SAĞLIK ÇALIŞANLARINA YÖNELİK ŞİDDET Uz. Dr. Ülkümen RODOPLU Avrupa Acil Tıp Birliği Başkanvekili www.ulkumenrodoplu.com

Sunu planı Epidemiyoloji Giriş Şiddet riski Saldırgan hastanın özellikleri Şiddeti önceden sezinlemek Şiddet ile mücadele Muayene Korunma Sonuç

Kaynaklar Tintinalli ACEP EuSEM

Şiddet En fazla acil servislerin bekleme odaları ve tedavi merkezi bölümlerinde ve Travma merkezlerinde Cerrahi birimlerde görülüyor..

Şiddete maruz kalmak ! Türkiye’de son yıllarda hastanelerde, özellikle acil servislerde hizmet veren hekimlerin şiddete maruz kalma sıklığı artmaktadır.

Acil serviste şiddet riski Acil servisler doğal olarak aşırı stresli mekanlardır. Hasta ya da yakınları değişik nedenlerden kaynaklanan gecikmeleri tolere edemeyip saldırganlaşma eğilimi gösterebilir….

Saldırı davranışı yapan hastada sebepler???? 1.Organik hastalıklar 2.Psikiyatrik hastalıklar

1.Organik hastalıklar Daha önce psikiyatrik bir hastalığı yok iken Ani başlangıçlı psikotik, ajite ve saldırgan davranış → ??? Genelde yaş 40 ↑ Ayrıntılı fizik muayene gerekir..

Organik hastalıklar İlaç – alkol entoksikasyonu / yoksunluğu Hipoglisemi / Hipoksi İnfeksiyon (sepsis, menenjit, ensefalit) Organ yetmezliği (karaciğer, böbrek) Sıcak Çarpması Organik Beyin Sendromları (nöbet, travma, tümör)

2.Psikiyatrik hastalıklar Acil serviste saldırgan davranış gösterenlerde en sık rastlanan tanı; Paranoid şizofreni, Kişilik bozuklukları, Bipolar affektif bozukluk

Psikiyatrik bozukluklar 45 yaş altı ve normal vital bulgular Davranışsal bozukluklar manupülatif, antisosyal, borderline Akut stres durumu iş kaybı, eş kaybı, ekonomik kriz

Acil serviste ŞİDDET neden ortaya çıkar? Bir yaralının ya da hastanın ölümü Tedavi yetersizliği: ölüm nedeni olarak.. Travma (Travma geçiren hasta ve yakınları diğer hastalara göre şiddet olaylarına daha fazla karışıyor)

Acil serviste ŞİDDET neden ortaya çıkar? Fazla süre beklemek: 3-4 saatten daha fazla..provoke… Bakım gecikmeleri Anstabil kişilik: (çok daha kolay irrite olurlar )

Acil serviste ŞİDDET neden ortaya çıkar? Muayene ve tedaviler esnasında oluşan tartışma, anlaşmazlık, saygısızlık, kaba ihtarlar, sözler.. Psikolojik sorunlar Alkol etkisinde olmak İlaç bağımlılığı ya da yoksunluğu durumu

Acil serviste ŞİDDET neden ortaya çıkar? Sorumsuz açıklamalar Yayınlar; gazete, TV Caydırıcılık azlığı Bizden kaynaklanan nedenler Fiziksel mekan 1.basamak, sevkler

Acil olmayan olgular Ne yapalım? 112 arama Triaj İdare, yönetim, bakanlık

Şiddetin en iyi göstergeleri Kendi pratiğimiz Görsel ve yazılı basındır

Sözlü saldırı Fiziksel saldırı Rehin alınma Ateşli silah yaralanması Delici veya künt bir araç ile yaralanma veya daha geniş anlamda “bir şekilde” saldırıya uğrama artan sıklıkta bildirilmektedir…

Şiddet görülme sıklığı ? ABD’de 170 eğitim hastanesinde çalışan 127 Acil Servisde… Elde edilen bilgilere göre: Hastanede günde en az 1 sözlü tehdit (n=41, %32) Ayda en az 1 silahlı tehdit (n=23,%18) Lavoie FW, Carter GL, Danzl DF, et al. Emergency department violence in United States teaching hospitals. Ann Emerg Med 1988;17(11):1227-33.

Şiddet görülme sıklığı ? Beş yıllık bir izlemede ise: 72 (%57) hastanede personelin silahlı tehditi, 55 (%43) hastanede ise ayda en az bir kez acil servis personelinin fiziksel saldırıya maruz kalması, 102 (%80) hastanede personelin yaralanması, 9 (%7) hastanede ölüm saptanmıştır. Lavoie FW, Carter GL, Danzl DF, et al. Emergency department violence in United States teaching hospitals. Ann Emerg Med 1988;17(11):1227-33.

Şiddet görülme sıklığı ? 2003 yılında Hong Kong halk hastanesinde yapılan bir çalışmada 3 aylık periyotta 26 saldırgan ile 25 olay meydana geldiği… %64’ünün verbal şiddet olduğu.. Hiçbir olayda silah olmadığı… CH Chung. Emergency department violence: a local scene. Hong Kong Journal of Emergency Medicine. Volume 10 Number 1, January 2003

Şiddet görülme sıklığı ? Aynı çalışmada şiddet nedenleri; Uzun süre beklemek (%36) Mental durum bozukluğu (%28) Bakım hoşnutsuzluğu (%20) %69’u erkek ve 21-50 yaş arası.. En fazla hastalara, eşlik eden personele, hemşirelere ve en az doktorlara şiddet…. CH Chung. Emergency department violence: a local scene. Hong Kong Journal of Emergency Medicine. Volume 10 Number 1, January 2003

Saldırgan insanın özellikleri Genellikle 30 yaş ve altında, Erkek, Legal ya da illegal olarak silah bulundurabilen, Alkol ya da ilaç bağımlısı yapıda olan, Otorite ile sorunları olan

Saldırgan insanın özellikleri Daha önce birkaç kez tutuklanma öyküsü bulunan kişilerdir.. Bazıları şiddeti huy edinmişken Bazıları belli koşullarda (uyarıda) şiddet gösterir..

Saldırgan insanın özellikleri Genellikle tıbbi ve psikolojik sorunları vardır Kaybedecek bir şeyi olmadığını düşünen intihara eğilimli depresif insanlardır ve başkalarının hayatını umursamaz yapıları vardır

Saldırgan insanın özellikleri Ancak şiddet uygulama eğilimi açısından psikolojik sorunlu olgular ile normal hastalar arasında büyük bir fark olmadığı bildirilmektedir..

Şiddet eğilimini önceden sezinlemek Acil servisde çalışanların bir şiddete maruz kalma riskini bilmesi ve ona karşı kendini koruması gereklidir. Acil serviste şiddetten korunmanın en iyi yolu olay patlak vermeden önce onu sezip önlemeye çalışmak ya da yardım aramaktır

Şiddet eğilimini önceden sezinlemek Bir personelin hastadan rahatsız olma önsezisi hekimi olası bir olay açısından uyarmalıdır.

Şiddet eğilimini önceden sezinlemek Fiziksel bir saldırı öncesi konuşarak tansiyonun yükseltilmesi, bağırmak, postür değişikliği, artmış fiziksel aktivite ve yerinde duramama tipik davranışlardır..

Şiddet eğilimini önceden sezinlemek Bu belirtilerin önceden görülmesi ve uygun önlemlerin alınması mümkündür. Ancak sağlık personeli ani ve beklenmeyen bir şiddete de maruz kalabilir...

Şiddet ile mücadele Ansızın saldırganlaşan olguyu ve yakınlarını kontrol etmek için bazı güvenlik önlemleri önerilir…

Şiddet ile mücadelede önerilenler Risk değerlendirmesinin yapılması Korunma stratejilerinin geliştirilmesi Güvenlik sistemlerinin sağlanması Personel eğitiminin sağlanmasıdır Nurs Manage. 1998 Jul;29(7):60, 63. Violence in the emergency department. Hoag-Apel CM. Emergency/Trauma Services, Freeman Hospitals and Health System, Joplin, Mo., USA.

Şiddet ile mücadelede önerilenler Saldırgan ile göz göze gelmemeli Normalden 4 kat daha uzak güvenlik mesafesini korumalı (bir kol mesafesi..) Başarılı olacağınızdan emin değilseniz kaçmamalı/dövüşmemeli

Anksiyete Hasta ile ilgilenmek yararlı Hastaya dürüst ve saygılı olun “bu benim işim değil” demeyin Hastaya dürüst ve saygılı olun “Neden kızgın olduğunuzu anlıyorum” Soğukkanlı ve sakin kalın Asla yargılamayın Hastaya “barış” önerin “Gelin bu odada oturalım, siz anlatın derdinizi”

Savunma Hastaya mantıklı seçenekler sunun Hasta kendi durumu için karar versin Aşırı tepki ya da sözlü saldırılara yanıt olayın boyutunu büyütür Hastayı bu aşamada tehdit etmeyin

Şiddet ile mücadelede önerilenler Eğer bir hasta sizden uzaklaşıyor ise ısrar etmemeli, onun istediği yerde durmalı.. ve gerekiyorsa hastadan korkmuş gibi görünmeli... Hasta saldırganlaşma eğiliminde ise yardım istemeli Tehlike anında kaçmak için kapıya/çıkışa yakın durulmalıdır..

Saldırganlık potansiyeli olan bir olgu ile konuşma/ muayene etme durumunda: Güvenlik personelinden hastanın üzerini aramasını ve silah varsa uzaklaştırmasını…. Güvenlik personelini….oda içinde ya da kapı önünde…. Mümkünse 2 çıkışı olan muayene odası..

Saldırganlık potansiyeli olan bir olgu ile konuşma/ muayene etme durumunda: Saldırı aracı olarak kullanabileceği olası aletleri (tepsi, sıcak içecek, bistüri, makas, elektrik kablosu) ve kişisel aksesuarı (kayış, askı vs. )…

Saldırganlık potansiyeli olan bir olgu ile konuşma/ muayene etme durumunda: Eğer bir silah ile tehdit varsa korkunuzu belli etmemeli.. Tartışmamalı, bağırmamalı ve sözlü yakınmamalı. Başarılı olacağınızdan emin değilseniz koşarak kaçmamalı...

Saldırganın sakinleştirilmesi Şiddete başvuran kişiyi 3 yöntem ile kontrol etmeye çalışabiliriz. a.Konuşarak sakinleştirme b. c.

Saldırganın sakinleştirilmesi Şiddete başvuran kişiyi 3 yöntem ile kontrol etmeye çalışabiliriz. a. Konuşarak sakinleştirme b.Güç uygulayarak etkisizleştirme c.

Saldırganın sakinleştirilmesi Şiddete başvuran kişiyi 3 yöntem ile kontrol etmeye çalışabiliriz. a. Konuşarak sakinleştirme b.Güç uygulayarak etkisizleştirme c.Farmakolojik ajanlar

Saldırganın sakinleştirilmesi c.Farmakolojik ajanlar (Opiat, barbiturat, Nöroleptik, benzodiazepin ve çok nadiren nöromuskuler blokaj) ile girişim gerekebilir.

ABD’nde Farmakolojik tedavide en fazla kullanılan ilaçlar Benzodiazepinler (diazepam, lorazepam…) Nöroleptiklerdir (haloperidol, droperidol…)

Farmakolojik kısıtlama Trankilizanlar Midazolam- Dormicum® Antidot; Flumazenil - Anexate® Solunum Depresyonu, aşırı doz Nöroleptikler Haloperidol – Haldol® Antidot; Difenhidramin -Benison®, Akineton - Akineton® Hipotansiyon, ektrapiramidal semptomlar, antikolinerjik semptomlar 30-60 dakikalık doz ve ilaçlar kullanın

Acil servis personeli ve hastaların korunması Acil servis sistemi ve acil serviste çalışan personel genellikle bu konuda hazırlıksız ve eğitimsizdir. Gelişen olaylarda hasta her zaman haklıdır mantığı ya da olaya medyatik ve populist yaklaşımlar son derece yanlıştır.

Acil servis personeli ve hastaların korunması Çalışanların bu konuda hata ya da kusuru olabilir. Ancak tüm doktorların bu konuda eğitilmeleri gereklidir. Acil servislerde daha deneyimsiz hekimler bu tür olaylara deneyimli hekimlere göre daha kolay yol açabilirler.

Acil servis personeli ve hastaların korunması Acil servise dışarıdan girişin denetlenmesi Metal dedektörler ile girenlerin kontrolü Korumalı akrilik pencereler 24 SAAT var olan Güvenlik personeli Personelin dışarı çıkmasına izin veren ancak dışardan içeriye girişe izin vermeyen otomatik dış kapılar gibi önlemler ile acil servisler daha güvenli olabilir

Ek olarak acil servis çalışanlarının saldırganlaşma eğilimi gösteren hastayı hızlı bir şekilde tanıma ve onu yatıştırma konusunda eğitilmiş olması önemlidir…..

TCK 254. ve 271. maddesi… Memura karşı suç 1-5 yıl arası hapis cezası

EuSEM tarafından acil serviste saldırgan hastadan korunmada önerilenler-2001- Yeterli güvenlik personeli, fiziksel bariyerler, gözetim ekipmanları ve diğer güvenlik sistemlerinin sağlanması Lokal yasama/yürütme acentaları ile bu güvenlik sisteminin koordineli olmasının sağlanması Acil serviste şiddet durumlarında yazılı acil servis protokollarının oluşturulması Personel eğitiminin sağlanması

SoNuÇ: Acil servis çalışanlarının şiddete karşı eğitilmeleri ve bilinçlendirilmeleri gerekir. İç güvenlik sistemi çok iyi çalışmalı ve tüm hastanelerin birbirine benzer güvenlik protokolleri oluşturmaları gerekir.