MADDE BAĞIMLILIĞI Bu eğitim Yeniden Sağlık ve Eğitim Derneğinden Doç. Dr. Kültegin Ögel koordinatörlüğünde Psk. Ceyda Yılmazçetin ve Pdr. Sevil Taner tarafından hazırlanmıştır. Ülkemizde madde kullanımı çok yaygın olmasa da yapılan çalışmalar uyuşturucu kullanım oranının ülkemizde hızla arttığını göstermektedir. Bu nedenle aileleri ve öğretmenleri bilgilendirme yoluyla önleyici bir çalışma yapılması hedeflenmektedir. 1

MADDE BAĞIMLILIĞI NEDİR? Madde kullanımı sonucunda gelişen belirli bir hastalık Kullanılan maddenin yarattığı etkiyi tekrar sağlamak için, alınan miktarın sürekli olarak artırılması Maddenin çoğu kez tasarlandığından daha yüksek miktarlarda ya da daha uzun bir dönem süresince alınması Maddenin alınmaması ya da azaltılması sonucunda yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkmasıdır. 2

MADDENİN KÖTÜYE KULLANIMI Kişinin tüm işlevselliğine zarar veren, kazalara, şiddet içeren suçlara ve zehirlenmeye neden olabilen madde kullanım bozukluğudur. 3

BAĞIMLILIK YAPAN MADDELER Doğal olsun olmasın yeryüzünde bulunan pek çok madde bağımlılık yapar. Her maddenin etkisi farklıdır. Etki ne olursa olsun özünde hepsi insan sağlığına zarar verir. Uyuşturucu Maddeler Sigara Alkol 4 4

SİGARA Nikotin ve dört bine yakın zehirli madde içerir. Madde bağımlılığının en yaygın etkenidir. Bağımlılık yapan maddeler arasında en fazla ölüme neden olandır. Bağımlılığı çok güçlüdür. Bırakmak çok zordur. Yağ dokusunda biriktiğinden sigara bırakıldıktan sonra da vücuttan atılması çok uzun sürer. Dünyada her 10 saniyede bir insan tütün kullanımı sonucu ölmektedir. 5 5

SİGARA 6 Bağımlılığı çok güçlüdür. Bırakmak çok zordur. Yağ dokusunda biriktiğinden sigara bırakıldıktan sonra da vücuttan atılması çok uzun sürer. Dünyada her 10 saniyede bir insan tütün kullanımı sonucu ölmektedir. 6 6

SİGARANIN İÇİ... Aseton (oje sökücü), Polonyum - 210 (kanserojen), Naftalin (güve kovucu), Hidrojen Siyanür (gaz odaları zehiri), Arsenik (fare zehiri), Amonyak (tuvalet temizleyicisi) , Karbon (Eksoz Monoksit gazı), Nikotin ve 3.885 toksik madde Polonyum - 210 (kanserojen), Radon (radyosyon), Metanol (füzeyakıtı), Toluen (tiner), Kadmiyum (akü metali), Bütan (tüpgaz), DDT (böcek öldürücü), Bağımlılığı çok güçlüdür. Bırakmak çok zordur. Yağ dokusunda biriktiğinden sigara bırakıldıktan sonra da vücuttan atılması çok uzun sürer. Dünyada her 10 saniyede bir insan tütün kullanımı sonucu ölmektedir. 7 7

SİGARADAN İÇERİ... 8 Bağımlılığı çok güçlüdür. Bırakmak çok zordur. Yağ dokusunda biriktiğinden sigara bırakıldıktan sonra da vücuttan atılması çok uzun sürer. Dünyada her 10 saniyede bir insan tütün kullanımı sonucu ölmektedir. 8 8

SİGARANIN BAZI ZARARLARI Artık herkes sigaranın ne kadar ne kadar zararlı olduğunu biliyor. Tütünün kanserojen olduğunu duymayan, bilmeyen kalmadı. Ancak, sigaranın zararları bununla bitmiyor, her türlü kalp ve akciğer hastalığına yol açıyor, damar tıkanıklığı felce kadar götürebiliyor. Bağımlılığı çok güçlüdür. Bırakmak çok zordur. Yağ dokusunda biriktiğinden sigara bırakıldıktan sonra da vücuttan atılması çok uzun sürer. Dünyada her 10 saniyede bir insan tütün kullanımı sonucu ölmektedir. 9 9

SİGARA İÇENİN... 10 Bağımlılığı çok güçlüdür. Bırakmak çok zordur. Yağ dokusunda biriktiğinden sigara bırakıldıktan sonra da vücuttan atılması çok uzun sürer. Dünyada her 10 saniyede bir insan tütün kullanımı sonucu ölmektedir. 10 10

SİGARA İÇENİN... 11 Bağımlılığı çok güçlüdür. Bırakmak çok zordur. Yağ dokusunda biriktiğinden sigara bırakıldıktan sonra da vücuttan atılması çok uzun sürer. Dünyada her 10 saniyede bir insan tütün kullanımı sonucu ölmektedir. 11 11

SİGARA SAĞLIĞA ZARARLI DEĞİLDİR...! HATTA BAZI YARARLARI BİLE VARDIR!!! 12

Sigara içeni köpek ısırmaz, çünkü yanında sü rekli baston taşır. Sigara  içenin  evine  hırsız  girmez,  çünkü sabaha  kadar  öksürür. 13

Sigara içen alçak gönüllüdür, çünkü herkesten kolayca ateş ister. Sigara  içen  bonkördür, çünkü  zehiri herkese  ikram  etmekten kaçınmaz. Sigara  içen  yaşlanmaz,  çünkü  genç yaşta  ölür. 14

KALINTILARINI DEKORATİF AMAÇLI DA KULLANABİLİRSİNİZ!!! 15

BAZILARININSA TEK DOSTUDUR! 16

SİGARA VE SONUMUZ... 17

SİGARA SAĞLIĞA ZARARLI DEĞİLDİR...! ÖLDÜRÜR… 18

ALKOLLÜ İÇKİ ALKOL Alkol, diğer bazı zehirleyici maddeler gibi, keyif verici, alışkanlık ve iptila yaratan bir maddedir. İçki olarak kullanılan alkol etil alkoldür (C2H5OH). Bileşiminde çeşitli oranda alkol bulunan ve içildiği zaman geçici bir keyif ve sarhoşluk veren, zamanla da vücutta zehirleyici tesirler yapan ve birçok insanda alışkanlık yaratan içkilere denir. 19

ALKOLİZM Bireyin beden ve ruh sağlığını, aile, sosyal ve iş uyumunu bozacak derecede sık ve fazla alkol alma ve alkol alma isteğini durduramama ile beliren bir bozukluktur. 20

ALKOLİK ŞAHIS Dünya sağlık örgütü içki içenle alkoliği ayırmak için şu tanımı yapmaktadır. İçkinin işine engel olduğunu değil de, işinin içki içilmesine engel olduğunu düşünmeye başlayan kişi alkoliktir." 21

ALKOL SORUNLARINDA BELİRTİLER BEDENSEL BELİRTİLER Akşamdan kalma Yorgunluk, halsizlik Kilo alma İktidarsızlık Bulantı – Kusma Gastrit Karaciğer hastalıkları Beyin hasarı Yaralanmalar RUHSAL BELİRTİLER Uyku sorunları Depresyon Anksiyete/stres Dikkat toplamada güçlük Ev içinde tartışmalar ve güçlükler Evde ve işte çalışma güçlükleri Arkadaşlardan ve toplumdan çekilme Yasal sorunlar 22

UÇUCU MADDELER Sarhoşluk, denge bozukluğu, yürüme güçlüğü, Dikkatte azalma, öğrenme güçlüğü, Tıkanma, boğulma, ani ölüm, Kalp, karaciğer, böbrek ve beyin hasarı. İlk denemede bile boğulmaya ve kanamaya bağlı olarak ölüme neden olabilir. Madde etkisinde kişi agresif, öfkeli, saldırgan olabilir. Hafıza kaybı, konuşma bozukluğu gibi ciddi zihinsel tahribatlara yol açabilir. Genel yargının aksine, uçucu maddeler sadece sokak çocukları tarafından kullanılmazlar. Elde etmek ucuz ve kolay olduğundan yaygın olarak kullanılmaktadırlar. 23 23

UÇUCU MADDELER (TİNER, BALLY…) 24

KORUMA VE KORUNMA YOLLARI 25

İNSANLAR ÖZGÜRLÜKLERİ İÇİN HERŞEYİ VERMİŞLERDİR. Mesleğiniz öğretmenlik, ama siz aynı zamanda bir anne/baba, bir eş ve sizin anne-babanızın çocuğusunuz. Maddelerle ilgili öğrencilerinizi bilgilendirirken işiniz/ öğretmenlik rolünüz kadar diğer rollerinize hatırlamanız önemlidir. AMA BAZILARI BAĞIMLI OLUR GİDER… 26 26

BAZİ İNSANLAR HERŞEYİ MERAK EDERLER Mesleğiniz öğretmenlik, ama siz aynı zamanda bir anne/baba, bir eş ve sizin anne-babanızın çocuğusunuz. Maddelerle ilgili öğrencilerinizi bilgilendirirken işiniz/ öğretmenlik rolünüz kadar diğer rollerinize hatırlamanız önemlidir. AMA MERAK HER ZAMAN İYİ DEĞİLDİR… 27 27

DAHA SONRA BİR KEREDEN BİRŞEY OLMAZ DERLER Mesleğiniz öğretmenlik, ama siz aynı zamanda bir anne/baba, bir eş ve sizin anne-babanızın çocuğusunuz. Maddelerle ilgili öğrencilerinizi bilgilendirirken işiniz/ öğretmenlik rolünüz kadar diğer rollerinize hatırlamanız önemlidir. AMA BAZEN BİR KEREDEN DE BİRŞEY OLABİLİR. 28 28

BEN BAĞIMLI OLMAM BANA BİRŞEY OLMAZ DERLER HALBUKİ HERKES BAĞIMLI OLABİLİR 29

İSTERSEM BIRAKIRIM DERLER BU MADDELERİ BIRABİLECEKLERİNE İNANIRLAR 30

HALBUKİ ÇOĞU ZAMAN BU MADDELER İNSANLARI KONTROL EDERLER. 31

KULLANMAYA DEVAM EDERLER EDERLER. 32

SONUNDA BAĞIMLI OLURLAR. 33

İNSANLAR NEDEN BAĞIMLI OLURLAR 34

BAZI İNSANLAR ARKADAŞLARINA HAYIR DİYEMEZLER. AMA BASKILARA KARŞI KOYABİLMEK GEREKİR. 35

BAZI İNSANLAR SORUNLARINDAN KAÇMAK İSTERLER… SORUNLARDAN KAÇARAK VEYA SAKLANARAK SORUNLARI ÇÖZEMEZSİNİZ! 36

“Hayır” demesini öğrenin Israrlarla başa çıkması için çocuğunuza “Hayır diyeceksin o kadar” demeniz asla yeterli olmayacaktır, çünkü sorun zaten “hayır” diyebilmektedir. Önemli olan nokta verdiği kararlarda arkadaş grubunun baskısının nasıl rol oynadığını ve sadece bu baskıya göre karar vermesinin sonuçlarının kritik olabileceğinin farkına varması önemlidir. Bazı hayali zor durumlar üzerinde konuşup değişik çözüm yolları ve onların sonuçlarının neler olabileceği üzerinde konuşmanız –ancak yorum yapmayıp sadece vurgu yapmanız önemli-faydalı olacaktır. “Hayır, teşekkür ederim” birkaç kere tekrarlanması; “Ya başka işim vardı, kusura bakma ya..” bahane uydurma; “Başka sefere belki, sağol” atlatma; “Hayır, sağol; ha bu arada sen o işi bitirdin mi?” konu değiştirme; “Hayır, sağol; ben gitmeliyim, görüşürüz sonra” ortamdan uzaklaşmak gibi yöntemleri denemesini teşvik etmek işinize yarayacaktır. 37 37