HEDEF ÜLKE RUSYA FEDERASYONU A. Oya BENLİ ÖZBAŞ Uzman-Rusya Federasyonu Ülke Masası Sorumlusu T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü Ülke Masaları II Dairesi benlio@ekonomi.gov.tr

SUNUM PLANI Rusya Federasyonu Pazarı Hakkında Genel Bilgiler Rusya Federasyonu Dış Ticaret ve Yatırım Ortamı Rusya Federasyonu-Türkiye Ticari ve Ekonomik İlişkileri Ülkeye İhracatımızda Potansiyel Arz Eden Tarım ve Sanayi Ürünleri Pazarda Geleceğe Yönelik Beklentiler Pazar İzlenimleri

NEDEN RUSYA FEDERASYONU? Ekonomileri en hızlı büyüyen BRIC ülkelerinden biri olması Coğrafi yakınlık 140 milyonluk büyük bir pazar olması Ülkedeki Türk yatırımları Tüketimde ithalata bağımlılık Türk ve Rus ekonomilerinin rekabetçi olmaktan çok tamamlayıcı bir yapıya sahip olması ve bu nedenle işbirliği olanakları bakımından büyük potansiyel bulunması Dünya Ticaret Örgütü üyeliği

Coğrafi Yapı ve Dünyadaki Konumu 17 milyon kilometrekarelik yüzölçüm

TEMEL SOSYAL GÖSTERGELER Nüfus : 141,5 milyon (2011) Resmi dil : Rusça Yönetim Biçimi : Çift meclisli başkanlık sistemi Başkent : Moskova (10,1 milyon) Önemli kentler : St. Petersburg, Novosibirsk, Nizhny Novgorod, Yekaterinburg KDV : % 18 Kurumlar Vergisi : % 20

TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER Doğal Kaynaklar: Petrol, doğal gaz, kömür ve çok sayıda stratejik mineral Başlıca Tarım Ürünleri: Tahıl, şeker pancarı, ayçiçeği tohumu, sebze ve meyveler, kırmızı et, süt Başlıca Sanayi Ürünleri: Kömür, petrol, gaz, kimyasallar ve metaller; hadde makinelerinden yüksek performanslı uçak ve uzay araçlarına; radar, füze üretimine ve ileri elektronik parçalara kadar her tür makine üretimi; gemi inşa sanayi; kara ve demiryolu taşımacılığı ekipmanları; iletişim ekipmanları; tarım makineleri; traktörler ve inşaat ekipmanları; elektrik enerjisi üretimi; medikal ve bilimsel araçlar; dayanıklı tüketim malları; tekstil; gıda sanayi malları

TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER GSYİH : 1,8 trilyon Dolar (2011) GSYİH Büyüme Hızı : % 4,3 (2011) % 3,7 (beklenen 2012) Sınai Üretim Artış Hızı : % 4,5 (2011) % 4,0 (2012 tahmini) Enflasyon : % 6,1 İşsiz sayısı : 1,5 milyon (2011) Döviz kuru : 1 Dolar: 30,03 Ruble (2012)

RUSYA FEDERASYONU DIŞ TİCARETİ

Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticaret (2011, milyon Dolar) RUSYA FEDERASYONU DIŞ TİCARETİ Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticaret (2011, milyon Dolar) İHRACAT Değer İTHALAT Hollanda 62.567 Çin 48.264 35.241 Almanya 37.676 34.174 Ukrayna 20.121 İtalya 32.582 Japonya 15.004 30.510 ABD 14.602 Türkiye 25.429 Beyaz Rusya 13.685 24.923 Fransa 13.276 Polonya 21.369 13.401 16.605 Güney Kore 11.593 14.857 Kazakistan 6.859 Türkiye, Rusya’nın 2011 yılı ihracatında 6., ithalatında ise 13. sıradadır.

RUSYA FEDERASYONU DIŞ TİCARETİ Federal Gümrük Servisi verilerine göre Rusya’nın 2011 yılı ithalatında başlıca ürünler: Tarife Pozisyonu Ürün Milyon $ 84-90 Makina, ekipman 141.278 8703 Otomobiller 18.591 8704 Kamyonlar 2.675 3003-3004 İlaç 10.889 61-62 Örme ve örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları 6.742 72 Demirli metaller 6.303 0201-0204 Dondurulmuş et 4.608 2710 Petrol ürünleri 3.632 22 Alkollü ve alkolsüz içkiler 2.732 9401-9403 Mobilya 7304-7306 Çelik boru 2.576 6403 Deri ayakkabı 2.192 0302-0304 Dondurulmuş balık 1.883 170111 - 170112 Ham şeker 1.711 0805 Narenciye 1.577 1806 Kakao içeren ürünler 767 0902 Çay 625 0207 Kümes hayvancılığı ürünleri 593 0901 Kahve 517 4001-4002 Kauçuk 484 3808 Haşarat öldürücü, kemirici hayvanlara karşı koruyucu, zararlı bitkileri yok edici kimyasal ürünleri 451

RUSYA FEDERASYONU DIŞ TİCARETİ Federal Gümrük Servisi verilerine göre Rusya’nın 2011 yılı ihracatında başlıca ürünler şöyledir: Tarife Pozisyonu Ürün Milyon $ 2709 Ham petrol 171.696 2710 Petrol ürünleri 91.310 2710195100-2710196900 Fuel oil 43.533 2710193100-2710194900 Dizel yakıtı 31.683 2710114100- 2710115900 Oto benzini 2.642 2711210000 Doğal gaz 58.473 72 Demirli metaller 21.986 72 (hariç : 7201-7204) 16.017 7207 Demirden yarı mamuller 7.723 7208-7212 Hadde ürünler 4.883 7201 Demir 2.003 7202 Ferro-alyajlar 1.701 84-90 Makina ve ekipman (askeri teçhizat dahil) 21.087 2701 Taş kömürü 11.373 7601 İşlenmemiş aluminyum 7.158 7502 İşlenmemiş nikel 4.486 3105 Diğer gübreler 3.912 2711110000 LNG 3.855 1001 Buğday 3.670 3102 Azotlu mineral gübreler 3.439 4407 İşlenmiş kereste 3.387 2601 Demir cevherleri ve konsantreleri 3.185

Dış Ticaret Politikası Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri ile Serbest Ticaret Anlaşması Eurasec AB ile Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren Rusya-Beyaz Rusya-Kazakistan Gümrük Birliği Anlaşması, DTÖ’ye üyelik (2012) Genel Preferanslar Sistemi Rusya ile ticarette yaklaşık 130 ülke MFN statüsünden yararlanmaktadır. Bavul Ticareti

İthalatta Uygulanan Vergiler İthal mallar genel olarak 3 çeşit vergiye tabidir: Gümrük vergileri (http://www.alta.ru/taksa-online/en/) KDV: Genel olarak % 18’dir. Sınırlı temel gıda malları ile çocuklara yönelik gıda ve giysilerde uygulanan oran ise %10 Bazı ürünlere uygulanmakta olan özel tüketim vergileri

Rusya’da birçok mal grubunda gümrük kıymetlerinin tespiti açısından referans fiyat uygulaması yapılmaktadır. Rus Gümrük İdaresince fiyat açısından riskli olduğu değerlendirilen bazı mallarda belirlenen asgari kıymetlerin altında kalan beyanlar kabul edilememekte, malın girişine ancak asgari kıymet üzerinden vergi alınması kaydıyla izin verilmektedir. Bu uygulama Gümrük Teşkilatı içinde sirkülerler yoluyla yürütülmekte ve kamuya ilan edilmemektedir. Buna karşın, referans fiyat uygulaması bulunmayan mallar açısından ise, beyan edilen fiyatların gerçeğe uygunluğunu tespitte her bir gümrük kapısı bağımsız hareket edebilmektedir.

Dış Ticarette Standardizasyon Uygulamaları İthal edilen tüm mallar için Rusya standartlarına uygunluk belgesinin gümrük mercilerine ibrazı gerekmektedir. Standart veya standartlara uygunluk belgesi olmayan malların ithaline izin verilmemektedir. Söz konusu belgeyi vermeye yetkili merci ise (Standardizasyon, Metroloji ve Sertifikasyon Devlet Komitesi) GOSSTANDART’ tır. Anılan kuruluş tarafından, Rusya içinde veya ülke dışında oluşturduğu test ve ölçüm merkezleri vasıtasıyla sertifika düzenlenmektedir. Rus standartlarına uygunluk belgesi belirli bir ihraç partisi için alınabileceği gibi, belirli bir ürün için de alınabilmektedir. GOST-R Uygunluk Belgesi GOSSTANDART’ın Rusya’da akredite ettiği firmalardan alınabileceği gibi, Türkiye’den de bazı firmaların aracılığı ile temin edilmesi mümkündür.

İŞ VE YATIRIM ORTAMI GSYİH’nın yaklaşık % 60’ı kamu işletmelerince üretilmektedir. 2010 yılında 50 milyar Dolarlık özelleştirme programı açıklanmıştır. Bankacılık sektöründe hakimiyet iki büyük devlet bankasındadır. Ülkede 7 Türk bankası faaliyet göstermektedir. Küçük işletmeler için en önemli engel bürokratik engellerdir. DTÖ’ye üyelik ülkede yatırım ortamının iyileşmesine dönük gelişmelerin yaşanmasını sağlayacaktır.

İŞ VE YATIRIM ORTAMI GÖSTERGELERİ Pazarda İş Yapma Kolaylığı Sıralaması 183’te 120 İş Kurma Maliyet (Kişi başına düşen milli gelire oranı) % 2 Süreç 30 gün İnşaat izinleri 423 gün % 183,8 İşçi İstihdamı 19 Yaşında bir işçi ya da çırak için asgari ücret (aylık/$) 139 Vergi Oranları Toplam vergi oranı (%, kar) 46,9 İşçi sigorta primleri ve diğer istihdam vergileri (%, ticari kar) 32,1 Süreç (saat/yıl) 290 İhracat Gerekli belge sayısı 8 Süreç (gün) 36 İhracat maliyeti (Konteyner başına $) 1.850 İthalat 10 İthalat maliyeti (Konteyner başına $) 1.800 Yatırımcıyı Koruma Yatırımcıyı koruma endeksi (0-10) 4,7 İş Kapatma Süreç (yıl) 2 Kaynak: http://www.doingbusiness.org/data/

TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER

Tarihçe Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkiler Çarlık Rusya’sı ile başlamıştır. 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Türk sanayisinin gelişiminde Sovyet katkısı önemli rol oynamıştır. Seydişehir Alüminyum Fabrikası ve İskenderun Demir Çelik Fabrikası gibi bir çok yatırım SSCB tarafından desteklenmiştir. SSCB’de1985 yılında başlayan dışa açılma ve yeniden yapılanma hareketinden en fazla yararlanan ülkelerden biri Türkiye olmuş, Türk yatırımcıları ülkede aktif rol üstlenmiştir. 1992 yılında SSCB’nin dağılmasının ardından Rusya ve Türkiye arasında öncelikle ticari ilişkiler gelişmiştir. Türk özel sektörü ülkedeki yatırımlarına 1990’ların sonlarına doğru hız vermiştir.

İkili Anlaşma ve Protokoller, Karma Ekonomik Komisyon Toplantıları 8.10.1937 tarihli “Ticaret ve Seyrisefain Anlaşması” ile 25.2.1991 tarihli “Ticari ve Ekonomik İşbirliğine Dair Anlaşma” 15.12.1997 tarihinde imzalanan ve 17 Mayıs 2000 tarihinde onay süreci tamamlanan “Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına ilişkin Anlaşma” 15.12.1997 tarihinde imzalanan ve 1 Ocak 2000 tarihinde yürürlüğe giren “Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması” 15.12.1997 tarihinde imzalanan “Ticari, Ekonomik, Sınai, Bilimsel-Teknik İşbirliğinin Geliştirilmesi Hakkında Uzun Vadeli Program” Türkiye-Rusya Federasyonu IX. Dönem KEK Toplantısı 3-6 Ağustos 2009 tarihlerinde Ankara’da, X. Dönem KEK Toplantısı 11-12 Mayıs 2010 tarihlerinde Sn. Medvedev’in ziyareti ile eş zamanlı olarak Ankara’da yapılmıştır. 2-3 Mart 2011 tarihlerinde XI. Dönem KEK toplantısı Kazan’da yapılmıştır. Türkiye – Rusya Arasında Vize Muafiyeti Anlaşması 12 Mayıs 2011 tarihinde imzalanmış, 16 Nisan 2011 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER Ülkedeki Başlıca Türk Yatırımları Enka, Koç, Zorlu Grubu (Vestel, Taç, Zorlu Enerji), Efes, Şişecam, Kale Grubu, Eczacıbaşı gibi büyük firmaların yanı sıra çok sayıda KOBİ’mizin başta inşaat ve müteahhitlik, tekstil-konfeksiyon olmak üzere bilişimden gıdaya, hukuk-danışmanlıktan lojistik sektörüne hemen her sektörde yatırımları bulunmaktadır. 2011 yılı sonu itibarı ile Türk yatırımlarının toplam tutarı: 7,8 milyar Dolar Türk Yatırımlarının Yoğunlaştığı Bölgeler Moskova Kazan (Tataristan) Güney Rusya Federal Bölgesi (Rostov, Krasnodar, Soçi, Novorossisk) Novosibirsk Yekaterinburg Samara St. Petersburg Astrahan

TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER Türk Müteahhitlik Hizmetleri Sektörünün Faaliyetleri Yıllar Hacim (mil. $) Prj. Ad. 1989-1999 9.694 587 2000 165 19 2001 343 38 2002 428 40 2003 1.033 70 2004 746 56 2005 2.468 2006 2.738 61 2007 5.922 101 2008 2.778 43 2009 1.809 21 2010 1.277 34 2011 (Ocak-Aralık) 2.064 74 TOPLAM 31.465 1.214

TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER Türkiye’deki Rus yatırımları Turizm, hizmetler, petrol/gaz işleme ve depolama alanlarında 2011 yılı sonu itibarı ile Rus yatırımlarının toplam tutarı: 7, 6 milyar Dolar Mersin Akkuyu Nükleer Santrali’nin Rusya tarafından yapılacak olması ilişkileri daha da geliştirecektir. (Türkiye ile Rusya Arasında Akkuyu'da Nükleer Güç Santralinin Tesisine ve İşletimine Dair İşbirliğine İlişkin Anlaşma)

Türkiye ile Ticaret (bin $) Yıllar İhracat İthalat Denge Hacim 1997 2.056.542 2.174.258 -117.716 4.230.800 1998 1.347.533 2.154.994 -807.461 3.502.527 1999 586.589 2.371.856 -1.785.267 2.958.445 2000 643.903 3.886.583 -3.242.680 4.530.486 2001 924.107 3.435.673 -2.511.566 4.359.780 2002 1.172.039 3.891.722 -2.719.683 5.063.761 2003 1.367.591 5.451.316 -4.083.725 6.818.907 2004 1.859.187 9.033.138 -7.173.951 10.892.325 2005 2.377.050 12.905.620 -10.528.570 15.282.670 2006 3.237.611 17.806.239 -14.568.628 21.043.850 2007 4.726.853 23.508.494 -18.781.641 28.235.347 2008 6.483.004 31.364.477 -24.881.473 37.847.481 2009 3.202.398 19.450.085 -16.247.687 22.652.483 2010 4.628.153 21.600.641 -16.972.488 26.228.794 2011 5.995.406 23.950.487 -17.955.081 29.945.893 2011 (Ocak-Mart) 1.411.029 5.771.040 -4.360.011 7.182.069 2012 (Ocak-Mart) 1.523.836 6.094.630 -4.570.794 7.618.466

İhracatımızda Başlıca Ürünler Otomotiv ve oto yan sanayi ürünleri Turunçgiller Tekstil ve hazır giyim ürünleri Ev tekstili Domates Mücevherat Üzümler İnşaat malzemeleri Ayakkabılar Sabunlar ve temizlik malzemeleri Kayısı, kiraz, şeftali, erik Kurutulmuş meyveler Deri ve köseleden giyim eşyası (Başta kürkler olmak üzere) Tuvalet kağıtları, kağıt havlu, mendil, kumaş, masa örtüsü v.b. Ayçiçeği tohumu Tütün Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar (şofbenler)

İthalatımızda Başlıca Ürünler Petrol ve petrol ürünleri Taş kömürü İşlenmemiş alüminyum Demir/çelik sıcak hadde yassı mamulleri Arıtılmış bakır, işlenmemiş bakır alaşımları Demir/alaşımsız çelikten yarı mamuller Buğday ve mahlut Demir/çelik yassı mamuller Azotlu mineral/kimyasal gübreler

BALIKESİR’İN BAŞLICA ÜRÜNLER İTİBARI İLE İHRACATI (Dolar) GTİP Kodu Ürün Adı 2010 2011 Değişim (%) 0207 KÜMES HAYVANLARININ ETLERİ VE YENİLEN SAKATATI (TAZE, SOĞUTULMUŞ VEYA DONDURULMUŞ) 53.389.037 82.228.504 54,0 6305 EŞYA AMBALAJINDA KULLANILAN TORBA VE ÇUVAL 63.526.616 71.676.867 12,8 8504 ELEKTRİK TRANSFORMATÖRLERİ, STATİK KONVERTÖRLER (ÖRNEĞİN; REDRESÖRLER) VE ENDÜKTÖRLER 49.472.752 26.351.215 -46,7 8707 KARAYOLUNDA KULLANILAN MOTORLU TAŞITLAR İÇİN KAROSERİLER (ŞOFÖR MAHALLERİ DAHİL) 17.155.685 19.787.889 15,3 8209 ALETLER İÇİN MONTE EDİLMEMİŞ LEVHA, ÇUBUK, UÇ VB (SERMETLERDEN) 10.887.122 15.386.079 41,3 2515 MERMER VE TRAVERTEN, EKOSİN, SU MERMERİ, KİREÇLİ TAŞLAR 15.751.043 13.388.554 -15,0 2508 DİĞER KİLLER, ANDALUZİT, SİYANİT VE SİLİMANİT, MÜLİT, ŞAMOT VE DİNAS TOPRAKLARI 10.900.660 13.262.195 21,7 6802 YONTULMAYA VEYA İNŞAATA ELVERİŞLİ İŞLENMİŞ TAŞLAR (KAYAGAN TAŞI HARİÇ), MOZİK İÇİN KÜP ŞEKLİNDE TAŞL 15.470.970 13.194.665 -14,7 7317 DEMİR VEYA ÇELİKTEN KÜÇÜK VE BÜYÜK ÇİVİLER, PÜNEZLER, OLUKLU VE YİVLİ ÇİVİLER VB EŞYA 7.945.059 11.227.185 4408 KAPLAMA, KONTRPLAK VB. İÇİN YAPRAKLAR; KALIN <= 6MM. 10.040.603 10.579.504 5,4 8436 TARLA VE BAHÇE TARIMINA, ORMANCILIĞA, KÜMES HAYVANCILIĞINA, ARICILIĞA MAHSUS DİĞER MAKİNA VE CİHAZLA 7.317.673 8.595.213 17,5 0302 BALIKLAR (TAZE VEYA SOĞUTULMUŞ) 12.814.972 7.395.824 -42,3 0407 KUŞ VE KÜMES HAYVANLARININ KABUKLU YUMURTALARI 5.445.913 6.556.606 20,4 7315 DEMİR VEYA ÇELİKTEN ZİNCİRLER VE AKSAMI 3.062.975 4.825.937 57,6 1605 HAZIRLANMIŞ/KONSERVE EDİLMİŞ KABUKLU HAYVANLAR, YUMUŞAKÇALAR VE DİĞER SU OMURGASIZLARI 4.779.234 4.772.264 -0,1 0307 YUMUŞAKÇALAR (CANLI, TAZE, SOĞUTULMUŞ, DONDURULMUŞ, KURUTULMUŞ, TUZLANMIŞ VS.) 3.831.455 4.313.647 12,6 0404 PEYNİR ALTI SUYU VE TABİİ SÜT BİLEŞENLERİNDEN İBARET DİĞER ÜRÜNLER 4.536.755 3.953.380 -12,9 1101 BUĞDAY UNU/MAHLUT UNU 543.070 3.510.688 546,5 8466 84.56 İLA 84.65 POZİSYONLARINDAKİ MAKİNALARDA KULLANILMAYA ELVERİŞLİ AKSAM, PARÇA, AKSESUAR (PARÇA, 2.256.725 3.292.666 45,9 3916 PLASTİKTEN MONOFİLLER, İNCE VE KALIN ÇUBUKLAR VE PROFİLLER (ENİNE KESİTİNİN EN GENİŞ YERİ > 1MM) 5.349.724 3.087.226 Genel Toplam 373.286.880 402.066.141 7,7

BALIKESİR’İN İHRACATINDA BAŞLICA PAZARLAR Balıkesir’in toplam ihracatında Rusya’nın payı yaklaşık % 0,5’tir. Rusya, Balıkesir’in ihracatında 36. sırada gelmektedir.

BALIKESİR’İN RUSYA İLE İKİLİ TİCARİ İLİŞKİLERİNİN GENEL GÖRÜNÜMÜ 2010 2011 İHRACAT İTHALAT Dolar Firma Adet 3.767.924 17 15.645.987 20 2.155.829 16 23.558.774 23 Balıkesir’in Rusya’ya ihracatı 2011 yılında % 42,8 azalmıştır. İlin Rusya’dan ithalatı ise % 50,5 oranında artmıştır.

DIŞ TİCARETTE POTANSİYEL ARZ EDEN TARIM VE GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ Ne ihraç edebiliriz? Ne ithal edebiliriz? Yaş meyve ve sebze (narenciye ürünleri, domates, elma, üzüm) Buğday Kuru üzüm, kuru kayısı Sert kabuklu meyveler (Antep fıstığı, fındık v.b.) Ayçiçeği Kesme çiçek Dondurulmuş meyve-sebze Meyve suyu Çay Makarna Bisküvi Şekerli ve çikolatalı mamuller Gofretler Mayalar Salça Su Ürünleri Organik tarım ürünleri Zeytin ve Zeytinyağı Meyve Suyu

DIŞ TİCARETTE POTANSİYEL ARZ EDEN SANAYİ ÜRÜNLERİ Ne ihraç edebiliriz ? Ne ithal edebiliriz ? İnşaat malzemeleri Petrol ve petrol ürünleri Mobilyalar, aydınlatma cihazları Otomotiv ana ve yan sanayi ürünleri Alümünyum ve alüminyumdan eşyalar İnşaat ve maden makineleri Ambalaj Malzemeleri, Hijyenik Kağıt Ür. Tıbbi alet ve cihazlar Bakır ve bakırdan eşyalar Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri Demir ve çelikten yarı mamuller Maden ve mineraller Petrol ürünleri ve yağları Tekstil ve hazır giyim Deri ve kürklü giyim eşyaları Televizyonlar, beyaz eşya Takım tezgahları Metal şekillendirme-kesme makine ve presler

PAZAR İZLENİMLERİ

Pazar Avantajları/Fırsatlar Rusya, 2008 sonunda başlayan küresel krize kadar süren son 10 yıllık süreçte dünyanın en hızlı büyüyen ülkelerinden biri olmuştur. Küresel krizle birlikte ülke ekonomisi ani bir şekilde daralmıştır. Alınan önlemler sayesinde 2010 yılında toparlanma süreci başlamıştır. Tüketiciler tasarruf yerine tüketim eğilimi göstermektedir. Ülkede nüfusun yaklaşık % 21’ine denk gelen ve giderek genişleyen bir orta sınıf mevcuttur. En önemli kentler Moskova, St. Petersburg, Kazan, Yekaterinburg, Samara, Nizhniy Novgorod, Omsk, Chelyabinsk, Rostov-na-Donu gibi kentlerdir. 2010-2030 yılları arasında en hızlı büyümesi beklenen kentler Kazan, Yekaterinburg ve Moskova’dır. 2010 yılında Yekaterinburg, Kazan, Tomsk, Krasnodar ve Rostov-na-Donu en fazla gelişme kaydeden kentler olmuştur. 10 milyonluk nüfusa sahip başkent Moskova ülkenin aynı zamanda en önemli ekonomik ve ticari merkezidir. Moskova’yı St. Petersburg takip etmektedir. Volga ekonomik bölgesinde yer alan Kazan, halihazırda ülkenin en hızlı büyüyen kenti olup, ülkenin en önemli sanayi ve finans merkezlerinden biridir.

Pazar Avantajları/Fırsatlar Rusya, 160’dan fazla etnik grubun bir arada bulunduğu çok uluslu bir ülkedir. Nüfusun yaklaşık % 80’i Ruslardan oluşmaktadır. Bu oranın 2030 itibarı ile % 78’e gerilemesi beklenmektedir. Tatarlar % 4’lük payları ile ülkedeki ikinci büyük etnik gruptur. Tatarların nüfustaki payı da giderek azalmaktadır. Bununla birlikte ülkedeki diğer başlıca etnik gruplar olan Çeçen, Ermeni, Başkurt ve Avar’ların 2010-2030 döneminde nüfuslarının artması beklenmektedir. Ülkede Müslüman nüfus da giderek artmakta, helal ürünlere ilişkin düzenlemeler yapılmakta, fuarlar düzenlenmektedir. (http://www.muslimeco.ru/eng/) Sovyet dönemi ağır sanayi politikaları neticesinde KOBİ’lerin ülkedeki mevcudiyetleri yok denecek kadar azdır. Çeşitli sanayi kollarının (otomotiv, hafif sanayi, ilaç v.b.) oluşturulması yönünde 2020 yılına kadar uygulanması öngörülen çeşitli stratejiler açıklanmıştır. Son yıllarda artan çağdaş apartman ve villa talebi nedeniyle Rusya’da planlanan büyük ve küçük çaplı projeler hız kazanmıştır. Rusya’nın artan enerji ihtiyacının giderilmesi için yeni boru hatları inşaatları ve enerji santralleri ihaleleri açılmaktadır. Ulaştırma altyapısı ve endüstriyel alanda çok sayıda proje ihale edilmektedir. Krasnodar bölgesinde yer alan Soçi kentinde düzenlenecek olan 2014 Kış Olimpiyatları için kamu bütçesinden 12 milyar dolarlık kaynak ayrılmıştır. Olimpiyatların başta Soçi olmak üzere, Krasnodar, Novorossisk ve Rostov’da inşaat faaliyetlerini hızlandıracağı düşünülmektedir. Ayrıca 2014’te Krasnodar’da Formula-1 Yarışları düzenlenecektir.

Pazar Avantajları/Fırsatlar FIFA 2018 Dünya Kupası Rusya’da düzenlenecektir. Dünya Kupası'na hazırlık için Rusya’nın yaklaşık 300 milyar Ruble (10 milyar Dolar) harcaması beklenmektedir. Kupa maçlarına St. Petersburg, Moskova, Kaliningrad, Kazan, Yaroslavl, Krasnodar ve Soçi kentlerinin ev sahipliği yapacağı ilan edilmiştir. Rusya’nın Dünya Kupası öncesinde stadyum inşa ve yenileme faaliyetlerinin yanı sıra 7 711 km. otoyol, 2 024 km. demiryolu ve ayrıca çok sayıda yeni otel inşa etmesi beklenmektedir. 2013’te Tataristan’ın başkenti Kazan’da “Üniversite Oyunları” gerçekleştirilecektir. 2012’de Rusya Uzakdoğusu’nun en büyük kentlerinden biri olan Vladivostok’ta gerçekleştirilecek “2012 APEC Liderler Zirvesi” bölgede turizm-otelcilik ve müteahhitlik hizmetleri alanlarında önümüzdeki yıllarda dikkat çekici büyüme sağlayacaktır. Rusya, uluslararası perakende kuruluşları tarafından Hindistan’dan sonra en fazla potansiyel vaad eden ikinci pazar olarak değerlendirilmektedir. Özellikle gıda perakendeciliği alanında pazarda boşluklar bulunmaktadır.

Pazardaki Zorluklar/Tehditler Dil, Rusya ile iş yapmayı düşünen işadamlarımız için önemli bir engel olabilmektedir. Rusça bilen eleman istihdamı şarttır. Bürokrasinin fazlalığı, gümrüklerdeki işlemlerin karmaşık olması beklemelere neden olabilmektedir. Ülkede ticari bağlantıların kurulmasında kişisel ilişkiler önemli rol oynamaktadır. Başarı için güvenilir ve deneyimli bir ticari partnerle çalışmak ön koşuldur. Bununla birlikte ülkede Ticaret ve Sanayi Odalarına üyelik zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu nedenle firma güvenilirliği konusunda büyük firmalar haricinde kişisel görüş ve intiba gerekmektedir. Dünyanın en geniş yüz ölçüme sahip ülkesi olan Rusya’da dağıtım altyapısının yeterince gelişmiş olmaması lojistik bakımdan sorunlar yaratabilmektedir. Rus ithalatçılar yabancı firmaların Rusya Federasyonu’nda temsilcilik veya deposunun olup olmadığı hususuna ağırlık vermekte, küçük ve orta çaplı Rus tüccarlar sermayeleri oranında bu depolardan mal temini yoluna gitmektedir. Doğrudan ithalat ise bu tür tüccarlarca tercih edilmemektedir. İhracatta mal sevkiyatında kara taşımacılığı kullanılmakta, navlun maliyetleri zaman zaman mal bedelleri kadar tutmaktadır. Standardizasyon işlemlerinin karmaşık olması, açık olmayan bir yapıda olması ve pek çok ürün için talep edilmesi sorun yaratabilmektedir.

Pazarda Başarı için Bazı İpuçları Pazara uzun vadeli bir bakış açısı ile yaklaşılmalı, sabırlı olunmalı Pazara giriş öncesinde bir ön çalışma yapılmalı, pazar ziyaret edilmeli Ülkedeki önemli sektörel fuarlara katılım sağlanmalı Reklam ülkede satışı etkileyen önemli bir unsurdur. Bu nedenle, tanıtım ve tutundurma çalışmalarına önem verilmeli Uygun fiyat, kaliteli ürün/teslimat hususuna önem verilmeli Güvenilir, kredibilitesi yüksek bir ticari ortak bulunmalı Ofis, depo, mağaza kurmak sureti ile bir dağıtım ağı oluşturulmalı Ülke koşullarına hakim, vasıflı yerel personel istihdam edilmeli Pazara girişten bir süre sonra, gerekiyorsa pazarda yatırıma yönelinmeli

Yararlı Linkler http://www.ekonomi.gov.tr (T.C. Ekonomi Bakanlığı) http://www.musavirlikler.gov.tr (Ticaret Müşavirliklerimiz) http://www.ibp.gov.tr (İhracat Bilgi Platformu/Ülke Masaları) http://www.trademap.org (Dış ticaret istatistikleri için) http://www.auma.de (Dünya genelindeki uluslararası fuarlar için) http://madb.europa.eu/mkaccdb2/indexPubli.htm (AB Pazara Giriş Veri Tabanı)