İSİG RİSK DEĞERLENDİRME Murat ANDAÇ İş Müfettişi

NEDEN GÜNDEMİMİZDE ? RİSK ANALİZİ TEHLİKE ANALİZİ RİSK HESABI TEHLİKE İSG RİSK YÖNETİMİ NEDEN GÜNDEMİMİZDE ? RİSK KABUL EDİLEBİLİR RİSK RİSK DEĞERLENDİRME KABUL EDİLEMEZ RİSK RİSK VE GÜVENLİK KAVRAMI

İSİG RİSK YÖNETİMİ RİSK İLETİŞİMİ RİSK ALGILAMA RİSK DEĞERLENDİRME

Risk İletişiminin Üç İlkesi Algılama = Gerçek Amaç = Güven İletişim = Beceri-maharet Kaynağın içtenliği-samimiyeti (SİZ) Mesajın içeriği ( NE söylediniz) Mesajın söyleniş tarzı (NASIL söylediniz) Planlama (NEREDE söylediniz)

Risk İletişiminde Yedi Temel Kural (Covello ve Allen 1988) Halkı taraf olarak kabul edin ve dahil olmasını sağlayın (Özellikle ilgili tarafları) Dikkatli bir şekilde plan yapın ve çalışmalarınızı değerlendirin Kamuoyunun özel kaygılarına kulak verin Dürüst samimi ve açık olun İnanılır ve güvenilir kaynaklarla çalışın Medyanın ihtiyaçlarına karşılık verin Açık ve anlaşılabilir şekilde konuşun

risk algılama RİSK-1 Risk algılama Zaman

risk algılama Ciddi kaza RİSK-2 Risk algılama Zaman

risk algılama Ciddi kaza RİSK-3 Risk algılama ? Zaman

Eşit Risk= Milyonda bir ölüm riski RİSK ALGILAMA Bir kömür madeninde birkaç saat çalışmak Bir ay boyunca her gün tereyağlı ekmek yemek Nükleer enerji santraline komşu bir evde 5 yıl yaşamak 3 3 1 1 2 3 2 1 2 Eşit Risk= Milyonda bir ölüm riski MÜHENDİS VE UZMANLAR HALK

Nicelenmiş riski ifade etmek için kullanılan yöntemlerden biri de Ortalama Ömür Kaybıdır OÖK:Göz önüne alınan bir risk yüzünden bir kişinin ömrünün ne kadar kısaldığı

(ÇEŞİTLİ RİSKLERE BAĞLI ORTALAMA ÖMÜR KAYBI) OÖK-GÜN 1 Kadın değil erkek olmak 2800 2 Kalp hastalığı 2100 3 Bekar olmak 2000 4 (ABD)’de beyaz değil siyah olmak 5 Sigara (günde 1 paket) 1600 6 Kömür madeninde çalışmak 1100 7 Kanser 980 8 15 kilo fazla ağırlık 900 9 Yoksul olmak 700 10 Tüm kazalar 435 11 Madencilik yada inşaat işçiliği (sadece kazalar) 320 12 Motorlu taşıt kazaları 200 13 İş kazaları (ortalama) 74 14 Küçük arabalar (normal ölçüye göre) 50 15 Hız limitinin saatte 15 Km arttırılması 40 16 Yüksek radyasyonlu yerlerde çalışmak (18-65 yaş arası) 17 Ateşli silahlar 18 Diyet içecekleri (ömür boyu günde bir tane) 19 Tüm elektriği nükleer enerjiden elde etmek 1,5 20 Uçak düşmesi 21 Ömür boyu bir nükleer santralin yakınında yaşamak 0,03 KAYNAK: Prof.Bernard COHEN

RİSK ALGILAMA Tehlikenin ne ölçüde anlaşılabildiği DENEYSEL PSİKOLOJİ RİSK Tehlikenin ne ölçüde anlaşılabildiği Tehlikenin ne denli eşit dağıldığı Bireyin tehlikeyi ne derece önleyebileceği Risk gönüllü olarak üstlenilip üstlenilmediği Korkutuculuk düzeyi Anlaşılabilirlik düzeyi Etkilenecek kişi sayısı RİSK UZAYI

GÖZLEMLENEMEZ TEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINMIYOR RİSKİN ETKİSİ GEÇ, YENİ BİR RİSK, BİLİMİN TANIMADIĞI RİSKLER KONTROL EDİLEBİLİR KORKUTUCU DEĞİL, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATAN SONUÇLARI YOK, ÖLDÜRÜCÜ DEĞİL, YASALARA UYGUN, GELECEK KUŞAKLAR İÇİN RİSK AZ, RİSK KOLAYCA AZALTILABİLİR,RİSK AZALIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET KONTROL EDİLEMEZ KORKUTUCU, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATICI, SONUÇLARI ÖLDÜRÜCÜ, YASALARA UYGUN DEĞİL,GELECEK KUŞAKLAR İÇİN ÇOK TEHLİKELİ, KOLAYCA AZALTILAMAZ, RİSK ARTIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET YOK GÖZLEMLENEBİLİR TEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINIYOR, RİSKİN ETKİSİ ANİ, RİSK ESKİ, BİLİMİN TANIDIĞI RİSKLER

KAYNAK:SLOVIC-1987 GÖZLEMLENEMEZ TEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINMIYOR RİSKİN ETKİSİ GEÇ, YENİ BİR RİSK, BİLİMİN TANIMADIĞI RİSKLER AŞILAR POLİVİNİLKLORÜR DNA TEKNOLOJİSİ DOĞUM KONTROL HAPLARI AZAOTLU GÜBRELER NİTRİTLER ELEKTRİK ALANLAR ASPİRİN TEŞHİS RONTGENLERİ NÜKLEER REAKTÖR KAZALARI ASBESTLE YALITMA KURŞUN BOYALAR SAKARİN SU KLORLAMA RADYOAKTİF ATIKLAR PESTİSİDLER ANTİBİYOTİKLER KÖMÜR YAKMANIN ÇEVREYİ KİRLETMESİ URANYUM MADENCİLİĞİ SU FLORLAMA KURŞUN(OTOMOBİLLER) CIVA NÜKLEER SİLAHLARDAN RADYOAKTİF SERPİNTİ KAFEİN KONTROL EDİLEBİLİR KORKUTUCU DEĞİL, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATAN SONUÇLARI YOK, ÖLDÜRÜCÜ DEĞİL, YASALARA UYGUN, GELECEK KUŞAKLAR İÇİN RİSK AZ, RİSK KOLAYCA AZALTILABİLİR,RİSK AZALIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET AŞILAR KONTROL EDİLEMEZ KORKUTUCU, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATICI, SONUÇLARI ÖLDÜRÜCÜ, YASALARA UYGUN DEĞİL,GELECEK KUŞAKLAR İÇİN ÇOK TEHLİKELİ, KOLAYCA AZALTILAMAZ, RİSK ARTIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET YOK UYDU ÇARPIŞMALARI KAYKAYLAR OTOMOBİL KAZALARI KARBON MONOKSİT (OTOMOBİLLER) MOTORLU KIZAKLAR OTOMOBİL YARIŞLARI ALKOLE BAĞLI KAZALAR TRAMPENLER SIVI DOĞAL GAZIN DEPOLANMASI VE NAKLİ BÜYÜK BARAJLAR MOTORLU ÇİMBİÇERLER DİNAMİT SİGARA ALIŞKANLIĞI GÖKDELEN YANGINLARI SİNİR GAZI KAZALARI BİSİKLETLER TRAKTÖRLER KAYAK YAPMAK NÜKLEER SİLAHLAR(SAVAŞ) SUALTI İNŞAATLARI ASANSÖRLER YÜZME HAVUZLARI KÖMÜR MADENİ KAZALARI HAVACILIK SANDAL GEZİNTİLERİ TREN KAZALARI MOTOSİKLETLER GÖZLEMLENEBİLİR TEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINIYOR, RİSKİN ETKİSİ ANİ, RİSK ESKİ, BİLİMİN TANIDIĞI RİSKLER PARAŞÜT SPORU HAVAİ FİŞEKLER TİCARİ HAVACILIK YÜKSEK YAPILAR KAYNAK:SLOVIC-1987 TABANCA

MEVZUATIMIZDA TEHLİKE VE RİSK KAVRAMI TEHLİKE RİSK İŞ KANUNU (1475) 15 - İŞ KANUNU (4857) 19 2 SSK 18 - İSİGT 89 - PARPAT 72 - -------------------------------------------------------------------------------- İSİG YÖNETMELİĞİ 23 26 YARGITAY Risk Nazariyesi -Tehlike Nazariyesi

AB MEVZUATINDA TEHLİKE VE RİSK KAVRAMI İşyerinde Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerini iyileştirmeye Yönelik Tedbirler Alınmasına İlişkin 12 Haziran 1989 Tarih ve 89/391/AET sayılı Konsey Direktifi; İşverenlerin Genel Yükümlülükleri Madde 6-2(a,b,c), 6-3(a) ve 9’da : İşverenlere riskleri önleme ve risk değerlendirme zorunluluğu getirtilmiş Avrupa Birliğinin 2002-2006 Stratejisi; İşyerlerinde risk önleme kültürünü oluşturmak, Sağlık ve güvenlik anlayışına global bir yaklaşım getirmek, Serbest piyasa şartlarında eşitlik sağlamak

FRANSA (5.11.2001): Risk değerlendirmesi EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTENİN RAPORU Genelde risk değerlendirme ve yazılı hale getirme-dokümantasyonun kurumsal hale getirilemediği Risk değerlendirme kavramının ülke ve topluluk geneline yaygınlaştırılamadığı FRANSA (5.11.2001): Risk değerlendirmesi En az yılda bir defa yapılacak ve belgelendirilecek ALMANYA:Bütün işyerlerinin %75 sistematik ve ayrıntılı risk değerlendirme Adalet Divanı Kararı (C-5/00) 7.2.2002 10 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinde risk değerlendirmesinin yazılı olarak belgelendirilmesinde işverenlere yükümlülük getirmeyen yasal düzenlemesinden dolayı uyarılma kararı DANİMARKA: İşyerlerinin % 50 si risk değerlendirmesi yaptı İşçi sayısı: 5-19 %27 20-49 %61 50-199 %67 200- %95

İŞVERENLERİN % 30 Gerekli değil % 21 Zamanında yaptırmamış % 9 Yükümlülüğünü bilmiyor % 8 Hiç duymamış % 7 Çok zaman ve para gerektirdiği HOLLANDA: İşyerlerinin % 58 i risk değerlendirmesi yaptı 2-9 işçi çal. işyerleri % 52 si 20 ve daha fazla işçi çal. işyerleri % 80 i 100 ve daha fazla işçi çal. işyerleri % 96 sı İNGİLTERE: 89/391 uyumlaştırıldıktan sonra işyerlerinin %50 si bir kez risk değ. yapmış Bütün işyerlerinin % 80 i risk değerlendirmesi yapmış İşyerlerinin % 22 sinde herhangi bir doküman yok Büyük ölçekli işyerlerinin %3 ünde 50 ve daha fazla işçi çalıştıranların %24 ü Risk değerlendirmesinde doküman yükümlülüğünü yerine getirmemiş

TEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ 1 KAZA ANALİZİ 16 KRİTİK YOL ANALİZİ 2 EYLEM HATA ANALİZİ 17 KRAYOJENİK SİSTEMLERİN GÜVENLİK ANALİZİ 3 BARİER ANALİZİ 18 HASAR MODU VE ETKİLERİ ANALİZİ 4 BENT PİN ANALİZİ (BPA) 19 DEAKTİVASYON GÜVENLİK ANALİZİ 5 KABLO HATA MATRİSİ (CFMA) 20 SİSTEM GÜVENLİĞİNDE GRAFİKSEL FAYDA 6 NEDEN - SONUÇ ANALİZİ 21 ELEKTROMANYETİK UYUMLULUK ANALİZİ VE TESTİ (EMC) 7 DEĞİŞİM ANALİZİ 22 ENERJİ ANALİZİ 8 ÇEKLİST ANALİZİ 23 TEHLİKENİN KEŞFİ VE ANALİZİ İÇİN ENERJİ TAKİBİ VE BARİER ANALİZİ (ETBA) 9 KİMYASAL PROSES NİCEL RİSK ANALİZİ (CPQRA) 24 ENERJİ TAKİBİ ÇEKLİSTELERİ 10 ORTAK NEDEN ANALİZİ 25 ÇEVRESEL RİSK ANALİZİ 11 KRİTER KARŞILAŞTIRMA (CTC) 26 OLAY VE KAZA ETKEN MODELLEME 12 KAPALI ALAN GÜVENLİĞİ 27 OLAY AĞACI ANALİZİ (ETA) 13 OLASILIK ANALİZİ 28 PATLAYICI GÜVENLİK ANALİZİ 14 KONTROL ORANLAMA KOD YÖNTEMİ (CRC) 29 DIŞ OLAYLAR ANALİZİ 15 KRİTİKLİK ANALİZİ 30 SİSTEM GÜVENLİK ANALİZİ

TEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ 31 HATA MODU VE ETKİLERİ ANALİZİ (FMEA) 46 ARABİRİM ANALİZİ 32 HATA MODLARI, ETKİLERİ VE TEHLİKE ANALİZİ (FMECA) 47 İŞ GÜVENLİĞİ ANALİZİ (JSA) 33 TEHLİKE AĞACI ANALİZİ 48 LAZER GÜVENLİĞİ ANALİZİ 34 HATA YALITIM METODOLOJİSİ 49 HATA VE RİSK AĞACI ANALİZİ YÖNETİMİ (MORT) 35 HATA AĞACI ANALİZİ (FTA) 50 MADDE UYUMLULUK ANALİZİ 36 YANGIN TEHLİKELERİ ANALİZİ 51 ENKÖTÜ KAZA DURUMUNDA MAKSİMUM GÜVENİLİRLİK 37 AKIŞ ANALİZİ 52 MODELLEME 38 TEHLİKE ANALİZİ 53 YALITILMIŞ İNSAN 39 TEHLİKE VE ÇALIŞABİLİRLİK ANALİZİ (HAZOP) 54 AĞ MANTIK ANALİZİ 40 TEHLİKE MODU ETKİLERİ ANALİZİ 55 NÜKLEER KRİTİKLİK ANALİZİ 41 YAZILIM-DONANIM GÜVENLİK ANALİZİ 56 NÜKLEER PATLAYICILAR PROSES TEHLİKE ANALİZİ 42 SAĞLIK TEHLİKE DEĞERLENDİRME (HHA) 57 NÜKLEER GÜVENLİK ANALİZİ 43 İNSAN HATA ANALİZİ 58 NÜKLEER GÜVENLİK ÇAPRAZ-KONTROL ANALİZİ 44 İNSAN FAKTÖRLERİ ANALİZİ 59 İŞLEM VE DESTEK TEHLİKE ANALİZİ 45 İNSAN GÜVENİLİRLİĞİ ANALİZİ (HRA) 60 OPERASYONEL HAZIRLIĞIN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ

TEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ 62 PETRİ AĞ ANALİZİ 77 SENARYO ANALİZİ 63 ÖN TEHLİKE ANALİZİ (PHA) 78 SİSMİK ANALİZ 64 ÖN TEHLİKE LİSTESİ 79 ARDIŞIK ZAMANLI OLAYLAR PLANI (STEP) 65 MUHTEMEL HİBRİD ANALİTİK SİSTEM DEĞERLENDİRME 80 TEK NOKTA HATA ANALİZİ 66 MUHTEMEL RİSK DEĞERLENDİRME 81 GİZLİ AKIM ANALİZİ 67 PROSEDÜR ANALİZİ 82 YAZILIM HATA MODU VE ETKİLERİ ANALİZİ (SFMEA) 68 PROSES TEHLİKE ANALİZİ 83 YAZILIM HATA AĞACI ANALİZİ (SFTA) 69 ÜRETİM SİSTEM TEHLİKE ANALİZİ 84 YAZILIM TEHLİKE ANALİZİ 70 PROTOTİP GELİŞTİRME 85 YAZILIM GİZLİ AKIM ANALİZİ (SSCA) 71 RADYOLOJİK TEHLİKE GÜVENLİK ANALİZİ 86 İSTATİSTİKSEL PROSES KONTROLÜ 72 GÖRECE SINIFLANDIRMA 87 YAPISAL GÜVENLİK ANALİZİ 73 TEKRARLANMIŞ TEHLİKE ANALİZİ 88 ALT SİSTEM TEHLİKE ANALİZİ 74 RİSK TABANLI KARAR ANALİZİ 89 SİSTEM TEHLİKE ANALİZİ (SHA) 75 KÖK NEDEN ANALİZİ 90 SİSTEMATİK TEFTİŞ 76 GÜVENLİK TEFTİŞİ 91 SİSTEMATİK İŞ GÜVENLİĞİ ANALİZİ

TEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ 92 İŞ ANALİZİ 107 MOND İNDEKSİ (ICI) 93 İNSAN HATASI TAHMİN TEKNİĞİ (THERP) 108 İTALYAN İNDEKSİ (ISPESL ) 94 TEST GÜVENLİĞİ ANALİZİ 109 KİMYASAL MARUZİYET İNDEKSİ (CEI) 95 BEKLENEN(DÜŞMAN) TEHLİKE ANALİZİ 110 SPIRS TEHLİKE İNDEKSİ-İSVEÇ ÇEVRE KAZA İNDEKSİ 96 ACİL MÜDAHALE DEĞERLENDİRMESİNDE ZAMAN KAYBI ANALİZİ (T/LA) 111 IAEA-HIZLI RİSK SINIFLANDIRMA YÖNTEMİ 97 BELİRSİZLİK ANALİZİ 112 İTALYAN İNDEKSİ (ISPESL) 98 İŞ ANALİZİ SÜRESİNCE-İLERLE 113 99 OLURSA NE OLUR ANALİZİ (WHAT-İF) 114 100 OLURSA NE OLUR ÇEKLİST ANALİZİ 115 101 RÜZGAR/TORNADO ANALİZİ 116 MARKOV MODELLEME 102 SÜREÇ-SİSTEM KONTROL LİSTELERİ 117 MONTE CARLO VE HİPERKÜP ÖRNEKLEME 103 İŞLEMLERİ İNCELEME TEKNİĞİ 118 BAYESİEN ANALİZ 104 GÜVENLİK AĞIRLIKLI TEHLİKE İNDEKSİ (SweHI) 119 KRİTİKLİK ANALİZİ 120 ZÜRİH TEHLİKE ANALİZİ (ZHA) 105 KAZA TEHLİKE İNDEKSİ (AHI) 106 DOW YANGIN VE PATLAMA İNDEKSİ

KAYNAKLAR Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi Council Directive 96/82/EC (SEVESO II) ILO, (1990) Uygulama Kodu- Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ILO-OSH 2001 İSİG Yönetim Sistemleri ISO 17776:2000(E) Petrol ve Doğalgaz endüstrilerinde Tehlikenin Tanınması ve Risk Değerlendirme ISO 9000 –9001 (2000) Kalite Yönetim Sistemleri ISO 14000 Çevre Yönetimi TS 18001 (OHSAS-18001) TS 18002 (OHSAS 18002) İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Uygulama Kılavuzu TS EN 1050 Makinalarda Güvenlik-Risk Değerlendirmesi TS EN 292-1-2 Makinalarda Güvenlik TS EN 1441 Tıbbı Cihazlar-Risk Analizi TS IEC 60300 Güvenebilirlik Yönetimi TS 13001(HACCP) TS IEC 62198 Proje Risk Yönetimi INSTITUTE OF ELECTRICAL AND ELECTRONIC ENGINEERS IEEE Standard 1074 - IEEE standard 1058 AS/NZS 4360 (1999) Risk Management AS/NZS 4804:2001, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Queensland Rail Standard STD/0007/WHS: Güvenlik Risk Yönetimi," U.S. DoD standard 2167A 1910 Occupational Safety and Health Standards (OSHA) 21 CFR 807.90 29 CFR 1910.119 29 CFR 1910.146 29 CFR 1926.64 DODI 5000.36 NASA NHB 1700.1 ANSI/ISA S84.01-1996. MIL-STD1629A (FMEA) MILSTD- 882B SİSTEM GÜVENLİĞİ MILSTD- 882C SİSTEM GÜVENLİĞİ International Electrotechnical Commission IEC/ISO standard 15504, SPICE model (IEC) 61025: 1990, (FTA) IEC 60812 (1985-07) (FMEA) IEC 61025 (1990-10) (FTA) IEC 61165 (1995-01) Markov tekniği IEC 62308 Güvenilirlik analizi IEC 61882 (2001-05) (HAZOP) IEC 61508, IEC 61882 (HAZOP)—Uygulama rehberi (2001). IEC 60300-3-9 (1995-12) Teknolojik sistemlerin risk analizi IEC 812 - FMEA CEI/IEC International Standard (1998): IEC 61508 - Functional Safety of Electrical/ Electronic/ Programmable Sytems British Standards Institute (1996) BS 8800 BS 5760 (1988) BS EN-954 BS EN-1037 Zürih Tehlike Analizi (ZHA) Risk tolerability, ALARA (HSE) IChemE, Institution of Chemical Engineers Safety Weighted Hazard Index (SWeHI): Petroleum and Petrochemical Industries American Institute of Chemical Engineers Dow's fire and explosion index The Mond Fire, Explosion & Toxicity Index NATO [1997] (STANAG) 4404, Document AC/310- D/139. KAYNAKLAR

RİSK MATRİSİ R: Risk O: Olasılık D: Zarar verme derecesi (Şiddet) R= O X Ş Olasılık Ortaya çıkma olasılığı / frekans için derecelendirme basamakları ------------------- -------------------------------------------------- ÇOK KÜÇÜK Yılda bir KÜÇÜK Üç ayda bir ORTA Ayda bir YÜKSEK Haftada bir ÇOK YÜKSEK Her gün

RİSK MATRİSİ SONUÇ DERECELENDİRME --------------- ----------------------------------------- ÇOK HAFİF: İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı ÇOK CİDDİ: Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik

RİSK DÜZEYİ VEYA RİSK SKORU R= O X Ş     ZARARIN AĞIRLIĞI SONUÇ OLASILIK   ÇOK CİDDİ Çok Hafif (1) Hafif (2) CİDDİ Orta (3) ORTA Ciddi (4) HAFİF ÇOK HAFİF Çok Ciddi (5) OLASILIK 1 4 3 2 5 Çok Küçük (1) ÇOK YÜKSEK Anlamsız 1 Düşük 2 Düşük 3 Düşük 4 Düşük 5   YÜKSEK YÜKSEK YÜKSEK ORTA DÜŞÜK 25 20 15 10 5 5 Küçük (2)   Düşük 2 Düşük 4 Düşük 6 Orta 8 Orta 10 YÜKSEK YÜKSEK YÜKSEK ORTA ORTA DÜŞÜK 4 20 16 12 8 4 Orta (3) Düşük 3 Düşük 6 Orta 9 Orta 12   Orta 15   ORTA ORTA ORTA ORTA DÜŞÜK DÜŞÜK 12 9 6 3 3 15 Yüksek (4) Düşük 4 Orta 8 Orta 12 Yüksek 16 Yüksek 20   ORTA ORTA DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK KÜÇÜK 4 10 8 6 2 2 Çok Yüksek (5) ÇOK KÜÇÜK Düşük 5 Orta 10 Orta 15 Yüksek 20 Tolore Edilemez 25 DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK DÜŞÜK 4 3 2 1 5 1

Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapın 8,9,10,12,15 KABUL EDİLEMEZ RİSK 5 4 3 2 1 DİKKATE DEĞER RİSK KABUL EDİLEBİLİR RİSK SONUÇ EYLEM 15,16,20,25 KABUL EDİLEMEZ RİSK Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapın 8,9,10,12,15 DİKKATE DEĞER RİSK Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale edin 1,2,3,4,5,6 KABUL EDİLEBİLİR RİSK Acil tedbir gerektirmeyebilir

A B C D E I II III IV I II III IV Düzey İhtimal Tanım A 10-1 Çok Sık B FMEA KATEGORİ DERECE TANIM I Önemsiz Yaralanma yok. Makine yada proseste önemsiz hasarla sonuçlanacak hata II Önemli Ciddi yaralanma yok. Makine yada sistemde çok önemli hasar olmaksızın oluşabilecek hata III Çok Önemli Çok önemli yaralanma. Makine yada sistemde çok önemli hasara yol açacak hata IV Felaket Ölümlü yaralanma. Tüm makine yada sistemin kaybına yol açacak hata Düzey İhtimal Tanım A 10-1 Çok Sık B 10-2 Sık C 10-3 Arada sırada D 10-4 Düşük E 10-5 Çok düşük A B C D E I II III IV Düşük Risk Yüksek Risk Orta Risk

ÇİZGİ ÇİZGİ OLASILIK RİSK SKORU MARUZİYET MUHTEMEL SONUÇLAR DOĞRULAMA SKORU Hemen Hemen Kesin MARUZİYET MUHTEMEL SONUÇLAR RİSK AZALTMA Oldukça Muhtemel Çık Nadir (Yılda Bir Yada Az) Pek Çok ölüm Felaket Nadir Fakat Mümkün Nadir Çok Ölüm Çok Kötü DÜZELTME MALİYETİ Seyrek (Ayda Bir) Yüksek Oranda Doğrulandı Ara Sıra Ölüm Çok Ciddi Oldukça Az ihtimal Sık Sık Ciddi Yaralanma Ciddi Sürekli (Günde Bir) Doğrulandı Kazalı Durum Çok zor tasavvur Edilebilir Fakat Kuvetle İhtimal Dahilinde Değil Önemli İlk Yardım Gerektiren Durum Şüpheli Belirsiz Değer Dikkate Alınmalı Pratik Olarak İmkansız

RİSK NOMOGRAFİSİ Kaynak:G. F.Kinney ve A. D. Wiruth

RİSK DOĞRULAMA NOMOGRAFİSİ

RİSK NOMOGRAFİSİ ÇİZGİ OLASILIK DÜZEYİ RİSK DÜZEYİ 10-1 10-2 10-3 10-4 SIK SIK 10-1 TEHLİKEYE MARUZİYET % ZAMAN RİSK SONUÇLARI YÜKSEK ARA SIRA 10-2 ÖNEMLİ AZ İHTİMAL 10-3 OLDUKÇA AZ İHTİMAL 10-4 ORTA OLDUKÇA ÇOK AZ İHTİMAL 10-5 24 SAAT GÜN DÜŞÜK HEMEN HEMEN İMKANSIZ 10-6 Kaynak: Hani RAAFAT

I II III IV V VI RİSK ÇEŞİDİ <£1000 Çok Düşük < £10,000 Kaynak: Hani RAAFAT RİSK ÇEŞİDİ KATEGORİ I II III IV V VI EKONOMİK ZARAR <£1000 Çok Düşük < £10,000 Kayda Değer <£100,000 Önemli < £1m. Büyük Kayıp >£1m. Çok Büyük Kayıp Tam Kayıp KİŞİ ÜZERİNDEKİ ETKİLER Önemsiz 3 Günden Az İşgünü Kaybı 3-56 gün İş Günü Kaybı Ciddi 2 Aylık İşgünü Kaybı Çok Ciddi Sürekli İş görememezlik Ölümlü Ölüm Pek Çok Ölüm HALK ÜZERİNDEKİ ETKİLER Sıkıntı verici Şikayet -Yakınma Ayakta Tedavi Hastanede Bakım Potansiyel Ciddi Yaralanma HALK REAKSİYONU Ilımlı Mutedil Önemsiz Yerel Protesto Önemli Yerel ve Ulusal Medya Tepkisi Çok Büyük Oranda Yerel ve Önemsiz Tepkisi Çok Büyük Ulusal Medya Tepkisi İşin Durdurulması Yönünde Çok Büyük Ulusal Medya Tepkisi ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ETKİLER Geçici Kısa Süreli Hasar Önemli Kirlilik Çok Önemli Kirlilik Geniş Alana Yayılmış Zarar Felaket I II III IV V VI

DAİRE TESTERE TEZGAHLARINDA RİSK DEĞERLENDİRME İŞYERİ: BÖLÜM: TARİH-DEĞERLENDİREN TANIMLANMIŞ TEHLİKE OLASILIK SONUÇ RİSK DERECESİ KONTROL ŞEKLİ VE SÜRESİ RİSK AZALTMA 5- Çok Yüksek 4- Yüksek 3- Orta 2- Küçük 1- Çok küçük 5- Çok Ciddi 4- Ciddi 3- Orta 2- Hafif 1- Çok Hafif Yüksek Orta Düşük 1.KISA 2.ORTA 3.UZUN 1.KÜÇÜK 2.ETKİN 3.ORTADAN KALDIRILDI KORUYUCU 1 2 3 1 2 3 YOK 5 4 YÜKSEK  ELEKTRİK GÖREV OPERATÖR ÇEVRE 5 4 3 2 1

Murat ANDAÇ İş Müfettişi muratandac@yahoo.com