BAKIRKÖY 70.YIL SAĞLIK MESLEK LİSESİ MESLEK DERSLERİ ÖĞRETMENİ NEBİYE SÜMER İLK YARDIM FORMATÖR ÖĞRETMEN 1

İLK YARDIM-İLK MÜDAHALE SEMİNERİ PROGRAMI 1.Gün:(6 saat) Kurs programının tanıtımı, temel yaşam desteği, genel ilk yardım bilgileri, kanamalar yaralanmalar. 2.Gün:(6 saat) Yanık,donma,sıcak çarpmaları,kırık,çıkık,burkulma,zehirlenme,hayvan ısırmalarında ilk yardım ilk müdahale. 3.Gün:(6 saat) Göz,kulak ve buruna yabancı cisim kaçması,boğulmalarda ilk yardım ilk müdahale,hasta-yaralı taşıma teknikleri, seminer değerlendirmesi

I. BÖLÜM GENEL İLKYARDIM BİLGİLERİ

İlkyardım Ani olarak hastalanan, kaza ya da felakete uğrayanlara olay yerinde, tıbbi destek sağlanıncaya kadar, hayat kurtarma yanında, kötüye gidişi önleme ve iyileşmeye katkıda bulunma amacıyla yapılan ilaçsız, geçici müdahale ya da uygulamalardır .

Acil Tedavi Hasta/yaralının durumunu iyileştirici, kontrol altına alıcı ve hayatını devam ettirici, Tıbbi araç ve gereçler kullanılarak sağlık personeli tarafından olay yerinde yapılan geçici tıbbi uygulamalara ACİL TEDAVİ (acil yardım) denir.

İlkyardımcı İlkyardımın tanımında belirtilen amaçlar doğrultusunda; H/Y’ya tıbbi araç - gereç kullanmaksızın, mevcut imkanlarla ilkyardımın ilkelerini ilaçsız olarak uygulayan,temel ilkyardım eğitimi almış, bu konuda ehliyetli kişiye İLKYARDIMCI denir.

İlkyardımın Öncelikli Amaçları ØYaşam fonksiyonlarının sürdürülmesini sağlamak ØDurumunun kötüleşmesini önlemek Øİyileşmeyi kolaylaştırmaktır.

İlkyardımın Önemi İlkyardım, yaşamla ölümü ayıran ince bir çizgidir… İstatistiksel verilere göre kazalara bağlı ölümlerin %10 kadarının ilk 5 dakikada, %50 kadarının ise 30 dakika içerisinde meydana geldiği saptanmıştır. İlkyardım, yaşamla ölümü ayıran ince bir çizgidir…

İlkyardımın Öncelikleri A (Airway opening)=Soluk yolunun açılması B (Breating)= Solunumun sağlanması C (Circulation)= Dolaşımın sağlanması

İlkyardımın Temel Uygulamaları Koruma: Olay yerindeki hasta veya yaralılar ile diğer kişilerin yaşamını veya sağlığını olumsuz etkileyebilecek etkenlere karşı alınacak olay yeri güvenlik önlemleri ve olaya ilişkin bazı değerlendirmeleri kapsar Bildirme: Hasta veya yaralılara gerekli yardımların sağlanması amacıyla ilgili kuruluşların haberdar edilmesidir. Bildirmede; ilkyardımcı kendisini tanıtarak, olay yerini açık ve anlaşılır biçimde belirttikten sonra olayın türü, yaralı sayısı ve sağlık durumları, olay yerinin durumu ve diğer koşullar hakkında bildirimde bulunur. Kendi telefon numarasını da vererek, acil yardım ekibi telefonu kapattıktan sonra telefonu kapatıp yardımın gelmesini bekler. Kurtarma: Olay yerindeki hasta ve yaralıların değerlendirilmesi, değerlendirme sonucuna göre gerekli ilkyardımın yapılması, ve hasta / yaralıları öncelik sırasına göre ayırarak usulünce nakledilmesi aşamalarını kapsar.

İlkyardımın Temel Uygulamaları İlkyardımcının müdahale ile ilgili yapması gerekenler; Olay yerinin güvenliğini sağlamak Müdahale için, soğukkanlı ve hızlı bir şekilde değerlendirme yapmak Doğru bildiklerini uygulamak Kişinin durumuna göre pozisyon vermek Solunum, kalp durması, kanama, şok ve ağır yaralanma gibi durumlara öncelikle müdahale etmek Bilinci açıksa psikolojik destek sağlamak,yarasını görmesini engellemek Bilinci kapalı olanlara ağızdan hiç bir şey vermemek Vücut ısısını normal düzeyde tutmaya çalışmak Tıbbi ve diğer yardımlar için haberleşmeyi sağlamak Birden fazla H / Y varsa öncelik sırasına göre sevk etmek Tıbbi yardım sağlanıncaya kadar H/Y’ya refakat etmek ve verilen pozisyonda taşınmasını sağlamak

İlkyardımcının Özellikleri İlk yardım konusunda yeterli bilgi ve beceriye sahip olmalı Soğukkanlı, davranışları güven verici olmalı ve ümitsizlik belirtisi göstermemeli Çabuk ve doğru karar verebilmeli Çevre olanaklarından yararlanabilmeli ve yaratıcı olmalı Mevcut araç-gereçleri iyi kullanmalı Sorumluluğunun sınırlarını bilmeli İnsancıl olmalı ve vicdani sorumluluk duygusuyla hareket etmeli

Hayat Kurtarma Zinciri Olay yerinde Temel Yaşam Desteği (İlkyardım Uygulamaları) 2 Ambulans desteği Sağlık Kuruluşuna Telefonla Haber vermek 3 Sağlık kuruluşu Acil servisler 1 4

II. BÖLÜM II. BÖLÜM HASTA, YARALI VE OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İNSAN VÜCUDU Hücre Doku Vücudun bağımsız olarak yaşayabilen en küçük birimine hücre denir. Hücreler birleşerek dokuları, dokular birleşerek organları, organlar birleşerek sistemleri oluşturur. Doku Aynı yapıya sahip ve aynı görevi yapmak üzere bir araya gelen hücreler topluluğuna doku denir.

Organ Belli bir görevi yapmak üzere, çeşitli dokuların birlikte oluşturdukları yapılara organ denir. Sistem Vücutta aynı amaç için çalışan organlar bütününe sistem denir.

Boşaltım Sistemi Sinir Sistemi Sindirim Sistemi Üreme Sistemi İç Salgı Sistemi

Hareket Sistemi Vücudu ayakta tutan,hareket etmeyi sağlayan,iç organları dış etkenlerden ve travmalardan koruyan, sistemlerin kolay çalışmasın sağlayan ve vücuda şekil veren bir oluşumdur Kemikler Eklemler ve Kaslar dan meydana gelmiştir.

Dolaşım Sistemi Dolaşım sistemi;kalp,damarlar ve damarlar içinde dolaşan kandan oluşmuştur.

Kalp Kalp; iki akciğer arasındaki boşlukta, tepesi yukarıda, tabanı aşağıda olan koni biçiminde bir organdır. Kalp kasılmak suretiyle kanı damarlara pompalar. Kalp yetişkin insanda bir dakikada 60-100 defa kasılır. Çocuklarda ise kalp atım sayısı yaklaşık 100 kez kadardır. Çocuklarda kalp atım sayısı, 10 yaşından itibaren erişkinlerdeki kadardır.

Kalp, sağ ve sol kalp olmak üzere ikiye ayrılır Kalp, sağ ve sol kalp olmak üzere ikiye ayrılır. Ayrıca her iki taraf da üst ve alt bölümlere ayrılır. Üst bölümlere “kulakçık”, alt bölümlere ise “karıncık” denir. Böylece; kalp iki kulakçık ve iki karıncık olmak üzere dört gözlüdür.

Damarlar Kan damarları; kanı kalpten vücuda dağıtan ve kirlenen kanı vücuttan kalbe taşıyan, dolaşım sistemine ait elemanlardır. Kan damarları; atardamarlar, kılcal damarlar ve toplardamarlar olmak üzere üçe ayrılır.

Atardamarlar Atardamarlar; kalpten çıkan ve içerisinde basınçlı kan taşıyan damarlardır. Sol kalpteki kan, kalbin sol karıncığından “Aort” denen ana atardamara pompalanarak, vücudun en uç noktalarına kadar dağıtılır. “Temiz kan” olarak da nitelendirilen atardamar kanı oksijen yönünden zengin olup,açık kırmızı renktedir.

Kılcal damarlar Kılcal damarlar; atardamarların en ucundaki ince dallardır. Kılcal damarlar kan hücre ilişkisinin kurulduğu atardamarlar olup, örümcek ağı şeklinde dallanarak, hücrelerde madde alışverişini sağlarlar. Kılcal damarlar her organ ve dokuda bulunur.

Toplardamarlar Kılcal damarlar ağızlaşmalar yaparak, doku ve organlar içinde toplardamarları meydana getirirler. Toplardamarlar, hücrelerdeki madde alış verişi sonucu kirlenen kanı kalbe taşıyan damarlardır. Toplardamarlardaki kan, taşıdığı karbondioksitten dolayı “kirli kan” olarak da adlandırılmakta olup,koyu kırmızı renktedir.

Kan Dolaşımı Kalbin çalışmasına bağlı olarak, kanın damarlar içerisindeki hareketine “kan dolaşımı” denir. Kan dolaşımı büyük ve küçük dolaşım olmak üzere ikiye ayrılır

Küçük Dolaşım Akciğer atardamarı yoluyla, kalbin sağ karıncığından çıkan ve temizlenmek üzere akciğerlere pompalanan kirli kanın, akciğerlerde gaz alışverişi yaparak, temizlendikten sonra akciğer toplardamarı yoluyla kalbin sol kulakçığına dönmesidir.

Büyük Dolaşım Ana atardamar (Aort) yoluyla kalbin sol karıncığından vücuda pompalanan temiz kanın, hücre ve dokularda oksijen ve besin alışverişini yaparak, karbondioksit ve diğer atık maddelerle kirlendikten sonra ana toplardamar yoluyla sağ kulakçığa dönmesidir.

Kan Kan; damarlar içerisinde dolaşan, alyuvar (kırmızı kan hücreleri), akyuvar (beyaz kan hücreleri) ve kan plaketleri (kan pulcukları) denen şekilli elementleri ile bu elementleri taşıyan kıvamlı, kırmızı renkte hayati bir sıvıdır.

Kanın Görevleri Kan; vücuda alınan temel besin maddelerini ve solunumla sağlanan oksijeni hücrelere kadar taşıma, hücre ve dokularda oluşan atık maddeleri uzaklaştırma, hormonları iç organlardan alıp iç ortamı dengede tutma, vücudu hastalıklardan koruma, kanamalarda pıhtılaşarak kan kaybını önleme ve vücut ısısını ayarlama görevlerini yapar.

Yetişkin bir insanda ortalama 4-5 litre kadar kan bulunur Yetişkin bir insanda ortalama 4-5 litre kadar kan bulunur. Vücut ağırlığının yaklaşık 1/13 (%8) kadarı kandır. Vücuttaki kanın %20 (1/5) ve daha fazlası kaybedilirse insan yaşamı tehlikeye girer.

Solunum Sistemi Soluk alıp verme olayına “solunum” denir. Solunumu, solunum sistemi sağlar. Solunum sistemi; yaşam için gerekli olan oksijeni dış ortamdan alan ve vücuttaki karbondioksitin dışarı atılmasını sağlayan, dolaşım sistemiyle doğrudan işbirliği içinde çalışan hayati bir sistemdir.

İnsan, açlık ve susuzluğa uzun süre dayanabildiği halde, havasızlığa dayanamaz. Çünkü; solunumun 3-5 dakikadan daha uzun süre durması halinde yaşam tehlikeye girer.

Solunum sistemi, Burun, Burun boşluğu, Gırtlak, Soluk borusu ve Akciğerlerden oluşmuştur

Soluk alma işi, kaburga kasları ve perde biçimindeki diyaframa kası yardımıyla, soluk verme ise kendiliğinden gerçekleşir. Yetişkinlerde solunum sayısı dakikada yaklaşık 12-20 kabul edilir. Solunum sayısı bebek ve çocuklarda yetişkinlerdekinden daha yüksektir ( 20-25). Hareket, yorgunluk ve vücut ısısının arttığı hallerde solunum sayısı da artar. Erişkin bir kişinin her nefes (soluk) alışında akciğerlere 500 cm3 hava girer. Derin bir soluk almada ise bu miktar beş katına çıkar. Soluk vermekle alınan havanın tamamı dışarı çıkmayıp, her zaman akciğerlerde bir miktar hava bulunur.

Normal atmosfer havasında % 79 azot, %20,9 oksijen, %0,03 oranında karbonik gaz bulunur. Solunumla akciğerlerden dışarı atılan havada yaklaşık % 16 oksijen ve %4-5 oranında karbondioksit bulunur. Solunum yapılan ortamdaki zehirli gaz miktarı oksijen miktarından fazla ise, hava keseciklerine solunumla alınan zehirli gazlar kana geçerek gaz zehirlenmesine neden olabilir.

Sindirim Sistemi Vücuda alınan besinlerin sindirimini sağlayan sistemdir. Sindirim sistemi, vücuda alınan besinlerin parçalanması, sindirilmesi, emilmesi ve artık maddelerin dışarı atılmasını sağlar. Sindirim sisteminde parçalanarak sindirilen besinler bağırsaklardan emilerek kana karışırlar.

Sindirim Sistemi; Ağız boşluğu, Yutak, Yemek borusu, Mide, İnce barsak ve kalın bağırsaklardan oluşur. Ayrıca; tükürük bezleri, pankreas, karaciğer ve safra kesesi ise sindirim sisteminin yardımcı organlarıdır.

Sinir Sistemi Vücuttaki tüm aktiviteleri kontrol ve koordine eden; algı, sezgi, bilinç, zeka, akıl, hareket ve beslenme yetilerini yöneten sistemdir. Sinir sistemi; çeşitli yollarla gelen uyarıları alıp değerlendirerek, gerekli emirleri ilgili birimleri iletir.

Boşaltım Sistemi Boşaltım sistemi: İdrar meydana getiren ve bu idrarla birlikte artık ve zararlı maddelerin dışarı atılmasını sağlayan sistemdir. Boşaltım sistemi; Böbrekler, İdrar boruları, İdrar torbası ve İdrar kanalında oluşur

Üreme Sistemi Canlıların çoğalması için,erkek ve dişi cinslerde ayrı ayrı üreme hücreleri üreten ve bunların birleşmesini sağlayan sisteme üreme sistemi denir.

İç Salgı Sistemi İç salgı sistemi; hipofiz, epifiz, tiroid (kalkan) bezi, paratiroid bezi, timus bezi, pankreas, böbrek üstü bezleri ve üreme bezlerinden oluşmuş olup, vücut fonksiyonlarının kimyasal düzenleyicileridir. İç salgı bezlerinin salgılarına “hormon” adı verilir. Vücudun büyümesi, cinsel gelişimi ve üreme gücü, iç salgı sisteminin kontrolündedir.