Anlatim Bozukluklari

ANLATIM BOZUKLUKLARI A)Anlam Yonunden Anlatim Bozukluklari 1)Gereksiz sozcuk kullanimi 2)Yanlis yerde kullanilan sozcukler 3)Yanlis anlamli sozcukler 4)Anlamca celiski 5)Deyim yanlisliklari 6)Mantik yanlisliklari

B)Yapi Yonunden Anlatim Bozukluklari 1)Tamlama Yanlisliklari 2)Eklerin yanlis kullanimi 3)Ozne-yuklem uyumsuzlugu 4)Oge eksiklikleri 5)Ek fiil,yardimci fiil, fiilimsi, fiil eksiklikleri 6)Noktalama eksikligi

A) Anlam Yonunden Anlatim Bozuklugu 1)Gereksiz Sozcuk Kullanimi Bir cumlede ayni anlamli birden fazla sozcugun kullanilmasiyla olur. Or: Ogut ve nasihatlara pek kulak asmaz cumlesinde ogut ve nasihat ayni anlamdadir.Ikisinden birinin cumleden cikarilmasi gerekir. Toplantida herkesin gorus ve fikirleri alindi buradada gorus ve fikir ayni anlamdadir.

Heyecanin tesir ve etkisiyle sorulari yapamamis.(tesir, etki ) O cok varlikli, zengin bir adam.(varlikli,zengin) Cocuklari koruyup muhafaza etmeliyiz.(Korama,muhafaza) Alcak sesle,fisildayarak konustu.(Alcak sesle,fisildayarak) Taslarin yipranip parcalanmaya basladigini goruyoruz.(yipranip,parcanlama)

2)Yanlis Yerde Kullanilan Sozcukler Cumlede olmasi gereken bir sozcugun bulundugu yer dogru olmayabilir.Buda anlatim bozukluguna yol acar: Onlara torenle plaket verildi cumlesinde bahsi gecen kisilere hem toren hem plaket verildi gibi olmustur bozuklugun giderilmesi icin: torenle sozcugu verildi yukleminden once gelmelidir. Or: Izinsiz insaata girmek yasaktir.(Insaata izinsiz girmek yasaktir) Cesetler cok denizde kalmaktan taninamadi.(Cesetler denizde cok kalmaktan taninamadi) Yeni yataga girmistimki telefon caldi.(Yataga yeni girmistimki telefon caldi)

3)Yanlis Anlamli Sozcukler Bazi sozcukler anlamlari karistirildigi icin birbirinin yerine kullanilir. Or: Ogrenci sayisinin kalabalik olmasi bu sonucu doguruyor.(Kabarik) O yil inanilmaz cogunlukta goc oldu.(Coklukta) Kucuk kizin saclari hayli buyumus.(Uzamis) En yakin zamanda resim cektirmeliyim.(Fotograf) Bunun kimseye yaramayacagini savundu.(Iddia etti) Lise ogretimini tamamladi.(Ogrenim)

4)Anlamca Celiski Bir cumlede birbirine ters dusen iki ifadenin bulunmasidir. Or:Elbette onunla birlikte gitmis olabilirler. Gonderdigim paketi eminim bugune kadar almis olmalisin. Asagi yukari bundan tam 5 yil onceydi.

5)Deyim Yanlisliklari Deyimler karsiladigi anlamla cumlede yer almalidir. Or: Bu sinavi kazanabilmek icin butun zorluklari gozden cikardim. Cumlesinde kullanilmasi gereken deyim goze almak olmaliydi. Anlatilanlar cok ilgincti herkes kulak kabartmis dinliyordu. Cumlesinde kulak kesilmek deyimi kullanilmaliydi. Bize yaptiklari iyiliklere goz yumduk. Cumlesinde goz yummak deyimi kullanilmamaliydi.

6)Mantik Yanlisliklari Bize verilen cumlelerin mantiga aykiri olmasidir. Or: Az konusan cok hata yapar.(Az degil cok konusan hata yapar) Bu yaziyi degil okumak anlamak bile imkansiz.(Insan once okur sonra anlar) Evde degil bir damla,bir bardak,hatta bir kova su yoktu. Dogru soyleyenler herzaman bastaci edilirler.(Herzaman degil)

B)Yapi Yonunden Anlatim Bozuklugu 1)Tamlama Yanlisliklari Iyelik eki alan isim tamlamsiyla,iyelik eki almayan sifat tamlamasinin tamlananlarinin ortak kullanilmasiyla ortaya cikar. Or: Yurdumda tarihi ve tabiat guzellikleri essizdir. Cumlesinde guzellik sozu hem tarihi hem tabiat sozcuklerinin tamlanani durumundadir. Bugun yabanci ve Turk sinemasi izledi.(Yabanci sinema ve Turk sinemasi) Depremzedelere her turlu tibbi ve gida yardimi yapildi.(Tibbi yardim)

Bu yasadan ozel ve kamu kuruluslarinda calisanlar yararlanacak Bu yasadan ozel ve kamu kuruluslarinda calisanlar yararlanacak.(Ozel kuruluslarda) Yurdumuza ayakkabi ve domates salcasi ihrac ediliyor.(Ayakkabi salcasi gibi bir anlam ciktigindan domates salcasi ve ayakkabi olmaliydi) Not:Sifatlar cogul anlam iceriyorsa isimler cogul ekini almaz.Bu ozellik genellikle belgisiz sifatlarda gorulur. Or:Geceye pekcok davetliler katildi.(Davetli) Bircok insanlar kitap okumayi sever.(Insan) Bunca islerimiz varken bos durmayin.(Isimiz)

2)Eklerin Yanlis Kullanimi Cumlede eklerin eksik veya yanlis kullanilmasi anlami bozdugu icin anlatim bozuklugu olusur. Or: Her zaman cocuklar oyuncaklarini iyi secmeliyiz. Cumlesinde oyuncaklarini sozcugundeki iyelik ekinin sozcugu nereye bagladigi belli degildir. Yasam, bize getirdigi guzelliklerin tadini cikarmaliyiz.(Yasamin) Size geldigimizin ne yarari oldu.(gelmemizin) Onemli olan yasadigimiz bu memleket icinde bulundugumuz devirde faydali olmak.(Memlekette)

3)Ozne-Yuklem Uyumsuzlugu Iyi bir cumlede tekillik-cogulluk,olumluluk-olumsuzluk ve kisi bakimindan ozne-yuklem arasinda uyum olmalidir. Not:Insan icin ozne tekilse yuklem tekil olur.Ozne cogulsa yuklem tekil de cogul da olabilir. Or: Annem yemek pisirdi. Bizimkiler geldiler. Kardesim calisiyor.

Not:Insan disindaki varliklarda ozne, her zaman tekil yuklem alir. Or: Arabalar ariza yapmis. Kuslar yine goc ediyor. Cicekler kokuyor. Not:Turkcede bazi ozneler olumlu bazi ozneler olumsuz anlamlar verdigi icin bu cumlelerin yuklemleri ozneye gore sekillenir. Not:Eger ozne kimse,hicbiri,hickimse gibi sozcuklerden biriyse yuklem olumsuz olmalidir.Ozne hepsi, herkes gibi sozcuklerden biriyse yuklem olumlu olmalidir.

Or:Herkes ders calisiyor,oturmuyordu Or:Herkes ders calisiyor,oturmuyordu.Cumlesinde calisan ve oturmayanlar ayni kisilerdir fakat herkes olumlu ozne oldugu icin yuklemi de olumlu cekimlendigi halde oturmuyordu olumsuz cekimlenmistir.Dolayisiyla anlatim bozuklugu olmustur. Dogrusu: Herkes ders calisiyor kimse oturmuyor. Kimse onu dinlemiyor, gurultu ediyordu.(Hepsi) Hicbiri bu isi yapmiyor digerine birakiyordu. (Herkes)

Not: Ozne-yuklem arasinda sahis bakimindan da uygunluk bulunmalidir. 1) Ozne 1.tekil sahisin yaninda herhangi bir sahissa yuklem 1.cogul sahisa gore cekimlenir. Or: Ben ve o dun cicek topladik. Kardesim ve ben bir kez bile kavga etmedik. 2)Ozne 2.tekil sahisin yaninda 1.cogul ve tekil sahis disindakileriden biriyse yuklem 2.cogul sahsa gore cekimlenir. Or: Sen ve o omuz omuza vererek bu isi basabilirsiniz. Kardesin ve sen neden okula gelmediniz? Bu isi sen hatta hicbiriniz yapamazsiniz.

Not:Bazende ozneyle yuklem arasindaki uyumsuzluk oznenin anlamindan kaynaklanir. Or:Bu tur dergilerin kalitesi gittikce dusuyor,okunmaz oluyor. Cumlesinde dusen ne?sorusu bize ozneyi verecektir.Ozne bu tur dergilerin kalitesi olur.Ancak ikinci cumlenin yuklemi olan okunmaz oluyor sozune sordugumuz okunmaz olan ne?sorusuna aldigimiz cevap bu tur dergilerin kalitesi olur.dolayisiyla 1. cumlenin oznesi 2. cumle icin gecerli olmadigindan bir anlatim bozuklugu olur.Dogrusu: Bu tur dergilerin kalitesi gittikce dusuyor,bu tur dergiler okunmaz oluyor. Kitaplarin sayisi belirtilmis,buna ragmen eksik.(Kitaplar)

4)Oge Eksiklikleri Bu tur anlatim bozuklugu,daha cok dolayli tumlec nesne,ozne gibi ogelerden birinin soylenmemesinden kaynaklanir. ** Yukleme sorular sorarak ogelerin dogru bir sekilde baglanip baglanmadigini anlariz. Or: Dusuncelerinden dolayi ona saygi duyuyor,gercekten seviyorum.Cumlesinde saygi duyuyoruma sordugumuz kime? sorusu ona seklinde cevap verirken :seviyoruma sordugumuz kime?sorusuna cevap alamiyoruz.Boylece nesne eksikliginden kaynaklanan anlatim bozuklugu ortaya cikiyor. Sinifa girdi,uzun uzun suzdu.(herkesi-nesne eks)

Or: Koyumu cok ozledim,ilk firsatta gidecegim. (Oraya-dolayli t Or: Koyumu cok ozledim,ilk firsatta gidecegim.(Oraya-dolayli t. eksikligi) Fabrikanin insaati bir hafta sonra bitecek ve uretime gececek.(Fabrika-ozne eksikligi)

5)Ek Fiil,Yardimci Fiil,Fiilimsi,Fiil Eksiklikleri Sirali isim cumlelerinde ek fiil, fiilimsi,fiil veya yardimci fiilden birinin kullanilmamasi anlatim bozukluguna yol acar. Or: Boyu kisa, bedeni de pek bicimli degildi. Cumlesindeki bozukluk ek fiil eksikliginden kaynaklanmaktadir.Birinci cumlenin yukleminde di ek fiili olmalidir.Dogrusu: Boyu kisa idi,bedeni de pek bicimli degildi. Sinavda kimin basarili:kimin basarili olmadigi anlasilir.(Oldugu-fiilimsi eksikligi) Annem yemek pisiriyor:biz de ona yardim ediyorduk.(-du sahis eki eksikligi)

6)Noktalama Eksikligi Virgulun olmamasi veya yanlis yerde kullanilmasiyla ortaya cikar.Ve cogunlukla isimlesmis sifatlardan sonra virgul getirilmedigi durumlarda karsimiza cikar. Or:Ihtiyar dilenciye seslendi. Cumlesinde seslenen ihtiyar mi baskasi mi belli degil.Iste bu cumledeki karisikligi gidermek icin virgul kullanilir. Yaramaz dedesinin yanina oturuyordu.Cumlesinde yaramaz sozcugunden sonra virgul konmalidir.