AİLE HUKUKU İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Aile Danışmanlığı Sertifika Programı Prof. Dr. Yasemin Işıktaç

VESAYET ORGANLARININ SORUMLULUĞU Vesayet organlarının görevlerini ifa ederken vesayet altındaki kişiye, belirli şartlarda yakınlarına ve istisnaen üçüncü kişilere verdikleri zararlardan doğan sorumlulukları TMK madde 466 vd. hükümlerinde düzenlenmiştir. Sorumluluk, kayyım ve yasal danışmanlar dahil olmak üzere vesayet organlarının ve vesayet işleriyle görevlendirilmiş diğer kişilerin görevlerini ifa ederken “iyi bir yönetimin gerektirdiği özeni” göstermemelerinden kaynaklanmaktadır.

VESAYET ORGANLARININ SORUMLULUĞU SORUMLULUĞUN ŞARTLARI 1) Vasinin ve Devletin Sorumluluğu için Ortak Şartlar Hukuka Aykırılık Vasinin eylem ve işlemleri veya vesayet dairlerinin kararları hukuka aykırı olmalıdır. Hukuka aykırılık burada vesayet görevinin yerine getirilmesi bakımından öngördüğü genel davranış emir ve yasaklarının ihlali olarak karşımıza çıkar. Uygun İlliyet Bağı Vesayet organının hukuka aykırı eyle, işlem ve kararları ile meydana gelen zarar arasında uygun illiyet bağının bulunması gerekir. Zarar Vesayet organının hukuka aykırı eylem, işlem ve kararları sonucunda zararın doğması gerekir. Burada sorumluluğa konu olacak zarar maddi zarardır.

VESAYET ORGANLARININ SORUMLULUĞU 2) Vasinin ve Devletin Sorumluluğu için Ortak Olmayan Şart: Kusur Vasi, kayyım ve yasal danışmanların sorumluluğu bir “kusur sorumluluğu” olarak düzenlenirken, devletin vesayet dairelerinin verdiği zararlardan sorumluluğu bir “kusursuz sorumluluk” olarak öngörülmüştür. Ancak zararı tazmin eden devlet, zararın meydana gelmesinde kusurlu olanlara rücu edebilecektir. Zararın kusurları ile doğmasına sebep olanlar, rücu hakkını kullanan devlete karşı müteselsilen sorumludurlar.

VESAYET ORGANLARININ SORUMLULUĞU Vasiden ilk planda beklenen ortalama bir vasiden beklenecek ortalama davranıştır. Ancak vasinin ortalama tahsil derecesi ve mesleki bilginin ötesinde bir formasyon, uzmanlık, yetenek ve niteliklere sahip olması durumunda ortalama bir vasiye nazaran kendisinden daha fazla özen talep edilir.

VESAYET ORGANLARININ SORUMLULUĞU SORUMLULUĞUN SIRASI Devlet, vesayet dairelerinde görevli olanların hukuka aykırı olarak sebebiyet verdikleri zararlardan doğrudan doğruya sorumlu olduğu gibi; vasi, kayyım ve yasal danışmanlara tazmin ettirilemeyen zararlardan da sorumludur. (TMK madde 468) Dolayısıyla devletin kusursuz sorumluluğu zarar vasi ve vesayet dairelerinin eylemleri sonucu gerçekleşiyorsa vasiden tazmin edilemeyen zarar miktarıyla sınırlı, tali (ikincil) bir sorumluluktur.

VESAYET ORGANLARININ SORUMLULUĞU SORUMLULUK DAVASI Davacı Bugün için genel eğilim vesayet organlarının hukuka aykırı eylem ve kararlarıyla zarara uğrayan vesayet altındaki kişi dışında, öncelikle mameleki zarara uğrayan eş, çocuk ya da ana-babaya da uğradıkları yansıma zararın tazminini isteme hakkını tanımak yönündedir. Buradaki dava hakkı vesayet altındaki kişi için nispi şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hakkın kullanılması olup kendisi ayırt etme gücüne sahipse bu davayı tek başına açabilir.

VESAYET ORGANLARININ SORUMLULUĞU 2) Davalı TMK madde 467/I-II sorumluları, vasi, kayyım ve yasal danışmanlar olarak belirlerken, TMK madde 468 vesayet daireleri hakimlerini doğrudan sorumlu kılmayarak, onların hukuka aykırı ve zarar verici kararlarından dolayı devletin sorumluluğunu öngörmüştür. 3) Yetkili ve Görevli Mahkeme Devletin vesayet dairelerinde görevli kişilere karşı rücu davasına bakmaya, vesayet dairelerinin bulunduğu yere en yakın asliye mahkemesi yetkilidir. Vesayetle ilgili tazminat ve diğer rücu davaları vesayet dairelerinin bulunduğu yer asliye mahkemesinde görülür. (TMK madde 469)

VESAYET ORGANLARININ SORUMLULUĞU 4) Dava Zamanaşımı Olağan Zamanaşımı Süresi Sorumlu vasi ve kayyıma karşı açılacak tazminat davası kesin hesabın tebliğ edildiği tarihten başlayarak bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Tazmin ettirilemeyen zararlar için devlete karşı açılacak tazminat davasının zamanaşımı süresi, zararın vasi, kayyım ve yasal danışmana tazmin ettirilemeyeceğinin anlaşılmasından başlayarak bir yıldır. Devletin rücu davası rücu hakkının doğumunun üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. (TMK madde 492)

VESAYET ORGANLARININ SORUMLULUĞU b) Olağanüstü Zamanaşımı Süresi Olağan zamanaşımı süresi işlemeye başlamadan önce zarar gören tarafından bilinmesi veya anlaşılması olanağı bulunmayan bir hesap yanlışlığına veya bir sorumluluk sebebine dayanan tazminat davası, hesap yanlışlığın veya sorumluluk sebebinin öğrenilmesinden başlayarak bir yıl içinde açılabilir. Vesayetten doğan tazminat davaları, her halde kesin hesabın tebliğinin üzerinden on yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. (TMK madde 493) * TMK madde 494 uyarınca vesayet altındaki kişinin vasi veya devlete karşı alacakları imtiyazlı alacaktır.