TÜRKİYE’DE FACEBOOK KULLANIMI ARAŞTIRMASI Hazırlayan: Gülüm Şener gulumsener@yahoo.com

TOPLUMSAL BİR OLGU OLARAK FACEBOOK Şubat 2004 Aralık 2009:Dünyada 316 milyon 412 bin kullanıcı. Türkiye: 14 milyon 215 kullanıcı, dünyada 3. sırada. Google’dan sonra her gün en çok ziyaret edilen 2. site.

ARAŞTIRMANIN KAPSAMI Araştırmanın amacı: Türkiye’de internet kullanıcılarının Facebook kullanımını ortaya koymak, Türkiye’ye özgü kullanımları belirlemek. Araştırma yöntemi: 31 Ağustos-5 Eylül 2009 arasında Facebook’ta kurulan bir grup üzerinde çevrimiçi anket uygulandı. Ankete toplam 254 kişi yanıt verdi. Araştırmada; kullanıcıların profili, Facebook’a bağlanma sıklığı, Facebook’ta nasıl vakit geçirdikleri, kendileriyle ilgili ne tür bilgileri paylaştıkları, Facebook’un arkadaşlık ilişkileri üzerine etkisi ve Facebook hakkındaki düşünceleri sorgulandı.

ARAŞTIRMA SONUÇLARI

KULLANICI PROFİLİ Cinsiyet: Yaş A- Kadın B- Erkek A- 13-17 B- 18-24

KULLANICI PROFİLİ Eğitim durumu A-İlkokul B-Lise C-Üniversite D-Lisansüstü

İLETİŞİM ARAÇLARI SAHİPLİĞİ KULLANICI PROFİLİ İLETİŞİM ARAÇLARI SAHİPLİĞİ A- Cep telefonu B- Masaüstü bilgisayar C-Dizüstü bilgisayar D-Taşınabilir MP3 çalıcı (iPod vb.) E-DVD oynatıcı F- LCD veya Plazma TV G-Çanak anten, uydu TV yayın alıcısı H- Video oyun konsolu (Playstation, Wii vb.) I- Blackberry veya benzeri araçlar

KULLANICI PROFİLİ Facebook, okuyan ve çalışan gençliğin iletişim aracı olarak öne çıkıyor. Ağırlıklı olarak İstanbul’da ailesiyle oturan, eğitim ve gelir düzeyi yüksek kullanıcı profili var. (“elitist”?)

FACEBOOK’A BAĞLANMAK A-2007’den önce B-2007 C-2008 D-2009

Kullanıcıların % 68’i günde an az bir kez bağlanıyor. FACEBOOK’A BAĞLANMAK Bağlanma sıklığı: A-Günde 5 kereden fazla B-Günde 3-5 kez C-Günde 2-3 kez D-Günde bir kez E-Haftada birkaç kez F-Haftada bir G-Ayda birkaç kez H-Birkaç ayda bir Kullanıcıların % 68’i günde an az bir kez bağlanıyor.

FACEBOOK’A BAĞLANMAK Kullanıcıların % 38’i ihtiyaç duyduğu her an bağlandığını ifade etmektedir. 13-17 yaş grubunda bu oran % 55’e ulaşıyor. Gündelik bir yaşam pratiğine dönüşen Facebook, kullanıcının ihtiyaç duyduğu her an bağlandığı bir sosyal paylaşım ağı ve boş vakitlerini geçirme aracına dönüşmektedir.

FACEBOOK’TA ARKADAŞLIK VE SOSYAL ÇEVRE Arkadaş sayısı A-50-100 B-100-200 C-200-300 D-300-500 E-500 üzeri Dünya ortalaması 120, bizde 200.

FACEBOOK’TA ARKADAŞLIK VE SOSYAL ÇEVRE Kimleri ekliyor? A- Önceden tanıdığı kişileri B- Arkadaşlarımın arkadaşlarını C- Tanımadığım kişileri D- Yeni tanıştığım kişileri

FACEBOOK’TA ARKADAŞLIK VE SOSYAL ÇEVRE Kullanıcıların % 80’i Facebook sayesinde eski arkadaşlarına kavuştuğunu, % 71’i arkadaşlarından kopmamış hissettiğini belirtiyor. % 84’ü gerçek hayattakinden farklı bir arkadaş çevresi edindiğini düşünmüyor, % 85’i normalde görüşmedikleri arkadaşlarından haberdar olduğunu, % 76’sı da Facebook’un uzun zamandır görüşmedikleri arkadaşlarıyla görüşmelerini sağladığını söylüyor. Öyleyse Facebook, yeni arkadaşlar edinmekten çok, varolan arkadaşlıkların sürdürüldüğü bir alan olarak öne çıkıyor.

FACEBOOK’TA ARKADAŞLIK VE SOSYAL ÇEVRE Kullanıcıların % 46’sının listesine almak istemediği halde aldığı kişiler olmuş. “Ayıp olur” endişesi, yüzyüze ilişkilerin zedelenmesi korkusu başlıca faktör. Facebook günlük yaşamdaki ilişkileri de belirleyen bir araca dönüşüyor. (bir tür mahalle baskısı) Kullanıcıların % 66’sı Fcebook’tan edindikleri bilgileri yakın çevresiyle paylaşıyor, kadın kullanıcılarda bu oran % 76’ya yükseliyor.(dedikodu aracı)

PROFİL PAYLAŞIMI A- Arkadaşlarım B-Arkadaşlarımın arkadaşları C- Ağlarım ve arkadaşlarım D- Herkesin E- Hatırlamıyorum

PROFİL PAYLAŞIMI En çok paylaşılan bilgiler sırasıyla doğumgünü, cinsiyet, memleket, eğitim durumu, e-posta, ilişki durumu, iş durumu, ilgi alanları. En az paylaşılanlar internet sitesi, dini inanç, politik görüş, semt, aradığı ilişki, cep telefonu, adres

PROFİL PAYLAŞIMI Ne tür fotoğraflar yayınlıyorsun? A-Tatil fotoları B- Ailemle ilgili fotolar C- Yeni gittiğim kentler/ülkelerin fotoları D-Arkadaşlarımla eğlendiğimi gösteren fotolar E-Yalnız olduğum fotoğraflar F-Sevgilim/eşimle olduğum fotolar G-İş yerimden fotolar H-Özel günlerin/etkinliklerin fotoları I-Diğer Mutlu anları paylaşıyoruz

PROFİL PAYLAŞIMI Facebook, kişinin arkadaş listesini ve kendisiyle ilgili bilgileri denetleme imkanı sağladığı için tanıdıklar arası iletişimi sağlayan güvenli bir ortam olarak algılanıyor. Kullanıcılar özel alan olarak görmektedir. (Örn: Çalışan kullanıcların farklı sosyal ağlarda farklı profilleri bulunuyor)

FACEBOOK’U KULLANMA AMACI En sık yapılan etkinlikler: Arkadaşlarla iletişim kurmak, eski arkadaşları bulmak ve video izlemek Bazen yapılanlar: Yorum yapmak, duvar yazısı yazmak, durum güncellemsi, fotoğraf yüklemek, gruplara üye olmak. En az yapılanlar: Grup kurmak, siyasi duyuru yapmak, sohbet etmek, oyun oynamak

FACEBOOK’U KULLANMA AMACI 13-17 yaş: Daha sık bağlanıyor ve zaman geçiriyor. Birçok etkinliği birarada yapıyor (video paylaşmak, oyun oynamak, test çözmek, foto paylaşmak) 18-24 yaş: TV gibi kullanıyor, en çok video izliyor. Facebook öncelikle arkadaşlarla iletişim kurma ve boşvakit geçirme aracı. Ancak kullanıcıların daha çok gözleyen durumunda kaldıkları, kendisiyle ilgili bilgi paylaşmaktan ziyade izlemeyi tercih ettikleri görülüyor.(gözetim aracı)

SONUÇ Gündelik bir pratik Sosyalleşme ihtiyacı duyulan her an bağlanılan ve boşzaman geçirilen bir yer. Kullanıcının kendisiyle ilgili bilgileri kontrol ettiğini düşündüğü ve sınırlarını kendisinin belirlediği bir kamusallık sağlıyor.s Türkiye’de paylaşımdan ziyade arkadaşları gözetleme öne çıkıyor. (mahalle)

DEĞERLENDİRME Kişiselleştirilmiş bir cemaat medyası, sınırlarını kullancının belirlediği bir kamusallık sunuyor. Modernitenin iki eğilimini biraraya getiriyor: bir yandan kullanıcının sürekli kimlik arayışında olduğu bir alan (profil) yaratarak onu bireyselleştiren, diğer yandan farklı sosyal çevrelerden arkadaşlarını biraraya getirdiği bir ağ işlevi görerek “belirsizliklerle dolu” bir dünyada yaşayan kullanıcıya bir gruba/cemaate aidiyet duygusu yaşatan, güvenli bir liman sağlayan ve toplumsal atomizasyonun önüne geçen bir iletişim aracı olarak görülebilir.

DEĞERLENDİRME Facebook’un ve sosyal ağların modern bireyler için iki temel işlevi var: 1- kimlik arayışını gerçekleştirmek 2- bir gruba/cemaate aidiyet duygusunu sağlamak Sosyal ağlar,modern döneme özgü olan kimlik arayışını tanıdıklardan oluşan bir cemaat içerisinde gerçekleştirmeyi vaad ettiği için bu kadar başarılı. Kimliğin açık olması, kişinin isimsiz olarak yer aldığı ve daha gevşek bağlar üzerine kurulu ağlardan farklı olarak gündelik yaşamdakine benzer bir cemaat ilişkisini beraberinde getiriyor.

DEĞERLENDİRME Türkiye’de bu kadar tutmasının sebebini ise “bizbize” duygusu vermesine,cemaat, birliktelik, arkadaşlık gibi değerlerin hala önemli sayılmasına bağlayabiliriz. Türk toplumu için cemaat duygusunu kaybetmeden bireyselliğini yaşamanın ve modernleşmenin bir aracı olarak işlev görüyor.