman

SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM: ANA AKIM + YAN AKIM

WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2009: Implementing smoke-free environments. http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241563918_eng_part2.pdf. p:19.

Sigara dumanında kanser yapan maddeler: Arsenik Benzen Berilyum (toksik metal) 1,3–butadien (sentetik kauçuk yapımında kullanılır) Kadminyum (akü metali) Chromium Etilen oksit Nikel Polonium-210 (radyoaktif element) Vinil klorür Formaldehyde Benzo[α]pyrene Toluen (tiner) Sigara dumanında kanser yapan şüpheli maddeler: http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/Tobacco/ETS

Sigarada bulunan bazı katkı maddeleri Asetaldehid; Nikotin bağımlılığını artırır Akotinik asit Benzil salisilat Kakao Ökaliptol Mentol Propilen glikol; Beyin dalgalarında değişiklik Sigarada katkı maddeleri, SSUK, 20.10.2010. www.ssuk.org.tr

SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM ÖNEMLİ BİR SORUN “HALK SAĞLIĞI SORUNU”

Passive smoking (sigara dumanından pasif etkilenim) Involuntary smoking (istemsiz içicilik) Secondhand smoke (ikinci el sigara dumanı) Thirdhand smoke (üçüncü el sigara dumanı)

PASİF ETKİLENİM NEREDE PASİF ETKİLENİM NEREDE? BAŞLICA; Evde Sosyal yaşamın geçirildiği kapalı alanlarda İhlallerin olduğu alanlarda….. …..

SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM Sigara dumanı nedeniyle ortamda bulunan kimyasallar sigara içiminden haftalar ve aylar sonra da temizlenememektedir. Pencerelerin açık olması, havalandırma sistemlerinin çalışması bu konuda ÇÖZÜM DEĞİLDİR. WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2009: Implementing smoke-free environments. http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241563918_eng_part2.pdf. p:18.

SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM Yılda 600 000’den fazla ölüm Bütün ölümlerin %1’inden fazla 165000 ölüm çocuklar arasında http://www.who.int/quantifying_ehimpacts/publications/shsarticle2010/en/index.html

SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİM -Çocukların %40’ı -Sigara içmeyen erkeklerin %33’ü -Sigara içmeyen kadınların %35’i risk altında WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2009: Implementing smoke-free environments. http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241563918_eng_part2.pdf. p:21. Mattias Öberg, Maritta S Jaakkola, Alistair Woodward, Armando Peruga, Annette Prüss-Ustün. Worldwide burden of disease from exposure to second-hand smoke: a retrospective analysis of data from 192 countries. www.thelancet.com Published online November 26, 2010 DOI:10.1016/S0140-6736(10)61388-8 1

ALRI: Akut alt solunum yolu enf., IHD: İskemik kalp hastalığı Afr: African Region (LMIC); Amr: Region of the Americas (LMIC); Emr: Eastern Mediterranean Region (LMIC); Eur: European Region (LMIC); Sear: South-East Asia Region (LMIC); WPR: Western Pacific Region (LMIC); HIC: High income regions. http://www.who.int/quantifying_ehimpacts/global/globalshs2004/en/index.html

ALRI: Akut alt solunum yolu enf., IHD: İskemik kalp hastalığı Afr: African Region (LMIC); Amr: Region of the Americas (LMIC); Emr: Eastern Mediterranean Region (LMIC); Eur: European Region (LMIC); Sear: South-East Asia Region (LMIC); WPR: Western Pacific Region (LMIC); HIC: High income regions. http://www.who.int/quantifying_ehimpacts/global/globalshs2004/en/index.html

PASİF ETKİLENİM AÇISINDAN RİSK GRUPLARI; Bebekler-çocuklar Kadınlar/gebeler Yaşlılar Haklarını korumama olasılığı olan gruplar (örneğin engelliler)

PASİF ETKİLENİM SDPE riski ile karşı karşıya kalan adolesanlar/çocuklar bu risk ile karşı karşıya kalmayanlara göre 1-1,5 kat daha fazla sigaraya başlamaktadırlar. http://www.who.int/features/factfiles/tobacco/en/index.html.

ERİŞKİNLER ÇOCUKLAR Kesin kanıt Kesin kanıt Anlamlı kanıt Koroner arter hastalığı Akciğer kanseri Kadınlarda üreme sistemi ile ilgili sorunlar Düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma Anlamlı kanıt İnme Nazal sinüs kanseri Meme kanseri Ateroskleroz KOAH Astım Erken doğum ÇOCUKLAR Kesin kanıt Orta kulak iltihabı Solunum sistemi ile ilgili öksürük, hırıltılı solunum Yetersiz akciğer işlevleri Ani bebek ölüm sendromu Alt solunum yolu hastalıkları Düşük doğum ağırlığı Anlamlı kanıt Lenfoma Lösemi Beyin tümörü Astım (2010 yılında listeye girdi) http://tobaccoatlas.org/secondhandsmoke.html, 2009. http://www.tobaccoatlas.org/downloads/TA3-sp.pdf. 2010

http://www. rcplondon. ac http://www.rcplondon.ac.uk/professional-Issues/Public-Health/Documents/Preface-to-passive-smoking-and-children-March-2010.pdf

DSÖ BÖLGELERİNDE SDPE SIKLIĞI, 2008 WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2009: Implementing smoke-free environments. http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241563918_eng_part2.pdf. p:21.

PASİF ETKİLENİM—AVRUPA Avrupa Tütün Kontrolü Raporu, 2007; pp. 52.

PASİF ETKİLENİM—AVRUPA Litvanya--%64,9 Moldova--%96,7 Türkiye--%85,9 Avrupa Tütün Kontrolü Raporu, 2007; pp. 52.

ÜÇÜNCÜ EL SİGARA DUMANI

ÜÇÜNCÜ EL SİGARA DUMANI Sigara dumanında yer alan zararlı maddelerin sigara içilen ortamın havasında ve yüzeylerde uzun süre kaldığını ve bu nedenle de kapalı ortamlarda hiçbir şekilde sigara içilmemesi gereğinin anlaşılması için önemlidir. Becquemin MH, Bertholon JF, Attoui M, et al. Re´tention dans les voies ae´riennes des particules nanome´triques de l’ae´rosol de la fume´e de cigarette au cours du tabagisme passif. Rev Mal Respir 2010. Becquemin MH, Bertholon JF, Bentayeb M, et al. Third-hand smoking: indoor measurements of concentration and sizes of cigarette smoke particles after resuspensionTobacco Control 2010;19:347e348.

Becquemin ve arkadaşları SDPE konusunda yapılmış bir çalışma sonuçlarına göre partiküllerin %75’inin kapalı alanda asılı kaldıklarını ve yarılanma ömürlerinin 25 °C’de 18 dakika olduğu bulunmuştur. Bu bilgi üzerine aynı araştırmacılar 30 dakika içinde 10 sigaranın içildiği mobilyalı bir ortamı havalandırmadan kapalı şekilde tuttuklarını, bir gün sonra kapalı ortamdaki eşyaları üzerindeki tozun silkme ya da çırpma yolu ile yer değiştirmesini sağladıklarını ifade etmişlerdir. Bir ölçüm aracı ile 0,28 ve 10μm büyüklüğünde ve yerden 60 cm. yukarıdaki hava içinde partikül konsantrasyonunu ölçmüşlerdir… Becquemin MH, Bertholon JF, Attoui M, et al. Re´tention dans les voies ae´riennes des particules nanome´triques de l’ae´rosol de la fume´e de cigarette au cours du tabagisme passif. Rev Mal Respir 2010. doi:10.1016/j.rmr.2010.03.01. Becquemin MH, Bertholon JF, Bentayeb M, et al. Third-hand smoking: indoor measurements of concentration and sizes of cigarette smoke particles after resuspensionTobacco Control 2010;19:347e348. doi:10.1136/tc.2009.034694.

0,18 μm, 1.31.106.ml-1 ve 15.4mg.m-3 sigara içiminden hemen sonra SDPE (birinci gün kapalı ortamda sigara içiminden önce ve sonra değerlendirilmesinin yanı sıra dört saat sonra değerlendirmesi) ve üçüncü el sigara dumanı konsantrasyonu (24 saat sonra kapalı ortamdaki partikülleri hareketlendirmeden önce ve hareketlendirdikten sonra) değerlendirmelerini tamamlamışlardır. 0,18 μm, 1.31.106.ml-1 ve 15.4mg.m-3 sigara içiminden hemen sonra 0,30 μm, 0.98.104.ml-1 ve 0.62mg.m-3 sigara içiminden 4 saat sonra 0,07 μm, 1.66.102.ml-1 ve 0.05mg.m-3 sigara içiminden 1 gün sonra 0,15 μm, 0.92.104.ml-1 ve 0.50mg.m-3 partikülleri hareketlendirdikten bir gün sonra   Bu çalışma sonrasında yazarlar sigara dumanının kapalı ortamda uzun süre asılı kaldıklarını gösterdiğini ortaya koyduklarını ifade etmişlerdir… Becquemin MH, Bertholon JF, Attoui M, et al. Re´tention dans les voies ae´riennes des particules nanome´triques de l’ae´rosol de la fume´e de cigarette au cours du tabagisme passif. Rev Mal Respir 2010. doi:10.1016/j.rmr.2010.03.01. Becquemin MH, Bertholon JF, Bentayeb M, et al. Third-hand smoking: indoor measurements of concentration and sizes of cigarette smoke particles after resuspensionTobacco Control 2010;19:347e348. doi:10.1136/tc.2009.034694.

SİGARA DUMANI--ARAÇLAR Sigara içmeyen bireylerin sattığı 20 otomobil ile sigara içen bireylerin sattığı 87 otomobilin incelendiği bir çalışmada;, İçinde sigara içilen araçların iç ortamlarında nikotin miktarı diğerlerine göre oldukça yüksek bulunmuştur. Araç içinde sigara içiminin yasaklanmasından sonra yapılan değerlendirmede, sigara içen şoförler bu yasağa uyduğu takdirde araç içinde nikotin miktarında azalma meydana gelmiş, ancak yüzeydeki pasif etkilenimi gösteren maddelerde değişiklik olmamıştır. Şoförün araç içinde sigara içme sıklığı yüksek ise araç içindeki etkilenimi gösteren maddelerin düzeyi de yüksek bulunmuştur. Matt GE, Quintana PJ, Hovell MF, Chatfield D, Ma DS, Romero R, Uribe A. Residual tobacco smoke pollution in used cars for sale: air, dust, and surfaces. Nicotine Tob Res. 2008 Sep;10(9):1467-75

http://julia871203. files. wordpress. com/2008/12/_44084703_children1 http://julia871203.files.wordpress.com/2008/12/_44084703_children1.jpg http://www.mountpics.com/thumbnails/passive-smoking.jpg

NASIL ÖLÇELİM?

Farkı ölçüm-değerlendirme yöntemleri.. Kapalı ortamda partikül miktarının ölçülmesi (CO, solunabilir partikül, vb) Kişilerin izlenmesi Biyolojik belirteçler (en sık kotinin değerlendirmesi; kan-tükürük-idrar-saç) Araştırmalar.. Veri toplama formları

Örneğin; 31 ülkede yapılmış bir çalışmada sigara içilen evlerde sigara içilmeyen evlere göre nikotin miktarı 17 kat daha fazla bulunmuştur. http://www.uptodate.com/online/content/abstract.do?topicKey=pri_pulm%2F5545&refNum=20

ÖNLEMEK GEREKLİ !! http://www.holgerappel.com/media/second.hand.smoking02.jpg

Tütünle Mücadele 1. BAŞLATMA 2. BIRAKTIR 3. SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİMDEN KORU 4207 sayılı tütün ürünleri kanunu Yasal: reklamı yasakla, küçüklere satışı engelle, paketlere uyarı koydur, kaçakçılığı önle, vergileri artır.

SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİMDEN KORU Tütünle Mücadele BAŞLATMA BIRAKTIR SİGARA DUMANINDAN PASİF ETKİLENİMDEN KORU 4207 sayılı tütün ürünleri kanunu Yasal: reklamı yasakla, küçüklere satışı engelle, paketlere uyarı koydur, kaçakçılığı önle, vergileri artır.

SDPE’den korunma açısından “güvenli” bir sınır yok SDPE’den korunma açısından “güvenli” bir sınır yok !! %100 dumansız ortam (hava) sağlanmalı !! DİKKAT: HAVALANDIRMALAR ORTAMDAKİ DUMANIN (ZARARLI MADDELERİN) GİDERİLMESİ İÇİN YETERLİ DEĞİL !!!

HİÇBİR HAVALANDIRMA SİSTEMİ DUMANI TEMİZLEMEYE YETMEMEKTEDİR !!! DİKKAT: HİÇBİR HAVALANDIRMA SİSTEMİ DUMANI TEMİZLEMEYE YETMEMEKTEDİR !!! YAPILMASI GEREKEN: %100 DUMANSIZ ALANLAR !!!

ÖNLEME STRATEJİLERİ Eğitim Düzenlemeler Kapsamlı yasaklar Hukuksal süreç http://www.uptodate.com/online/content/topic.do?topicKey=pedipulm/7400&selectedTitle=3%7E71&source=search_result

TKÇS Madde 8-Tütün dumanından korunma Taraflar, bilimsel kanıtların tütün dumanına maruz kalmanın ölüm, hastalık ve sakatlıklara neden olduğunun kuşkuya yer bırakmayacak biçimde kanıtladığını kabul ederler. Her bir Taraf, kapalı iş yerlerinde, toplu taşıma araçlarında, kapalı kamu alanlarında ve gerektiğinde, kamuya açık diğer yerlerde tütün dumanına maruz kalmayı engellemek için, ulusal yasalarla belirlenen mevcut resmi yetki alanlarında, etkin yasal, icrai, idari ve/veya diğer önlemleri alacak ve uygulayacak ve bu önlemlerin, yetkisine giren diğer düzeylerde de kabulü ve uygulanmasını etkin bir şekilde teşvik edecektir. 4207 sayılı tütün ürünleri kanunu Yasal: reklamı yasakla, küçüklere satışı engelle, paketlere uyarı koydur, kaçakçılığı önle, vergileri artır. http://www.who.int/tobacco/research/secondhand_smoke/en/. Erişim tarihi: 14 Nisan 2009. http://www.ttb.org.tr/mevzuat/index.php?option=com_content&task=view&id=107&Itemid=36. Erişim tarihi: 14 Nisan 2009.

DUMANSIZ ORTAM— DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE YASAL DÜZENLEMELERLE DESTEKLENEN BİR SÜREÇ

ULUSLARARASI DÜZEYDE “DUMANSIZ ORTAM” İÇİN ADIM ATMIŞ ÜLKE ÖRNEKLERİ GÜN GEÇTİKÇE ARTMAKTADIR !!

ULUSLARARASI YÖNLENDİRME DOKUMANLARI …. …. M-POWER

M-POWER (KUVVET) M-Monitor, tobacco use and prevention policies Tütün kullanımını ve önleme politikalarını izlenmesi P -Protect people from tobacco smoke Bireylerin sigara dumanından pasif etkilenimlerinin önlenmesi O-Offer help to quit tobacco use Sigarayı bırakmak isteyenlere yardım edilmesi W-Warn about dangers of tobacco Bireylerin sigaranın zararları konusunda uyarılması E-Enforce bans on tobacco advertising,promotion and sponsorship Tütün reklamı, tanıtımı ve sponsorluğu ile ilgili yasakların uygulanması R-Raise taxes on tobacco Tütüne uygulanan vergi miktarını artırılması

TÜRKİYE 19 TEMMUZ 2009’DAN BU YANA TÜTÜN DUMANSIZ http://www.ssuk.org.tr/images/afis_foto_karikatur/31_mayis.jpg.

YARARLI BAZI WEB SİTELERİ www.ssuk.org.tr www.havanikoru.org www.hasuder.org.tr www.who.int http://www.tobaccoatlas.org

diaslan@hacettepe.edu.tr